Jak wygląda system edukacji w Irlandii? Uczniowie mogą spać dłużej, ale obowiązek nauki jest krótszy niż w Polsce

Obowiązek szkolny dotyczy dzieci od 6 roku życia. Jednak już 4 i 5 latki mogą chodzić do szkoły. Maluchy dostają oceny w postaci opisowej, noszą mundurki, odrabiają zadania domowe. Jeżeli dziecko idzie do szkoły w wieku 4 lub 5 lat, zostaje zapisanego do oddziału przygotowawczego tzw. junior infants class, a potem senior infants class. Naturalną kontynuacją jest klasa pierwsza.

Junior i senior infants to dwuletni okres przygotowawczy, który wlicza się do edukacji podstawowej i jest prowadzony w szkołach podstawowych. Nie jest obowiązkowy, ale zdecydowana większość dzieci w Irlandii rozpoczyna w ten sposób swoją przygodę ze szkołą. Naukę na tym początkowym etapie można porównać do naszej zerówki, chociaż forma jest tam zdecydowanie bardziej szkolna (mundurki, plecaki, zadania domowe).

Dzieci mają w tym okresie dużo zajęć edukacyjnych prowadzonych przez zabawę, pracują przy stolikach w kilkuosobowych grupach, sporo czasu poświęca się na zajęcia artystyczne i sportowe. Dzieci już w juniorach uczą się liczyć, czytać i pisać. Godzinę trwa przerwa na lunch, a większość wolnego czasu uczniowie spędzają na szkolnym boisku i dziedzińcu. Są zachęcane do ruchu i przebywania na świeżym powietrzu. Puste dziedzińce widać tylko podczas wyjątkowo złej pogody (deszczu i silnego wiatru).

Zajęcia trwają od godziny 9.00 lub 9.30 do około 12.00 lub 13.00 od poniedziałku do piątku. Według prawa dzień szkolny w szkole podstawowej powinien trwać 5 godzin i 40 minut wliczając w to przerwy.

W pierwszej klasie szkoły podstawowej w Irlandii spotykają się więc dzieci w wieku 6 i 7 lat, w zależności od tego, czy, i w jakim wieku wcześniej uczęszczały do klas przygotowawczych.

Irlandzki system edukacji składa się ze szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowej, dzielonej na dwa cykle. Minimalne obowiązkowe wykształcenie kończy się w momencie ukończenia trzech lat nauki w szkole ponadpodstawowej. Czyli obowiązek edukacji obejmuje dzieci od 6 do 16 roku życia lub do ukończenia 3 lat szkoły ponadpodstawowej.

Szkoła podstawowa (ang. primary school) trwa 6 lat. Tak, jak wspomnieliśmy często jest poprzedzona dwoma klasami przygotowawczymi. Program nauczania w szkole podstawowej obejmuje 6 obszarów podzielonych na 11 przedmiotów szkolnych:

• Języki: Gaeilge (irlandzki), angielski
• Matematyka: Matematyka
• Edukacja społeczna, środowiskowa i naukowa: historia, geografia, nauki ścisłe (elementy biologii, fizyki i chemii)
• Edukacja artystyczna: muzyka, sztuki wizualne, dramat (zajęcia teatralne)
• Wychowanie fizyczne: Wychowanie fizyczne
• Społeczna edukacja osobista i zdrowotna: edukacja społeczna, osobista i zdrowotna

Podczas tej sześcioletniej edukacji uczniowie dwa razy muszą napisać test diagnostyczny z matematyki (przed drugą klasą szkoły podstawowej oraz przed piątą klasą szkoły podstawowej).

