Kiedy można odwołać darowiznę domu?

Załóżmy taki scenariusz: matka podarowała synowi dom. Tak jak trzeba - u notariusza. Po pewnym czasie doszło między nimi do awantury. Syn matkę pobił i wygonił z domu. Tułając się po sąsiadach, postanowiła darowiznę wycofać. Jak ma to zrobić?

Darczyńca może odwołać darowiznę z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. I nie chodzi tu o sprzeczki rodzinne, niewielkie konflikty, lecz drastyczną, rażącą niewdzięczność.

Przejawami takiej niewdzięczności mogą być, np. pobicie darczyńcy, rozpowszechnianie o nim uwłaczających informacji, nieudzielenie pomocy w chorobie, znęcanie się psychiczne, fizyczne i tym podobne przypadki.

Pomimo niegodnego zachowania obdarowanego darowizny nie można odwołać, jeśli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Przebaczenie to może mieć dowolną formę, zarówno ustną jak i pisemną.
Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.

Darowiznę może odwołać darczyńca lub jego spadkobiercy w piśmie skierowanym do obdarowanego. Pismo to musi do niego dotrzeć.

Oświadczenie takie powinno zawierać:
- miejscowość i datę sporządzenia pisma,
- dane darczyńcy i obdarowanego, adresy zamieszkania,
- podanie, że jest to odwołanie darowizny polegającej np. na przekazaniu mieszkania w określonym dniu, na rzecz danej osoby,
- wskazanie powodu odwołania darowizny - np. pobicie darczyńcy, brak opieki nad darczyńcą w czasie choroby,
- określenie w jakim terminie obdarowany ma zwrócić darowaną rzecz, np. w ciągu 14 dni od otrzymania pisma,
- wezwanie do stawienia się w określonej kancelarii notarialnej na podany dzień i godzinę do zawarcia aktu notarialnego przenoszącego własność nieruchomości z powrotem na darczyńcę.
Oświadczenie takie najlepiej wysłać listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Kopię listu oraz potwierdzenie nadania oraz odbioru należy przechować na wypadek konieczności dochodzenia zwrotu darowizny przed sądem.

W momencie odwołania po stronie obdarowanego powstaje obowiązek zwrotu rzeczy. Nie jest więc tak, że samo oświadczenie o odwołaniu darowizny powoduje przejście własności nieruchomości z powrotem na darczyńcę.
Obowiązek zwrotu może być zrealizowany na dwa sposoby:

1. w drodze umowy notarialnej przenoszącej własność nieruchomości z powrotem na darczyńcę,

2. na podstawie wyroku sądu zastępującego oświadczenie obdarowanego o zwrotnym przeniesieniu własności darowanej rzeczy.

Najczęściej jest tak, że obdarowany nie chce zwrócić dobrowolnie przedmiotu darowizny. Wtedy darczyńca powinien zwrócić się do sądu z pozwem o zobowiązanie obdarowanego do złożenia oświadczenia woli o przeniesienie własności nieruchomości z powrotem na darczyńcę. Prawomocny wyrok sądu zastępuje to oświadczenie. Jeśli wyrok sądu w pełni odpowiada wnioskowi darczyńcy to powoduje on, że darczyńca znów staje się właścicielem nieruchomości. I wtedy może złożyć wniosek w sądzie w wydziale ksiąg wieczystych, aby wpisać go do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości. Jeśli zaś wyrok nie w pełni odpowiada wnioskowi darczyńcy, to należy z wyrokiem udać się do notariusza i zawrzeć umowę przeniesienia własności nieruchomości bez udziału obdarowanego. W ten sposób darczyńca znowu staje się właścicielem.
Jednak, by uniknąć niepotrzebnych nerwów, trzeba dobrze się zastanowić, zanim podarujemy komuś dom czy mieszkanie...