DZBAN - młodzieżowym słowem 2018 roku według plebiscytu Wydawnictwa Naukowego PWN. Co oznacza DZBAN?Kto jest DZBANEM?

Już po raz trzeci Wydawnictwo Naukowe PWN zorganizowało plebiscyt na Młodzieżowe Słowo Roku 2018. Poprzez formularz na stronie sjp.pwn.pl wpłynęło prawie 10 tysięcy zgłoszeń. Zwyciężył wyraz, na których oddanych zostało prawie 30 proc. zgłoszeń. Mowa o słowie DZBAN. Jak podkreślają organizatorzy, werdykt jury w składzie Marek Łaziński, Ewa Kołodziejek i Bartek Chaciński jest tylko potwierdzeniem decyzji internautów oraz lawinowego wzrostu częstości użycia tego epitetu w ostatnim roku. Warto zauważyć, że dzban przed rokiem miał zaledwie kilka zgłoszeń. W tym roku już ponad 3 tysiące.

DZBAN - epitet. Co oznacza?

- Pobieżny wywiad i kwerenda wskazuje, że dzban nie jest obrazą śmiertelną, lecz trochę śmieszną, trochę prowokacyjną. Najstarsze wystąpienia tego wyrazu w odniesieniu do osób znaleźliśmy w sieci w roku 2009. Rok później wyraz ten opisano w słowniku miejski.pl. - czytamy w komentarzu Marka Łazińskiego, jurora plebiscytu.

Dzban wyrasta z internetu, spopularyzował go youtuber Klocuch. - Wielu spośród zgłaszających to słowo odnosiło je wprost do publikowanych w sieci klipów, w których ukrywający się pod pseudonimem i komicznie zmieniający głos (udaje dziecko przed mutacją) Klocuch opowiada o świecie bardzo szczególnym językiem, infantylnym, ale też lekko niedzisiejszym. Omija wulgaryzmy, wymyślając innym właśnie od „dzbanów”. Na przykład: „Za karę dziesięć przysiadów. Nie no, żartuję, blokuję cię, dzbanie!” w opublikowanym we wrześniu 2017 r. klipie „Zbrodnia i kara” - przyznaje Bartek Chadziński, juror plebiscytu.

Definicje proponowane przez uczestników plebiscytu wskazują na wieloznaczność i bogactwo skojarzeń tego epitetu.
Od jednoznacznie negatywnych: ‘osoba, która ma poziom intelektualny jak dzban, czyli żaden’ po łagodne ‘niemądra osoba, pieszczotliwa nazwa przyjaciela’.

Czytaj również: Co tu się wyprawia?! "XD" najpopularniejszym młodzieżowym słowem 2017. Czy to jest naprawdę słowo? Poloniści uznali, że tak. Co oznacza?

Są też definicje obrazowe: ‘ktoś, z kogo nawet Salomon nie naleje, bo jest nieforemny, mało lotny i grzecznie mówiąc towarzystwo za nim nie przepada’ i zwięzłe ‘no debil’.

Najbardziej wyczerpująca jest definicja: ‘Dzbanem może być każdy. Wystarczy, że zrobi coś, co w jakikolwiek sposób nie spodoba się drugiemu rozmówcy. Tak powstaje dzban.’

Oprócz dzbana jest także dzbanizm i dzbaniara, ale w definicjach pojawia się sugestia, że rzeczownik męski nie precyzuje płci.

- Skąd wziął się dzban? Może to być metafora pustej głowy (pojawia się w proponowanych definicjach) albo zapożyczenie pseudonimu postaci z amerykańskich komiksów Jugheada Jonesa. Dlaczego ten wyraz zdobywa popularność? Na pewno nie jest niezbędny, ale wpisuje się w tradycyjne skojarzenia głowy jako pustego naczynia. Ważną rolę może odgrywać kształt fonetyczny: krótka, łatwo wpadająca w ucho sylaba rozpoczynająca się taką grupą spółgłoskową na początku, która nie występuje w żadnym innym polskim wyrazie (oprócz wyrazów pochodnych od dzbana oraz nazwy miasta Lidzbark). Oryginalność fonetyczna ma duże znaczenie w popularyzacji nowych słów. Tym komentarzem nie zachęcamy do użycia słowa dzban. Na pewno lepiej, żebyśmy mówili do siebie i o sobie wzajemnie tylko dobrze. Ale jeśli już potrzebujemy mocnego słowa, to może dzban jest lepszy niż... - komentuje Marek Łaziński.

Masny/masno, prestiż/prestiżowy, "zwyklak", "normik" i "mamadżer"

Drugie miejsce w plebiscycie na Młodzieżowe Słowo Roku 2018 zajęły epitety masny/masno (przymiotnik z gwary śląskiej, oznacza pierwotnie ‘tłusty’ ), a trzecie – prestiż/prestiżowy( w języku nastolatków prestiżowe może być wszystko).

W pierwszej piątce znalazły się także – słowa zwycięskie z poprzednich edycji plebiscytu – XD i sztos. Jury postanowiło wyróżnić także trzy oryginalnie zbudowane słowa – „zwyklak”, „normik” oraz „mamadżer” ( czyli „młoda mama i menadżer w jednym”).

WIDEO: Zabytkomania 2018 - Kalina Gawrysiak - I nagroda w konkursie filmowym