Jak możesz wyrazić swoją ostatnią wolę?

Tłumaczymy, jak to zrobić, by wszystko odbyło się zgodnie z prawem.

Prawo nasze przewiduje dwa rodzaje dziedziczenia: na podstawie testamentu lub ustawy. Pierwszeństwo ma dziedziczenie testamentowe. Dopiero gdy spadkodawca nie zostawił testamentu lub jest on nieważny - wtedy w grę wchodzi dziedziczenie tzw. ustawowe, czyli z mocy samego prawa.

Zgromadzony majątek na wypadek naszej śmierci możemy przekazać komuś w formie testamentu. Prawo przewiduje kilka jego rodzajów. Ten dokument można samemu sporządzić albo poprosić o pomoc notariusza lub odpowiedniego urzędnika. To są tzw. zwykłe formy wyrażenia ostatniej woli. Są jeszcze testamenty szczególne, ale stosuje się je w wyjątkowych okolicznościach.

Spisany własnoręcznie

Testament własnoręczny to najprostsza forma (patrz wzór na tej stronie). Nie wymaga żadnego potwierdzenia ani obecności świadków. Muszą być jednak spełnione trzy warunki, aby testament był ważny. Musi być:

1 W całości napisany pismem ręcznym przez tego, który przekazuje spadek
2 Opatrzony datą
3 Podpisany (na końcu dokumentu).

Testament może sporządzić ten, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych. A więc musi być pełnoletni i nie może być ubezwłasnowolniony. Musi działać osobiście. Nie można testamentu spisać przez pełnomocnika.

Nieważne są testamenty wspólne. Np. nie może małżeństwo spisać wspólnego jednego testamentu. Ale mogą np. zrobić dwa oddzielne na jednej kartce papieru.

W kancelarii notarialnej

Jest sporządzany przez notariusza w formie aktu notarialnego. Nie są potrzebni świadkowie. W razie sporu jest najtrudniejszy do podważenia, bo notariusz bada, czy spadkodawca wie, co robi i czy nie działa pod wpływem przymusu, błędu czy groźby.

W razie potrzeby notariusz przyjeżdża do spadkodawcy. A oryginał testamentu przechowuje w swojej kancelarii. Nie ma u nas jeszcze centralnego rejestru testamentów.

Przed urzędnikiem

Spadkodawca oświadcza ustnie swoją ostatnią wolę wobec odpowiedniego urzędnika i w obecności dwóch świadków. Oświadczenie to jest spisywane w formie protokołu.

Prawo spadkowe wymienia krąg urzędników uprawnionych do tej czynności. Są to: wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, marszałek województwa, sekretarz powiatu albo gminy lub kierownik urzędu stanu cywilnego. Podpisują go: spadkodawca, urzędnik, świadkowie.

Osoby głuche lub nieme nie mogą skorzystać z tej formy testamentu.

Testamenty szczególne

Należą do nich: ustny, podróżny i wojskowy. Są spisywane w wyjątkowych sytuacjach, gdy z różnych powodów zachowanie zwykłej formy jest niemożliwe albo znacznie utrudnione.

Takie szczególne okoliczności, to np.: obawa rychłej śmierci, powódź, podróż samolotem czy statkiem, wojna. Ich wyjątkowość polega też na tym, że są ograniczone w czasie. Gdy ustępują niecodzienne zdarzenia, po upływie pół roku od tego momentu, testamenty te tracą moc. Chyba że spadkodawca wcześniej umrze.

Wzór

Jak samemu napisać testament?

Testament
Ja, Maria Kowalska na wypadek mojej śmierci, zapisuję mojej córce Annie Nowak z domu Kowalskiej zam. w Zielonej Górze przy ul. Liliowej 15, dom jednorodzinny położony w Zielonej Górze przy ul. Piwnej 40.
Maria Kowalska
Zielona Góra, 6 października 2008 r.

Kolejność dziedziczenia ustawowego

Prawo spadkowe przewiduje specjalną kolejność dziedziczenia ustawowego. W pierwszej kolejności dziedziczą małżonek i dzieci. Dziedziczą oni w częściach równych. Przy czym część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całego spadku.

Gdy np. jeden z małżonków nie dożył otwarcia spadku, cały spadek w częściach równych przypada dzieciom. Jeśli zaś dziecko nie żyje, to w jego miejsce wchodzą jego dzieci, czyli wnuki spadkodawcy itd.

Jeśli więc zamierzamy inaczej niż to wynika z ustawy spadek przekazać, np. tylko jednemu z dzieci, choć mamy ich więcej, albo komuś, kto nie należy do spadkobierców ustawowych (np. obcemu, konkubentowi) - wówczas należy spisać testament.