Gala Przewroty 2024. Centrum Nauki Kopernik przyznało Nagrodę Przewroty za nowatorskie inicjatywy w edukacji. Poznaliśmy laureatów

Nagroda Przewroty została ustanowiona z okazji 550. urodzin Mikołaja Kopernika, które obchodziliśmy w 2023 r. Patron warszawskiego centrum nauki swoim odkryciem nie tylko dokonał przewrotu w astronomii, ale także wpłynął na zmianę sposobu myślenia o świecie i miejscu, jakie zajmuje w nim człowiek. Nagroda nawiązuje także do idei Johna Deweya, który ponad 100 lat temu postulował potrzebę kopernikańskiego przewrotu w edukacji, stawiając dziecko w centrum działań wychowawczych.

Gala rozdania nagród odbyła się 24 maja o godzinie 19:00 w Centrum Nauki Kopernik. Miejsce to nie jest przypadkowe, bowiem to właśnie patron placówki – Mikołaj Kopernik, zainspirował instytucję do ustanowienia Nagrody Przewroty. Galę otworzył taneczny performance w wykonaniu pracowników CNK. Następnie na scenie pojawił się dyrektor naczelny Centrum Nauki Kopernik, a także przewodniczący kapituły honorowej Robert Firmhofer, który wygłosił przemówienie powitalne.

– Nagrodą Przewroty postanowiliśmy wyróżnić osoby i zespoły, których nowatorskie idee i konsekwentna działalność wnoszą nową jakość do edukacji. Poszukiwaliśmy inicjatyw śmiałych, i - to pewnie nie będzie zaskoczenie - przewrotowych. Angażujących, inspirujących i skutecznych, nawiązujących do ważnych społecznie i aktualnych zagadnień. Rozwijających samodzielność myślenia i umiejętność wspólnego działania – o nagrodzie podczas Gali opowiedział Robert Firmhofer, dyrektor naczelny Centrum Nauki Kopernik.

Do pierwszej edycji konkursu zgłoszono aż 366 inicjatyw - realizowanych zarówno w dużych miastach, jak i w małych aglomeracjach miejskich i wsiach. Powstawały w różnych miejscach: szkołach, instytucjach kultury, uczelniach wyższych, fundacjach i stowarzyszeniach. Spośród nadesłanych projektów kapituła wewnętrzna, składająca się z pracowników CNK wybrała 10. finalistów. Następnie kapituła honorowa wyłoniła laureatów pierwszej edycji Nagrody Przewroty, których poznaliśmy 24 maja podczas uroczystej Gali wręczenia nagród.

Kapitułę honorową reprezentowały osoby z różnych środowisk społecznych, kulturalnych i naukowych. Oto jej skład:

• Przewodniczący: Robert Firmhofer, Centrum Nauki Kopernik
• Agnieszka Graclik, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
• Sławomir Kasprzak, ZS Licealnych i Technicznych nr 1 w Warszawie
• Prof. zw. dr hab. Dorota Klus-Stańska, Uniwersytet Gdański
• Jacek Łęgiewicz, Samsung
• Joanna Rajkowska, artystka
• Michał Senk, Centrum Myśli Jana Pawła II
• Dr Jędrzej Witkowski, Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO

- Ustanowiliśmy tę nagrodę, żeby uhonorować osoby i zespoły podejmujące się innowacyjnej działalności w edukacji po to, żeby rzucić snop światła na nowatorskie, wartościowe idee oraz inicjatywy. Wzbogacić dyskusję o planowanej zmianie edukacji formalnej o nowe wartości, wykraczające poza horyzont rozważanych rozwiązań – dodał Robert Firmhofer.

Przewroty zostały przyznane w dwóch kategoriach ogólnopolskiej oraz lokalnej. W pierwszej kategorii zwyciężył Instytut Dobrej Śmierci, w drugiej Oświatowe Centrum Nauki i Techniki w Wodzisławiu Śląskim. Kapituła honorowa wybrała dwa zupełnie różne projekty. Niespodzianką podczas gali było wręczenie nagrody specjalnej dla osoby, która poprzez swoją konsekwentną i innowacyjną działalność wpływa na rozwój edukacji. Otrzymał Janusz Laska, pomysłodawca i inicjator programu Klub Młodego Odkrywcy.