Poza tym ocena wystawiana na koniec roku przez nauczycieli jest wynikiem ich bieżącej obserwacji i stanowi integralną część procesu nauczania. Wychowawcy klas stosują wiele różnych metod, aby poznać umiejętności i wiedzę uczniów np. rozmowy z dziećmi, ocenianie ich pracy na lekcji, obserwowanie dzieci podczas zabawy. Na ocenę ucznia wpływa także:

• Samoocena ucznia (zauważanie swoich błędów, poprawianie prac projektów, zachowania)
• Efekt konsultacji nauczycieli z wszystkich przedmiotów
• Obserwacja nauczyciela prowadzącego przedmiot i wychowawcy
• Zadania i testy opracowane przez nauczyciela (kartkówki, sprawdziany, projekty)
• Standaryzowane testy (ewaluacyjne, opracowane dla wszystkich szkół)

Edukacja ponadpodstawowa ma 2 etapy. Pierwszy to tzw. junior cycle. Rozpoczyna się po szkole podstawowej i trwa 3 lata. Po tym czasie uczniowie piszą egzamin Junior Certificate. Można to porównać do naszego dawniejszego gimnazjum.

Mając 15-16 lat uczeń może już zakończyć edukację obowiązkową. Większość młodzieży kontynuuje jednak naukę na kolejnym etapie szkoły średniej, czyli senior cycle. Co ciekawe, może trwać 2 lub 3 lata. Dłuższy okres uwzględnia tzw. transition year (rok przejściowy).

Rok przejściowy to ciekawa i dość unikalna na tle europejskich systemów edukacji propozycja dla młodzieży w tym wieku, która pozwala uczniom uczyć się i jednocześnie doświadczać życia zawodowego.

Szkoły średnie oferują dla uczniów decydujących się na rok przejściowy specjalny program. Są tam kursy oparte o przedmioty maturalne i zawodowe, a także zajęcia praktyczne. Ideą jest stosowanie nowoczesnych i holistycznych metod, aby młodzi ludzie mogli precyzyjniej określić, co chcą robić dalej ze swoją edukacją i karierą, posmakowali dorosłego życia zawodowego i zgłębili takie obszary jak: szukanie pracy, własne kompetencje, budowanie CV, networking, psychologia i komunikacja społeczna, nowoczesne technologie, prowadzenie własnego biznesu, język biznesu itp. Uczniowie mają około dwóch tygodni praktyk zawodowych w ciągu tego roku.

Szkoły mają zazwyczaj ograniczoną ilość miejsc dla uczniów na transition year, dlatego chętni muszą spełnić określone przez daną placówkę kryteria.

Po roku przejściowym młodzież uczy się przez dwa lata programem ogólnym przygotowując do matury (Living certificate). Tym, którzy nie starają się o rok przejściowy, od razy po junior cycle (nasze dawne gimnazjum) zostaje dwa lata nauki i podejście do egzaminu dojrzałości lub innego kończącego daną szkołę średnią.

Mogą bowiem wybrać szkołę ponadpodstawową o profilu zawodowym (odpowiednik naszych techników i szkół branżowych). W zależności od programu nauczania oferowanego przez szkołę uczeń na koniec senior cycle zdaje egzamin maturalny lub zawodowy.

Zdecydowana większość szkół podstawowych publicznych w Irlandii znajduje się pod patronatem Kościoła katolickiego. Z tego wynika te podział na osobne szkoły dla dziewcząt i chłopców. Kiedyś w ogóle nie istniały szkoły koedukacyjne, ale od około dwóch dekad zaczyna się to zmieniać. Jest sporo szkół podstawowych i ponadpodstawowych przeznaczonych dla obu płci.

Ze względu na różnorodność wyznaniową i światopoglądową mieszkańców Irlandii, dzieci nie muszą uczestniczyć w lekcjach religii, nawet jeśli są zapisane do szkoły katolickiej. Mogą mieć też lekcje dotyczące innego wyznania. Są to kwestie do ustalenia indywidualnie z dyrekcją szkoły.

Popularną praktyką jest prowadzenie przez szkoły organizacji i przygotowania chętnych dzieci do pierwszej komunii. Większość szkół nosi też nazwy związane z historią kościoła, a ich patronami są święci np. Szkoła Świętego Serca, Szkoła Świętej Brygidy, Szkoła Świętego Józefa itd.

Wakacje letnie trwają w Irlandii dwa miesiące. Szkoły decydują o dokładnie dacie rozpoczęcia roku szkolnego oraz zakończenia. Przypadają one jednak podobnie jak w Polsce, w okolicach ostatniego tygodnia czerwca (zakończenie roku szkolnego) i pierwszego tygodnia września (rozpoczęcie roku szkolnego).

