Lubuskie. Za murem kryje się magiczna rezydencja i tajemniczy park

Pałac w Chociulach wzniesiony został w połowie XIX wieku, gdy właścicielem majątku był Carl August Ackermann. Krajobrazowy park otoczony został murem z granitowych ciosów o wątku rustykalnym i ozdobiony kamiennymi basztami. Pałac wzniesiono w konwencji eklektycznej, z dominującymi elementami neogotyckimi. W całym założeniu znajdziemy wiele elementów nawiązujących do średniowiecznej architektury.

Mimo powojennych remontów i adaptacji zachował się pierwotny układ wnętrza ze sklepionym holem i główną klatką schodową na osi korpusu. Sklepienia korytarzy parteru i piętra zachowały prostą dekora­cję sztukatorską. Z elementów wystroju zachowała się także stolarka okienna i drzwiowa, ceramiczne posadzki holu oraz masywna, drewniana balustrada głównych schodów. Nie za­chowały się żadne elementy wyposażenia pałacu.

Chociule. Wśród właścicieli miejscowości były m.in. zakonnice

Już około 1224 roku wieś Henryk Brodaty nadał zakonowi cysterek z Trzebnicy. W dokumencie z roku 1238 po raz pierwszy występuje obecna nazwa wsi. Jest też mowa o jej lokacji na prawie niemieckim. Wieś, jako własność cysterska, występuje w kolejnych dokumen­tach zakonnych, min. z lat 1255, 1267, 1410. Pierwsza informacja o rodzie szlacheckim w Chociulach pochodzi z połowy XV wieku, kiedy to dobra tutejsze dzierżawili, potem zaś kupili, członkowie rodu von Haugwitz, którego przedstawiciele piastowali w pocz. XVI wieku urząd starosty okręgu świebodzińskiego. W roku 1582 wymieniani są Jan i Albrecht, w dziesięć lat później Mikołaj, zaś w 1605 roku kolejny Mikołaj z rodu von Haugwitz. Właścicielem części majątku odkupionego od Haugwitzów był też hrabia von Curswan. W 1681 roku gospodarzem części dóbr była Filipina von Haugwitz. W roku 1699 cysterki trzebnickie, które wcześniej utraciły tutejsze dobra na rzecz właścicieli prywatnych, odzyskały je w formie zastawu wraz ze świebodzińskim zamkiem, z którego w 1718 roku ówczesny administrator dóbr zakonnych, Franz Bernhard Hlawenkowsky przeniósł swą siedzibę właśnie do Chociul, co podniosło prestiż miejscowości. Siedziba administracyjna cysterek została stąd przeniesiona w roku 1792, za ksieni Dominiki von Giller, której konflikt ze świebodzińskimi władzami był powodem wykupu zastawu przez Skarb Państwa i przekazania majątku tajnemu radcy Ewaldowi Georgowi von Massow, który na początku XIX wieku sprzedał dobra Karlowi Augustowi Ackermann. Ród Ackermann był w posiadaniu Chociul aż do 1940 roku...

Tajemniczy park

Powstanie parku podobnie jak i pałacu, zawdzięczamy Carlowi Augustowi Ackermannowi. Na dodatek od 1940 do 1945 r. dobrami administrował ich bliski krewny, emerytowany profesor biologii Eilhard Alfred Mitscherlich, który prowadził tu badania nad hodowlą roślin.

Park podzielony jest na dwie strefy kompozycyjne - zieleń urządzaną w stylu krajobrazowym oraz ogród owocowo-warzywny, w którym pierwotnie uprawiano winorośl. Obie części oddzielone są od siebie ceglano-kamiennym murem, nawiązującym wyglądem do muru otaczającego cały zespół pałacowy. Przejście łączące park z ogrodem ma kształt ostrołuku i jest ujęte w ceglany, uskokowy portal. Obok niego znajduje się, wkomponowany w mur, pawilon na planie koła.

Jednym z głównych elementów kompozycyjnych parku jest duża polana, na której wschodnim skraju usypano wzgórze widokowe. Na południowy zachód od polany znajdował się staw. Dalej zlokalizowane jest drugie wzgórze, z którego rozciąga się widok zarówno na park, jak i na neogotycki kościół z 1908 znajdujący się w sąsiedztwie

W południowo-wschodniej części parku krajobrazowego urządzono dodatkowy ogród owocowo-warzywny. Ścieżki parkowe, wychodzące od strony pałacu, poprowadzone są łagodną linią.