• Instytut Dobrej Śmierci – zwycięzca w kategorii ogólnopolskiej
• Oświatowe Centrum Nauki i Techniki w Wodzisławiu Śląskim – nagroda w kategorii lokalnej
• Janusz Laska – nagroda specjalna za zasługi w rozwoju edukacji

Instytut Dobrej Śmierci powstał z myślą o dorosłych, by wesprzeć ich w przeżywaniu żałoby, zrozumieniu i akceptacji śmierci. Osoby współtworzące instytut, tworzą przestrzeń do dialogu i nauki radzenia sobie z własnymi emocjami. Instytut Dobrej Śmierci przywołuje nową perspektywę patrzenia na odchodzenie, przełamuje tabu i inicjuje rozmowy o przemijalności i śmierci, jako naturalnych etapach ludzkiego życia.

"Inicjatywa proponuje szkolenia, spotkania oraz warsztaty i ma na celu podniesienie poziomu wiedzy o procesie umierania, o różnorodności pochówków i pożegnań oraz zwiększenie świadomości dotyczącej możliwości niesienia i otrzymywania wsparcia” – jak poinformowało Centrum Nauki Kopernik.

- Śmierć jest naturalną częścią życia. Oddelegowanie jej do szpitali i hospicjów spowodowało, że stała się wydarzeniem medycznym. To dlatego rzadko jesteśmy w stanie towarzyszyć umierającemu człowiekowi, zaakceptować zmieniającą się naturalnie fizjologię, odpowiedzieć na potrzeby jego i towarzyszącej mu rodziny. Znakiem rozpoznawczym i zarazem łączącym wszystkie pionierskie aktywności Instytutu jest szacunek, uważność i czułe podejście do każdej osoby. Taki przewrót na pewno zasługuje na dostrzeżenie – powiedział na scenie w swej przemowie Michał Senk, dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II, jeden z członków kapituły honorowej.

Inicjatywa ta pozwala dzieciom zdobywać praktyczne umiejętności, odkrywać swoje pasje i przygotowywać się do zawodów przyszłości. Oświatowe Centrum Nauki i Techniki jest miejscem, zmieniającym tradycyjny model edukacji, dostosowując go do współczesnych potrzeb edukacyjnych młodzieży.

Oświatowe Centrum Nauki i Techniki tworzą międzydyscyplinarne pracownie naukowe i artystyczne: mechatroniczna, stolarska, modelarska, krawiecka, ceramiki i rękodzieła, artystyczna oraz sensoryczno-plastyczna. Nauczyciele wydzielili jeden dzień nauki szkolnej na realizację zajęć w trybie projektowym (4 dni nauki w szkole i 1 dzień zajęć projektowych w Centrum).

– To prawdziwy przewrót kopernikański w polskiej szkole – stwierdził podczas wręczania nagrody Sławomir Kasprzak, ZS Licealnych i Technicznych nr 1 w Warszawie, członek kapituły honorowej.
- To inicjatywa wyjątkowa. To kompleksowa interwencja edukacyjna. Miejsce, w którym dzieci i młodzież mogą systemowo odkrywać swoje pasje, rozwijać umiejętności praktyczne i jednocześnie przygotowywać się do wykonywania zawodów przyszłości. To także przestrzeń, w której rodzi się współpraca między nauczycielami, uczniami, rodzicami, lokalnymi przedsiębiorcami i samorządem terytorialnym. To współdziałanie jest kluczowe, ponieważ tworzy ekosystem wspierający rozwój tak bardzo cenionych dziś kompetencji, takich jak kreatywność, krytyczne myślenie, zdolności techniczne i umiejętność pracy zespołowej.

