Opactwo poaugustiańskie w Żaganiu jest prawdziwą perełką, podobnie, jak wiele innych zabytków miasta.

Według legendy Żagań został założony około 700 roku przez słowiańską księżniczkę Żagannę, która była córką Wandy, a wnuczką króla Kraka. Tyle legenda. Pierwsza historyczna wzmianka o Żaganiu, jako grodzie kasztelańskim, pojawiła się 23 maja 1202 roku. Kasztelan żagański został w nim wymieniony po raz pierwszy jako świadek w dokumencie wystawionym przez Henryka Brodatego dla klasztoru w Lubiążu. (przeglad historii oparty jest na Wikipedii).

Gród powstał zapewne wcześniej, lecz po roku 1155, gdyż wydana wtedy bulla papieska, wymieniająca wszystkie graniczne kasztelanie Śląska, Żagania nie ujmuje. Lokalizacja grodu nie została dotychczas naukowo ustalona, ale przyjęło się, że był on położony nad Bobrem w odległości około 1,5 km na północ od powstałego później miasta. Bardzo prawdopodobne, że znajdował się on na Wzgórzu Zamkowym. Gród strzegł przeprawy, przez którą szedł Niski Trakt, ważny szlak handlowy, łączący Wielkopolskę z południowymi Niemcami.

Żagań należał do głogowskiej linii Piastów. W 1274 roku zostało założone samodzielne księstwo żagańskie. W XIV wieku władał nim książę Henryk, którego córkę Jadwigę poślubił Kazimierz Wielki. Jan I, syn Henryka VII, w 1412 roku obejmuje Żagań i okolice we władanie i to jest początek końca piastowskich rządów. Piastowie rządzą tutaj już tylko 60 lat, bowiem Jan II, zwany Szalonym, sprzedał dziedzinę książętom saskim.