Bunkry to raj latających jeży. Dlaczego wolą MRU niż przytulne jaskinie?

Winą za pandemię obarczono już całą listę zwierząt, między innymi łuskowce, łaskuny, koty, psy. Niezależnie, jakie jest pierwotne źródło epidemii, to wina zdecydowanie leży po stronie człowieka i nadmiernej ingerencji w świat przyrody. Również tej najbardziej bezpośredniej, czyli związanej z pozyskiwaniem przeróżnych egzotycznych gatunków w celu ich... zjedzenia. A to jest najprostsza droga transmisji przeróżnych patogenów. Niestety, media znacznie upraszczają ten związek przyczynowo-skutkowy, przez co można odnieść wrażenie, że człowiek jest zupełnie bez winy, i jest ofiarą, na przykład, nietoperzy.

Czytaj również: Ta koszmarna ćma bukszpanowa

Media powtarzają to pytanie, które już dawno stało się wyświechtanym frazesem. Sposób postrzegania nietoperzy w ostatnich latach zdecydowanie się zmienił. Nie prowadzę badań socjologicznych, ale na podstawie liczby tzw. interwencji, gdy zwracają się do mnie osoby, które mają problem z udzieleniem pomocy np. rannemu nietoperzowi, zdecydowanie dominuje pozytywny odbiór. Ci ludzie szukają pomocy i starają się rozwiązać problem sąsiedztwa skrzydlatych ssaków pokojowo i jest to naprawdę budujące. W takich przypadkach polecam skontaktowanie się z Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony Nietoperzy.

Nietoperze budzą zainteresowanie szczególnie u osób, które nie mają na co dzień z nimi kontaktu. Szczególnie młode osoby są pozytywnie nastawione do przyrody i dostrzegają problemy związane ze zmianami w środowisku. Coraz częściej ludzie wzorem krajów zachodnich starają się poznawać przyrodę, która jest w ich najbliższej okolicy.

Czytaj także: Gang lisów terroryzuje miasto

Zwierzęta te od zawsze wzbudzały zainteresowanie badaczy świata przyrody. Są to ssaki, które latają, ale wbrew powszechnym opiniom, nie są to latające myszy, już bliżej im do latającego… jeża. Używają echolokacji, co raczej kojarzy się z filmami wojennymi i wykrywaniem łodzi podwodnych. Dzień spędzają w różnych kryjówkach, a mają zdolność do chowania się w naprawdę zadziwiających miejscach.

Nietoperze wciąż są jednak zwierzętami nie do końca poznanymi. Im bardziej zagłębiam się w ich biologię, tym bardziej zauważam, jak duże różnice są między poszczególnymi gatunkami. Nasze nietoperze żywią się owadami, pająkami i innymi bezkręgowcami. Jedne polują w otwartej przestrzeni, inne zwykle w lesie blisko gałęzi i liści.

Niektóre używają echolokacji do polowania, podczas gdy inne w trakcie polowania, co wydaje się niewiarygodne, nasłuchują szelestu owadów poruszających się po ściółce. Obecnie prowadzimy z zespołem badania nad uszkodzeniami skrzydeł u nietoperzy i odkryliśmy, że różne złamania i uszkodzenia błony lotnej są częstsze, niż sądziliśmy. Upraszczając, można by stwierdzić, że nieostrożny nietoperz podobnie jak człowiek może złamać np. palec. Okazuje się jednak, że uszkodzenia te nie mają aż tak znaczącego wpływu na ich zdolność do lotu i zdobywania pokarmu. Nietoperze to nie tylko szybcy lotnicy i zwinni łowcy owadów, ale również nie lada twardziele.

Podziemia rezerwatu Nietoperek, będące częścią historycznego obiektu, jakim jest MRU, są miejscem szczególnym na europejskiej mapie zimowisk nietoperzy.

MRU to system korytarzy, tuneli i komór o długości ponad 30 km oraz naziemnych bunkrów, zbudowanych przez Niemców w latach 30. i w czasie II wojny światowej. Panująca tam stała temperatura i wilgotność stwarzają nietoperzom idealne warunki do zimowej hibernacji.

Czytaj też: Ryby i nie tylko zakazane w akwarystyce
Temperatura waha się tutaj bowiem od 7 do 10 stopni Celsjusza, a wilgotność w niektórych miejscach sięga 90 proc. To idealne warunki dla odpoczynku nietoperzy. Stąd jest najważniejszym zimowiskiem nietoperzy w Polsce. Rokrocznie przylatuje do rezerwatu w okresie godowym i zimowania ponad 38 tys. tych ssaków. Najliczniejszym gatunkiem jest nocek duży. Do Nietoperka przylatują nietoperze zarówno z nizinnej części Polski, jak i z Niemiec. Jest to dla nich olbrzymia jaskinia ze stabilną temperaturą i wysoką wilgotnością. Dzięki podziemiom nie muszą lecieć do naturalnych jaskiń, które najbliżej znajdują się kawał drogi stąd, w Sudetach. Z uwagi na konieczność ochrony hibernujących nietoperzy do połowy kwietnia obowiązuje zakaz wstępu do większości podziemnych korytarzy i bunkrów MRU.

Ogólnie sytuacja uległa poprawie i, co należy podkreślić, populacja nietoperzy ma się lepiej niż dwie czy trzy dekady temu. Jednak odpowiedź nie jest prosta. Jak już wspomniałem, nietoperze nie są grupą jednorodną. Poza tym zmieniający się świat stwarza dla nich coraz to nowe zagrożenia. Obecnie bardzo ważnym problemem badawczym jest wpływ, jaki wywierają na nie zmiany klimatyczne. W rezerwacie „Nietoperek” obserwujemy wzrost liczebności populacji części gatunków np. nocka dużego. Nocki rude, niegdyś najliczniejsze, zmniejszą swoją liczebność, co jest niestety związane ze zmniejszaniem się powierzchni jezior i stawów, nad którymi żerują. Susza, która w znacznym stopniu dotyka nie tylko Ziemię Lubuską, wpływa również na te ssaki.

Czy wiecie, że...

• Wyróżniamy ponad 1400 gatunków nietoperzy, 27 z nich żyje w Polsce.
• Skrzydła nietoperzy zbudowane są z przekształconych palców przedniej kończyny, przedramienia i ramienia, pomiędzy którymi rozpięta jest błona lotna.
• Co ciekawe, kciuk nietoperzy nie wchodzi w skład skrzydeł i nie uległ on przekształceniu.
• Tkanka tłuszczowa, którą nietoperze magazynują, by przetrwać zimę, stanowi 20-30 proc. ich masy ciała.
• Podczas hibernacji temperatura ciała nietoperzy znacząco się obniża - wynosi ledwie stopień czy dwa więcej, niż temperatura otoczenia.
• Niekontrolowane wybudzenie może być bardzo groźne dla organizmu, ponieważ wiąże się ze znacznym wydatkiem energetycznym i zwierzę może nie przetrwać do wiosny.