Centrum Nauki Kopernik postanowiło także uhonorować osobę, której postawa jest bliska misji, wizji i wartościom instytucji. Nagrodę specjalną Przewroty w edukacji, w tym za konsekwencję i innowacyjność otrzymał Janusz Laska, pomysłodawca i inicjator programu Klub Młodego Odkrywcy.

Program Klub Młodego Odkrywcy (KMO) – to otwarta sieć edukacyjna, zachęcająca do uczenia się w działaniu. Umożliwia dzieciom i młodzieży rozwijanie umiejętności takich jak komunikacja, współpraca, krytyczne myślenie, rozwiązywanie problemów.

- Projekt był początkowo realizowany przez Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe - w ramach programu „Równać Szanse” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności i Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży; potem rolę opiekuna przyjęło Centrum Nauki Kopernik. Dziś w Polsce działa około 1000 klubów, a międzynarodowa sieć obejmuje Gruzję, Armenię, Ukrainę, Rumunię i Etiopię – dowiadujemy się z notatki Centrum Nauki Kopernik.

Więcej o KMO pod adresem https://kmo.org.pl/pl/

Laureaci otrzymali autorskie statuetki, stworzone przez Centrum Nauki Kopernik oraz nagrody finansowe w wysokości 20 000 złotych.

Statuetka, którą otrzymali laureaci, symbolizuje ideę stojącą za nagrodą. Przypomina odkrycie Mikołaja Kopernika, które wymagało czasu, aby zostać w pełni docenione. Podobnie, innowatorzy muszą wykazać się cierpliwością, wytrwałością i gotowością do pokonywania przeszkód, by osiągnąć swoje cele. Statuetka jest metaforą tego procesu – na początku trudna do ustabilizowania, ale po kilku próbach efekt jest imponujący. Statuetkę stworzyli projektanci z Centrum Nauki Kopernik: Zuzanna Malinowska, Michał Romański i Mateusz Chojnacki.

Organizatorzy, ustanawiając Nagrodę Przewroty, nie podejmowali decyzji o cykliczności wydarzenia. Mieli natomiast nadzieję, że przedsięwzięcie spotka się z życzliwym przyjęciem środowiska, oraz że zgłosi się wielu chętnych z ciekawymi inicjatywami.

– Rolą Nagrody Przewroty było rzucenie snopa światła i wydobycie z mroku takich inicjatyw, które zasługują nie tylko na docenienie, ale także na naśladownictwo i bycie źródłem inspiracji dla innych. Wszystkie nasze nadzieje się spełniły. Zgłosiło się aż 366 inicjatyw, to jest naprawdę znakomita frekwencja, większa niż przewidywaliśmy – podzielił się z nami Robert Firmhofer, dyrektor naczelny Centrum Nauki Kopernik.

Nagroda Przewroty spotkała się z pozytywnym odbiorem środowiska edukacyjnego w Polsce. Liczba zgłoszeń przewyższyła najśmielsze oczekiwania.

– Dzisiaj już chyba mogę z całą pewnością powiedzieć, że w przyszłym roku odbędzie się druga edycja Nagrody – zdradził Robert Firmhofer.

– Myślę, że to, co mogę doradzić to podążać za swoimi zainteresowaniami, żeby je rozwijać, niekiedy nawet ponad wszystko, żeby poszukiwać w tym czegoś wartościowego. Niezwykle ważną rzeczą jest to, żebyśmy oprócz wiedzy i umiejętności uczyli się także współżycia z innymi. Wszyscy potrzebujemy tej wyjątkowej umiejętności, żeby dostrzec w drugiej osobie kogoś cennego, interesującego i wartościowego – podzielił się z nami Robert Firmhofer, dyrektor naczelny Centrum Nauki Kopernik.

– Rozwijanie pasji, nawet tych nieoczywistych, rzucanie sobie wyznawań, przekraczanie granic, których wydaje nam się, że nie potrafimy przekroczyć, albo ktoś nam powiedział, że nie potrafimy – to jest klucz do rozwoju i do odkrycia, czegoś fantastycznego w życiu – dodał Robert Firmhofer.