Jedna z najstarszych ulic w Nowej Soli jest też jedną z najładniejszych. Zobacz, jak te perełki wyglądają teraz i jakie piękne były kiedyś

Spacer w Nowej Soli? Oczywiście ulicą Muzealną. Dzięki braciom morawskim są tutaj piękne budynki, z mnóstwem szczegółów do oglądania. Zobaczcie w naszej galerii, jak ulica wyglądała sto lat temu i na co dzisiaj warto zwrócić uwagę. Poniżej ciekawostki na temat ulicy autorstwa Tomasza Andrzejewskiego, dyrektora Muzeum Miejskiego, który opisał dzieje tego miejsca.
To w tej części miasta był jeden z najpiękniejszych ogrodów na Śląsku, a sama ulica uchodziła za jedną z bardziej ekskluzywnych w mieście.

Ulica należy do jednych z najstarszych w mieście. Drogę w jej miejscu zaplanowano już w 1743 r., kiedy w związku z nadaniem praw miejskich Nowej Soli sporządzono plan rozwoju przestrzennego nowego miasta. Rok później na terenie tym osiedlili się bracia morawscy (Herrnhut/Brudergemeinde). To właśnie oni wytyczoną drogę obsadzili lipami i nazwali Linden-Allee. Ówczesna droga dochodziła do wysokości obecnej ulicy Wróblewskiego, następnie przedłużono ją do ul. Zjednoczenia, a na początku XX wieku do ul. Wojska Polskiego. Wraz z obecnymi ulicami Wrocławską i Wróblewskiego wyznaczała ona kwartał, na którym gmina braci morawskich wzniosła swoje osiedle.

Pierwotna zabudowa ulicy uległa zniszczeniu podczas wojny siedmioletniej, kiedy w 1759 r. miasto splądrowali i podpalili Rosjanie. Po zakończeniu wojny bracia morawscy powrócili do miasta i odbudowali swoje osiedle. W 1791 r. u zbiegu z ulicą Wróblewskiego wzniesiono tzw. dom sióstr stanu wolnego. Od południa do zabudowy przylegał ogród, uznawany za jeden z najpiękniejszych na Śląsku ogrodów ozdobnych oraz cmentarz braci morawskich.

Pozostała część ulicy, która biegła do wysokości dzisiejszej ulicy Zjednoczenia nie była zabudowana. Pierwsze domy zaczęto tu wznosić dopiero w 2 połowie XIX stulecia. W tym czasie ulica nosiła nazwę Lindenstrasse i w krótkim czasie za sprawą zabudowy stała się jedną z bardziej ekskluzywnych w mieście. Na początku lat 80. XIX wieku właściciel fabryki nici Aleksander Gruschwitz wzniósł tu dwie wille dla swoich dzieci – Nani i Alfreda.

Na przełomie XIX i XX stulecia zabudowano zachodnią stronę południowej części ulicy. Zabudowę tworzyły zarówno zwarte kamienice mieszkalne, reprezentujące różnorodne stylistycznie formy architektury (m.in. secesję i modernizm) o stosunkowo wysokim poziomie artystycznym, jak i budynki wolnostojące.
Zamieszkiwali w nich zamożni nowosolanie oraz właściciele miejscowych fabryk i przedsiębiorstw.

Zwartą zabudowę kamienic od południa zamykała wzniesiona w 1905 r. willa Otto Schwagera, dyrektora huty Paulinnenhütte. Budynek z charakterystyczną wieżyczką i ornamentem roślinnym na elewacji w 1930 r. przekazany został władzom miasta, które przeznaczyły go na mieszkanie służbowe dla burmistrzów. O reprezentacyjnym charakterze ulicy świadczyła jej oprawa – chodniki wyłożone zostały płytami ze śląskiego granitu, a jezdnia wydzielona po obu stronach szpalerami dekoracyjnie przycinanych drzew.

Północna część ulicy zabudowana została na przełomie XIX i XX wieku kilkoma niewielkimi kamienicami czynszowymi, budynkiem banku oraz modernistyczną willą. W 1910 r. zmieniono nazwę ulicy na Gruschwitz Strasse. W ten sposób uczczono zasłużonego dla miasta założyciela fabryki nici Johanna Davida Gruschwitza. Rodzina Gruschwitzów była także właścicielem gruntów położonych na południe od ulicy Muzealnej. Tam na początku XIX wieku powstała fabryka nici, a około 1852 r. wzniesiono stylową siedzibę jej właścicieli.

Ulica po 1945 r. kilkakrotnie zmieniała nazwę, w pierwszych dokumentach powojennych można spotkać spolszczoną nazwę ulicy – Gruszwicka (Kruszwicka), szybko jednak zmieniono ją na Marszałka Roli-Żymierskiego. W grudniu 1947 r. nowym patronem ulicy został gen. Karol Świerczewski. Jego imię nosiła ulica do 1991 r., kiedy zmieniono nazwę na Muzealna.

Autor treści dr Tomasz Andrzejewski, Źródło: Muzeum Miejskie w Nowej Soli/Facebook, cykl: Nowa Sól na dawnej kartce pocztowej cz. XXVI, odcinek: Nowosolskie ulice dawniej – Muzealna

CZYTAJ TAKŻE:

• 10 ulic z Nowej Soli sprzed wieku. Prawdziwy nowosolanin rozpozna każdą z nich, chociaż minęło tyle czasu
• Dozamet w Nowej Soli. Tak się kiedyś pracowało. Zobacz zdjęcia sprzed lat ze środka kiedyś prężnej i wiodącej fabryki

ZOBACZ TAKŻE: Kostrzyn nad Odrą. Powstał kolejny film o historii miasta. Tym razem poświęcony jest szkole podstawowej nr 1