Nie gaśnie pamięć o więźniarkach z AL Neusalz. W Nowej Soli będzie można zobaczyć i przeczytać wstrząsające listy

Miejska Biblioteka Publiczna im. Edwarda Stachury w Nowej Soli jest głównym organizatorem wydarzenia, które przypomni o tragicznej historii dziewczyn z filii obozu Gross Rosen. Tragiczna historia więźniarek gnanych w marszu śmierci porusza nie tylko nowosolan. To był styczeń 1945 roku, kiedy zaczęła się ewakuacja obozu pracy. Więźniarki pochodzenia żydowskiego, narodowości polskiej, czeskiej, słowackiej, węgierskiej, holenderskiej i belgijskiej przeszły setki kilometrów, przemieszczając się przez wsie i miasta niemieckie: Świętno, Jaromierz Stary i Nowy, Kargową, Wojnowo, Sulechów, Zieloną Górę, Nową Sól, Zwikau, Drezno i Heimbrechts. Miały dojść do obozu koncentracyjnego we Flossenbürgu w Bawarii. Ocenia się, że w trasę wyruszyło ok. tysiąca kobiet. Do końca doszło ok. 300-400. Marsz trwał ponad trzy miesiące.

Jeszcze podczas wakacji w bibliotece będzie można obejrzeć wystawę pt. „Listy do Sali: Życie młodej kobiety w nazistowskich obozach pracy”.

– To jest poniekąd wystawa o książce, ale w rzeczywistości jest o wiele bardziej wielowymiarowa. O przywiezieniu jej do Nowej Soli rozmawiałem z Agnieszką Dobkiewicz, która „zawiaduje” nią na Dolnym Śląsku, już w kwietniu 2023. Ale jest to wystawa „podróżująca”, trochę tu, trochę tam i trzeba było się jakoś wstrzelić i w „rozkład jazdy” tej wystawy, jak i w kalendarz wystaw naszych lokalnych instytucji – wyjaśnia Marek Grzelka, dzięki któremu od wielu lat kultywowana jest pamięć o piekle młodych kobiet.

Wystawa została przygotowana przez New York Public Library w 2006 roku, a jej polska wersja przez Muzeum Galicja w Krakowie.

– Ekspozycja prezentuje korespondencję z kolekcji Sali Garncarz, po mężu Kirschner, która urodziła się i do 1940 roku mieszkała w Sosnowcu. Następnie została wywieziona do obozów pracy Schmelta na Górnym Śląsku, a ostatecznie trafiła do filii KL Gross-Rosen w Schatzlar (obecnie Žacléř, Czechy). Zbiór ten zawiera ponad 350 listów, pocztówek, dokumentów i fotografii, które Sala Garncarz, przebywając w siedmiu obozach pracy przymusowej od 1940 do 1945 roku, otrzymywała od rodziny i przyjaciół z rodzinnego miasta, a później z obozów – czytamy w komunikacie muzeum.

Marek Grzelka dodaje, że siostry głównej bohaterki tej historii, Blima i Rózia, pojawiają się wielokrotnie na kartach książki.

– Obie dostają i wysyłają pocztówki z Neusalz, są więźniarkami tego obozu, dlatego prócz wymiaru stricte ludzkiego, historycznego, to jest historia również lokalna – podkreśla. M. Grzelka, który otworzy wystawę i opowie o losie sióstr Garncarz przebywających w AL Neusalz podczas wojny. – Wystawa ta rozpoczyna pewien cykl wydarzeń, które zaplanowałem z okazji przypadającej w styczniu 80. rocznicy ewakuacji filii obozu koncentracyjnego Gross-Rosen w Neusalz.

Wernisaż odbędzie się 20 sierpnia, o godz. 17 w siedzibie biblioteki przy ul. Bankowej 3. Książka Ann Kirschner „Listy z pudełka” dostępna jest do wypożyczania.

Czytaj też:

• Rzadka okazja, aby zobaczyć gdzie dokładnie były baraki filii obozu Gross-Rosen w wojennej Nowej Soli. Marek Grzelka pokazał to miejsce
• Kto zobaczył ten film z Nowej Soli, jest przejęty historią młodych kobiet z obozu pracy. Kilkunastominutowe nagranie zostaje w pamięci