W obrębie parku występuje drzewostan mieszany, o nierównomiernym rozmieszczeniu gatunków. Wśród drzew iglastych przeważają świerki pospolite (Picea abies), a następnie daglezja zielona (Pseudotsuga taxifolia), świerk kłujący (Picea pungens), cis pospolity (Taxus baccata) i inne. Wśród drzew liściastych dominują różne gatunki klonów, takie jak klon pospolity (Acer platanoides), klon jesionolistny (Acer negundo), klon polny (Acer campestre) i klon jawor (Acer pseudoplatanus). Na obszarze parku licznie występują również robinie białe (Robinia pseudoacacia), lipy szerokolistne (Tilia platyphyllos), lipy drobnolistne (Tilia cordata), jesiony wyniosłe (Fraxinus excelsior), a także wiązy szypułkowe (Ulmus laevis) oraz kasztanowce pospolite (Aesculus hippocastanum).

Z cennych okazów na uwagę zasługuje 190-letni platan klonolistny (Platanus × acerifolia) rosnący w zach. części polany parkowej. W poszyciu parku można zaobserwować występowanie krzewów z gatunku lilak pospolity (Syringa vulgaris), bez czarny (Sambucus nigra) i bez koralowy (Sambucus racemosa). Wczesną wiosną, prawie na całym obszarze założenia, kwitnie śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis).

Założenie parkowe w Chociulach zachowało się w swoich historycznych granicach. Pomimo, występowania młodego drzewostanu z samosiewów i odrostów, czytelna pozostała również kompozycja przestrzenna parku. Zachowała się dość liczna grupa stradrzewu, a także aleje lipowe nasadzone wokół założenia. Część ścieżek parkowych wymagają oczyszczenia. Wskazane jest rekultywacja stawu. Niezbędne jest również wykonanie naprawy muru otaczającego park.

Kosieczyn. Znów mamy do czynienia z neogotykiem

Pałac w Kosieczynie powstał z fundacji rodziny Zakrzewskich, którzy zostali właściciela­mi majątku w XVIII wieku. Zbudowano go w drugiej połowie XIX wieku, wzniesiono w pobliżu wcześniejszego dworu interesu­jący nas pałac, nadając mu neogotycki charakter. Fundatorem obiektu był zapewne Wojciech Zakrzewski. Jego dobra obejmowały wówczas Kosieczyn, Nowy Gościniec, folwark Broniowo i Zielęcin. W 1910 roku do Kosieczyna przynależał jednak już tylko Zielęcin. Tuż przed II wojną światową posiadłość znalazła się w rękach niejakiego Hartha, który na stałe mieszkał w Berlinie. Po wojnie majątek został upaństwowiony. Pałac w Kosieczynie założony został na planie prostokąta wzbogaconego ryzalitami oraz występującymi poza obrys zewnętrzny, innymi segmentami, jak ganek i taras. Malowniczą bryłę budynku tworzą liczne człony.

Kosieczyn. Barokowy dwór to dziś mieszkania

Barokowy dwór został wniesiony w końcu XVIII w. przez spolszczoną rodzinę Lossowów. W tym samym czasie, po południowej stronie dworu założono niewielki park. Rezydencja założona jest na planie prostokąta, z wnętrzem o zróżnicowanej liczbie traktów, co jest konsekwencją wtórnie wprowadzonych podziałów, związanych z adaptacją dworu na mieszkania. Elewacja frontowa zwrócona jest w kierunku północnym. Parterowy dwór z poddaszem użytkowym i piętrowym ryzalitem jest częściowo podpiwniczony. Po II wojnie światowej majątek przeszedł na własność Skarbu Państwa i był użytkowany przez Gospodarstwo Hodowli Roślin. Barokowy dwór został przeznaczony na mieszkania dla pracowników. Pomimo wprowadzonych zmian zarówno wewnątrz, jaki i na zewnątrz obiektu, dwór zachował czytelną barokową formę. Poddawany remontom znaj­duje się w zadowalającym stanie.

Teksty oparte są przede wszystkim o informacje znajdujące się w publikacjach LWKZ.

WIDEO: Jelenin. Jedna wieś, dwa pałace, jeden wielki wstyd...