Ojcostwo i macierzyństwo w kodeksie rodzinnym

Takie m.in. rozwiązania wprowadza nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego uchwalona przez Sejm RP.

Takie m.in. rozwiązania wprowadza nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego uchwalona przez Sejm RP.

Z ojcostwa się nie wycofa
W czasach biotechnologii ojcostwo może być sporne. W Polsce wciąż nie ma regulacji ustawowych dotyczących poczęcia in vitro. Nowelizacja kodeksu próbuje nadrobić ten brak.

- W kodeksie wprowadzono np. zasadę, że jeśli mąż kobiety, która poddała się zapłodnieniu in vitro nasieniem innego mężczyzny wyraził na to zgodę, to nie może potem zaprzeczać ojcostwu. - zauważa sędzia Sądu Okręgowego w Zielonej Górze Sławomir Kaczanowski. - Nie uchyli się więc od bycia ojcem, niezależnie od wyniku testu DNA.

Rozszerzono też możliwości sądowego ustalania ojcostwa i macierzyństwa. W stosunku do osób chorych psychicznie i ubezwłasnowolnionych stosować się będzie w praktyce dłuższe niż 6-miesięczne terminy sądowe.

Dostanie nazwisko matki

Jeśli kobieta urodzi dziecko, a jego ojciec jest nieznany, to po wejściu w życie nowych przepisów, nie będzie mogła w USC podać nazwiska domniemanego ojca.
- Po wejściu w życie znowelizowanych przepisów, gdy matka zgłosi dziecko do USC, a ojciec będzie nieznany, dziecko otrzyma jej nazwisko - podkreśla sędzia Kaczanowski.

Jeśli chodzi o uznanie dziecka, do tej pory możliwe było ono przed urzędnikiem USC wyłącznie za zgodą matki dziecka. Oboje rodzice musieli być jednocześnie w USC.

- To zmieniono. Mężczyzna, który uważa, że jest ojcem dziecka, będzie mógł sam pójść do USC i złożyć stosowne oświadczenie (chodzi o dzieci pozamałżeńskie) - mówi sędzia. - Jego skuteczność będzie zależeć od tego, czy w ciągu trzech miesięcy matka dziecka złoży oświadczenie, że wyraża na to zgodę.

Prawa szesnastolatka

Po wejściu w życie nowelizacji kodeksu, w innej sytuacji znajdą się też małoletni ojcowie. Dotąd, jeśli mieli mniej niż 18 lat nie mogli samodzielnie złożyć oświadczenia o uznaniu dziecka. Potrzebna była do tego zgoda rodziców lub sądu rodzinnego i opiekuńczego. Nowe przepisy pozwalają małoletniemu mężczyźnie, który ukończył 16 lat, bez zgody rodziców przyjść do sądu i samodzielnie złożyć takie oświadczenie. To sąd będzie decydował, czy jest ono ważne, czy nie.

Zawiłości rodzicielstwa

W znowelizowanym kodeksie wprowadzono też możliwość wystąpienia do sądu o ustalenie uznania ojcostwa za wadliwe. Chodzi o tzw. odwołanie uznania dziecka. Kiedyś było to prawie niemożliwe. Dziś w wąsko określonych sytuacjach można to zrobić.

Załóżmy, że mężczyzna uznał dziecko, składając oświadczenie woli, bo chciał, żeby uchodziło ono za jego dziecko. Potem jednak dowiedział się (np. dzięki badaniu DNA), że nie jest biologicznym ojcem dziecka. Może więc złożyć tzw. oświadczenie woli i wiedzy. Powinien to zrobić w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się, że nie jest ojcem.

Jest też szersza możliwość zaskarżania spraw związanych z ustaleniem macierzyństwa. Wprawdzie wynika ono z samego faktu urodzenia dziecka przez kobietę, jednak nie zawsze matka jest znana. Dotyczy to np. dzieci nie urodzonych w szpitalu, a więc tych, które znalazły się poza oficjalnym rejestrem. Chodzi też o dzieci porzucone lub podrzucone (np. w tzw. oknach życia). Ustawa dokładniej reguluje, co w takiej sytuacji zostanie wpisane do aktu urodzenia. Jeśli dziecko nie zostało wcześniej adoptowane, matka może wystąpić do sądu o uznanie jej macierzyństwa.

Kodeks mówi też, że matka dziecka, wpisana w jego akcie urodzenia, ma możliwość zaprzeczenia swego macierzyństwa w ciągu 6 miesięcy od sporządzenia aktu.

Z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa może też wystąpić samo dziecko po ukończeniu 18 roku życia (przez kolejne 3 lata). Z pozwem o zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa może też wystąpić prokurator. Nie jest on ograniczony żadnym terminem.

Uznać po śmierci

To kolejna nowość. Ojciec będzie mógł uznać każde dziecko, nawet jeśli urodziło się martwe.
Można też uznać dziecko, które jest poczęte, ale jeszcze nie urodzone.

Separacja a pochodzenie dziecka

Przyjmuje się powszechnie, że w czasie trwania małżeństwa, każde dziecko urodzone pochodzi od męża matki. Domniemanie to nie obowiązuje wobec dzieci, które urodziły się w terminie powyżej 300 dni od orzeczenia separacji. Domniemanie pochodzenia dziecka jest do obalenia, ale tylko w procesie sądowym.