Emisja obligacji może zwiększyć potencjał samorządów

W perspektywie finansowej 2014–2020 znaczna część projektów, i to nie tylko infrastrukturalnych, dedykowana jest jednostkom samorządu terytorialnego. Oznacza to, że do ich zrealizowania samorząd musi wcześniej zgromadzić wkład własny.

Dla wielu z nich będzie to tym trudniejsze, że m.in. w związku z realizacją wcześniejszych projektów unijnych są już mocno zadłużone. Te okoliczności powodują, że wariant pozyskania środków z emisji obligacji nabiera dodatkowego znaczenia.

Samorządy muszą nie tylko zapewnić większy udział środków własnych, ale też znacznie skrupulatniej wykazać ekonomiczne, społeczne lub środowiskowe korzyści wynikające z nowej inwestycji. I jeszcze jedna nowość – inwestycje te znacznie częściej niż dotychczas będą też realizowane we współpracy z sektorem prywatnym.

W funduszach unijnych wzrastać będzie również udział takich instrumentów, jak: pożyczki, poręczenia, gwarancje, preferencyjne kredyty czy fundusze venture capital.

W związku z tym jednym z głównych wyzwań stojących przed samorządami jest pozyskiwanie stabilnych i zdywersyfikowanych źródeł finansowania dla planowanych inwestycji.

Kluczowy wkład własny

Jest to szczególnie istotne w sytuacji, gdy dotychczas zrealizowane inwestycje doprowadziły do istotnego wzrostu zadłużenia samorządów – z 6,2 mld zł w 1999 r. do 69 mld zł w 2013 r. – W rzeczywistości wysokiego zadłużenia, wykorzystanie rynku kapitałowego w postaci emisji obligacji komunalnych (które przy spełnieniu odpowiednich warunków mogą nawet nie być zaliczane do wielkości zadłużenia publicznego) i ich wprowadzenie na rynek Catalyst stanowi interesującą alternatywę finansowania się przez samorządy i będzie przez nie coraz częściej wykorzystywane – to wnioski z raportu PwC „Rynek kapitałowy jako narzędzie finansowania polskich regionów”.

Poza tym istnieje możliwość zredukowania ryzyka finansowego związanego z zaciąganiem nowego zobowiązania. Do tego celu można wykorzystać m.in. obligacje przychodowe, które ograniczają odpowiedzialność własną emitenta wyłącznie do wysokości przychodów osiąganych z finansowanego przedsięwzięcia.

Obecnie w skali kraju zaledwie około 5 proc. łącznego zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego ma formę obligacji notowanych na rynku publicznym.

Ponadto analiza geograficzna rozkładu wartości emisji obligacji samorządowych na rynku Catalyst w podziale na województwa potwierdza bardzo nierównomierny rozkład wykorzystania rynku kapitałowego przez samorządy w poszczególnych regionach kraju. Zdecydowanym liderem jest województwo mazowieckie, gdzie obligacje notowane na rynku giełdowym stanowią 17 proc. łącznego zadłużenia samorządów. Z kolei w siedmiu województwach samorządy nie wykorzystały jeszcze tej formy finansowania.

Potencjał w obligacjach

Samorządy terytorialne dokonały emisji obligacji komunalnych wprowadzonych na giełdowy rynek Catalyst na łączną kwotę 3,5 mld zł. Najwięcej obligacji wyemitowały samorządy z województwa mazowieckiego (2,205 mld zł), małopolskiego (549 mln zł) oraz wielkopolskiego (254 mln zł). Na emisję swoich obligacji na rynku publicznym nie zdecydowały się dotychczas samorządy z pięciu województw. W tym gronie jest województwo lubuskie. A ponadto: łódzkie, opolskie, podlaskie oraz świętokrzyskie.

Gdyby w skali całego kraju udział obligacji notowanych na rynku publicznym osiągnął poziom województwa mazowieckiego, to już przy obecnym poziomie zadłużenia wartość obligacji samorządowych na rynku Catalyst byłaby większa o ponad 8,4 mld zł. Przy rosnącej wiedzy samorządowców w zakresie możliwości, jakie daje im rynek kapitałowy, na Catalyst dynamicznie wzrastać też będzie liczba obligacji samorządowych.