Chociaż w Irlandii nie ma dwutygodniowych ferii zimowych, dzięki częstym długim weekendom, liczba wolnych dni od szkoły jest podobna, jak w Polsce. W Irlandii jest aż 10 wolnych od pracy i szkoły poniedziałków tzw. bank holidays rozłożonych w ciągu roku. Szkoły podstawowe powinny być otwarte przez co najmniej 183 dni w roku. Ze względu na różne daty świąt, kalendarz dni wolnych zmienia się nieznacznie każdego roku.

Oprócz tego szkoły są zamknięte:

• 5 dni w okolicach 31 października - 4 listopada
• Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok (od około 21 grudnia do około 5 stycznia)
• Przerwa zimowa w lutym (od 3 do 5 dni)
• Wielkanoc (około 2 dni wolnego poza świątecznym weekendem)

Uczniowie w Irlandii na każdym etapie edukacji mogą pospać dłużej niż ich rówieśnicy w Polsce. Tam lekcje zaczynają się o 8.30, 9.00 lub 9.30 w zależności od typu szkoły. Zajęcia kończą się około godziny 15. Dzieci nie chodzą do szkoły na dwie zmiany. Rodzice, którzy potrzebują opieki dla młodszych dzieci przed szkoła lub po niej, mogą zapisać dzieci do tzw. after school care. To prowadzone często przy przedszkolach i w pobliżu szkół, prywatne i odpłatne placówki, w których opiekunki odrabiają z dziećmi lekcje, bawią się, odprowadzają do szkoły i ze szkoły. Są zazwyczaj czynne do godziny 18.

Co ciekawe, nieobecność w szkole jest traktowana bardzo poważnie. W wielu przypadkach nie wystarczy usprawiedliwienie od rodzica. Szkoły są zobligowane do poinformowania odpowiedniej instytucji, jeśli dziecko opuści więcej niż 20 dni w roku szkolnym, nawet gdy są to godziny usprawiedliwione (agencja ds. rodziny i dzieci).

Homeschooling jest tam bardzo popularny. Irlandzka konstytucja uznaje rodzinę za głównego wychowawcę dziecka. Gwarantuje poszanowanie prawa i obowiązku rodziców do zapewnienia (w miarę swoich możliwości) religijnego i moralnego, intelektualnego, fizycznego i społecznego wychowania swoich dzieci. Rodzice mogą zapewnić taką edukację w swoich domach lub w szkołach.

W odróżnieniu od edukacji domowej w Polsce, w Irlandii dzieci uczące się poza szkołą, po prostu nie są do szkół zapisywane. Szkoły nie przygotowują egzaminów, a dzieci nie są sprawdzane z podstawy programowej konkretnych przedmiotów i nie muszą otrzymywać promocji do kolejnej klasy. Homeschooling w Irlandii pozwala na szerokie i holistyczne, bardzo indywidualne podejście do nauczania.

The Child and Family Agency (Tusla), czyli instytucja, która odpowiada za kontrolowanie m.in. ilości dzieci uczących się w Irlandii, ich frekwencji szkolnej itp. przyjmuje zgłoszenie rodziny o chęci edukowania dziecka w domu na specjalnym formularzu. Następnie osoba ze wspinanego urzędu odbywa spotkanie z rodzicami i z dzieckiem (najczęściej w miejscu zamieszkania dziecka), aby porozmawiać o podejściu rodziny do edukacji, wybranych i preferowanych metod nauczania czy dyspozycyjności czasowej opiekunów do edukowania dziecka.

Ma to na celu zapobieganie sytuacjom, w których dzieci nie otrzymują edukacji z powodu zaniedbania przez rodziców.

Jeżeli dziecko zechce na pewnym etapie powrócić do szkoły to jest zapisywane do klasy zgodnie ze swoim wiekiem. Homeschoolersi mogą też przystąpić do państwowych egzaminów, zdać maturę i dostać się na studia, przygotować się do tych egzaminów samodzielnie, bez patronatu placówki.