Diecezja na Ziemi Lubuskiej ma już 50 lat! Jak powstała?

Rok 2022 w kościele w Lubuskiem jest rokiem jubileuszy. 2 czerwca minęło 25 lat od wizyty Jana Pawła II w Gorzowie. W wakacje minie 40 lat od pierwszej pieszej pielgrzymki z Gorzowa ma Jasną Górę. A teraz świętowane jest 50-lecie diecezji, która - i to też kolejny jubileusz - 30 lat temu przekształcona została z diecezji gorzowskiej na zielonogórsko-gorzowską.

Polskie struktury Kościoła rzymsko-katolickiego na naszych ziemiach zaczęto tworzyć tuż po II wojnie światowej. Wtedy to powstała Administracja Apostolska Kamieńska, Gorzowska i Prałatury Pilskiej. Była największą w Polsce. Zajmowała aż 44,8 tys. km kw., czyli prawie 15 proc. Polski - od Bałtyku po Wschowę i od granicy z Niemcami po Piłę czy Lębork.

Był pomysł, żeby stolicą administracji kościelnej w północno-zachodniej Polsce został Szczecin. Z tego rozwiązania szybko jednak zrezygnowano, bo wciąż nie była uregulowana sprawa polskich granic. Nie było do końca pewne, czy Szczecin przypadnie Polsce, a dodatkowo w większości leżał on na zachodnim brzegu Odry.
Rozważano też Piłę, gdzie przed wojną mieściła się siedziba prałata terytorialnego, ale kuria była tam spalona, a miasto zniszczone. Ksiądz infułat Edmund Nowicki, który 15 sierpnia 1945 został administratorem apostolskim tych ziem, wskazał więc Gorzów. On też wybrał XIII-wieczny Kościół Mariacki w centrum Gorzowa na katedrę, którą świątynia jest do dziś.

Przez ponad ćwierć wieku status Kościoła w północno-zachodniej Polsce był prowizoryczny. To dlatego, że dopiero w grudniu 1970 Polska Rzeczpospolita Ludowa i Republika Federalna Niemiec podpisały układ o normalizacji stosunków między krajami. Dokument ten potwierdzał granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej.

O uregulowanie sprawy Kościoła na Ziemiach Zachodnich starano się już jednak wiele miesięcy wcześniej. Do historii przeszło m.in. kazanie bpa Wilhelma Pluty, ówczesnego administratora w tej części Polski. 4 maja 1970 mówił on we wrocławskiej katedrze: „Teren ten woła, krzyczy o podział na nowe jednostki administracji kościelnej. Jeżeli siostrzyce Kołobrzegu: Kraków, Wrocław, Gniezno – są już arcybiskupstwami, to Kołobrzeg nawet nie jest administracją apostolską. I dlatego te kamienie krzyczą o to, by teren ten podzielić. […] Dlatego jeszcze raz mówię – odważam się prosić tych, od których to zależy, aby naszemu życzeniu stało się zadość”.

W sprawie ustanowienia nowych diecezji pisano też oczywiście do papieża. A gdy w maju 1972 Bundestag ratyfikował traktat graniczny, ustanowienie nowych diecezji było kwestią już tylko tygodni. 28 czerwca 1972 bullą „Episcoporum Poloniae coetus” papież Paweł VI ustanowił nową organizację kościelną na Ziemiach Zachodnich. Jedną z czterech nowych diecezji (obok szczecińsko-kamieńskiej, koszalińsko-kołobrzeskiej i opolskiej) została diecezja gorzowska.

„Wyznaczono jej terytorium ówczesnego województwa zielonogórskiego, tworząc ją z części dawnej archidiecezji wrocławskiej, diecezji berlińskiej i prałatury pilskiej” - pisał ks. Robert Masalski w „Bulla Episcoporum Poloniae coetus - geneza i konsekwencje”.
Diecezja gorzowska liczyła odtąd 15,6 tys. km kw. Obejmowała terytorium województwa zielonogórskiego, które zostało odłączone od archidiecezji wrocławskiej, diecezji berlińskiej i od prałatury pilskiej. Poza tym obejmowała terytorium powiatu Trzcianka i miasta Piły, które wyłączono z prałatury pilskiej” - czytamy z kolei w pracy „Kościół na Środkowym Nadodrzu” pod redakcją ks. Grzegorza Chojnackiego.

Pierwszym ordynariuszem diecezji gorzowskiej został bp Pluta. Kościołowi gorzowskiemu przewodził do 22 stycznia 1986, gdy zginął w wypadku samochodowym koło Krosna Odrzańskiego. Po nim ordynariuszem został bp Józef Michalik. Za jego czasów też doszło do reorganizacji kościelnej administracji. Bullą „Totus Tuus Poloniae populus” papież Jan Paweł II przemianował diecezję gorzowską na zielonogórsko-gorzowską ze stolicą w Zielonej Górze, do której bp Michalik przeprowadził się w grudniu 1992.
Jak pięć lat temu, przy poprzednim jubileuszu diecezji, mówił bp Paweł Socha, zmiany podyktowały względy praktyczne, a„chodziło głównie o Głogów”.

- To był teren, który miał daleko do Gorzowa. Siedziba w Zielonej Górze ułatwia działalność duszpasterską. Gdy trzeba było jechać z Gorzowa za Żary, to wychodziło 200 km. Teraz z Zielonej Góry najdalej jest w okolice Dobiegniewa – 140 km - mówił bp Socha, który biskupem pomocniczym w diecezji został w 1973 r. (i był nim do 2012).
Diecezja zielonogórsko-gorzowska liczy od trzydziestu lat liczy 10,8 tys. km kw. „Odpadły wtedy dekanaty: Trzcianka i Piła oraz kilka parafii z dekanatu Drezdenko. Kościół pw. św. Jadwigi w Zielonej Górze został natomiast wyniesiony do godności konkatedry”. Dziś w diecezji jest 270 parafii, na terenie których żyje około 980 tys. osób. Duszpasterzami jest około pół tysiąca kapłanów.

***
Obchody jubileuszu 50-lecia diecezji trwają od poniedziałku, ale na sobotę 18 czerwca w Rokitnie zaplanowano obchody centralne i połączone one są z odpustem ku czci Matki Bożej Cierpliwie Słuchającej. O 10.00 będzie różaniec, o 11.00 - katecheza jubileuszowa, natomiast o 12.00 odprawiona zostanie msza święta, której przewodniczyć będzie biskup polowy Wojska Polskiego Wiesław Lechowicz.
W Rokitnie będzie też coś dla ciała. Zaplanowany został też festyn rodzinny, w trakcie którego wystąpią Urwisy Maryi z Gorzowa oraz zespół Drzewiczanki z Kostrzyna nad Odrą. Będą też atrakcje dla dzieci, pokaz sprzętu wojskowego, strażackiego i policyjnego oraz kiermasz produktów regionalnych.

Czytaj również:
Dominikanin o. Adam Szustak wygłosi rekolekcje w Gorzowie