„Babcia umarła” – zobacz miejsce, w którym rozegrała się Prowokacja Gliwicka

Choć Prowokacja Gliwicka jest najbardziej znanym incydentem przeprowadzonym przez niemieckie grupy dywersyjne, faktem jest, że tym podobnych działań na pograniczu niemiecko-polskim w sierpniu 1939 było więcej. Ich celem było oskarżenie Polski o chęć naruszenia granic Trzeciej Rzeszy i przedstawienie niemieckiej agresji jako obrony przed polskimi atakami.

Gliwicką akcją dowodził oficer SS Alfred Naujocks. Hasło „Babcia umarła” będące sygnałem do rozpoczęcia dywersji otrzymał telefonicznie po południu 31 sierpnia 1939 roku. Grupa pojawiła się na terenie radiostacji ok. godz. 20:00 i weszła do budynku przez pomieszczenie maszynowni. Prowadzeni przez Naujocksa dywersanci sterroryzowali załogę radiostacji i przedstawili się jako polscy bojownicy. Celem ataku na przygraniczną radiostację było nadanie odezwy propagandowej po polsku i przedstawienie Polski jako agresora.

Jak się okazało, obiekt przy obecnej ul. Tarnogórskiej pełnił jedynie funkcję radiostacji przekaźnikowej. Studio nagraniowe i mikrofony potrzebne do nadania przekazu znajdowały się kilka kilometrów dalej, przy ul. Radiowej 2. W budynku znajduje się obecnie Szpital Miejski nr 3. Naujocks i jego grupa znaleźli w budynku przy Tarnogórskiej aparaturę do nadawania awaryjnego. Z powodów technicznych, nieumiejętności podłączenia mikrofonu bądź w wyniku interwencji jednego z pracowników radiostacji, najprawdopodobniej udało się wyemitować jedynie krótki fragment przygotowanej odezwy:

- Uwaga, tu Gliwice! Radiostacja znajduje się w rękach polskich… – początek transmisji.

Napastnicy zastrzelili wytypowaną wcześniej ofiarę, a następnie, nieświadomi niepowodzenia całej akcji, uciekli z budynku.

Drewniana wieża nadawcza wraz z przyległymi budynkami powstała w 1935 roku. Konstrukcja o wysokości prawie 111 metrów została wykonana z modrzewia syberyjskiego, a połączyło ją 16 tys. mosiężnych śrub. Takie rozwiązanie pozwalało na wyeliminowanie zakłóceń sygnału, który nadawany był z zawieszonej wewnątrz anteny.

W 2005 roku obiekt został przekazany Muzeum w Gliwicach, które do dziś sprawuje nad nim pieczę. W 2017 roku Radiostacja Gliwice została wpisana na listę Pomników Historii. Obiekt należy również do Szlaku Zabytków Techniki oraz Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego.

Wieża do dziś służy celom komunikacyjnym. Znajduje się na niej kilkanaście anten należących do lokalnych rozgłośni radiowych i służb ratunkowych, a także nadajników sieci komórkowych. A w pobliskich budynkach można obejrzeć dawną aparaturę radiową.

Zwiedzanie budynków radiostacji jest aktualnie nieco utrudnione. W związku z rozpoczęciem prac związanych z modernizacją zabytkowego kompleksu gliwickiej radiostacji i utworzenie w nim nowej, stałej wystawy muzealnej, aż do odwołania zwiedzanie jest możliwe w poniższych terminach:

• piątek: godz. 10:00-16:00
• so-nd: godz. 11:00-16:00

Normalny bilet wstępu kosztuje 5 zł, a ulgowy 2,5 zł. Teren wokół wieży dostępny jest bezpłatnie. Bieżących informacji na temat Radiostacji Gliwice należy szukać na stronie internetowej obiektu.