Piłsudski i Dmowski: twórcy naszej niepodległości

Józef Klemens Piłsudski:

"Naród, który nie szanuje swej przeszłości, nie zasługuje na szacunek teraźniejszości i nie ma prawa do przyszłości".

To polski działacz socjalistyczny i niepodległościowy, polityk, Naczelnik Państwa w latach 1918-1922 i naczelny wódz Armii Polskiej od 11 listopada 1918, pierwszy marszałek Polski od 19 marca 1920, dwukrotny premier Polski (1926-1928 i 1930), twórca tzw. rządów sanacyjnych w II Rzeczypospolitej wprowadzonych w 1926 po przewrocie majowym.
Przyszedł na świat 5 grudnia 1867 w Zułowie na Wileńszczyźnie, jako czwarte dziecko Józefa i Marii i z Bilewiczów. W młodości, podczas prowadzenia działalności konspiracyjnej, znany był pod pseudonimami Wiktor i Mieczysław. Zwolennicy Piłsudskiego, zwłaszcza z czasów służby w Legionach Polskich, używali jego przydomków: Komendant, Dziadek, Marszałek i Ziuk.

Już w szkole założył kółko samokształcenia, które miało wspierać polską młodzież poddaną rusyfikacji, ale w działania opozycyjne wobec caratu zaangażował się po wyjeździe na studia medyczne do Charkowa. Tam obracał się w kręgach niepodległościowych, nie unikał kontaktów z przedstawicielami organizacji głoszących takie hasła, kojarzono go przy tym m.in. z rosyjską organizacją Narodnaja Wola. To przyczyniło się do jego aresztowania i zesłania na Syberię. W latach 1892-1914 działał w ruchu niepodległościowym. Był aktywnym członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej, ale to nie oznaczało, że akceptował wszystkie jej założenia programowe. Po wybuchu I wojny światowej utworzył I Kompanię Kadrową z zamiarem wywołania kolejnego powstania narodowego. Dał się poznać jako sprawny dowódca i wytrawny polityk, nieustannie to zbliżający się do Austrii i Niemiec, to oddalający się od nich... Wtedy też powstawała jego legenda. Był kochany przez swoich żołnierzy i podziwiany przez cywilów, którym jawił się nie tylko jako bojownik o wolność, ale i jako ofiara prześladowań, m.in. poprzez uwięzienie w Magdeburgu...

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę jako Naczelnik Państwa zajmował jedną z najważniejszych funkcji w odrodzonym kraju, ale jego pozycja nie była najsilniejsza. Był uważany za wroga przez duże grupy polityków. W II Rzeczpospolitej i później wokół Piłsudskiego budowany był swoisty kult. Polegał na przypisywaniu mu cech genialnego dowódcy, wybitnego stratega i polityka, a przede wszystkim wizjonera...

Roman Stanisław Dmowski:

"Wszystko, co polskie, jest moje: niczego się wyrzec nie mogę. Wolno mi być dumnym z tego, co w Polsce jest wielkie, ale muszę przyjąć i upokorzenie, które spada na naród za to, co jest w nim marne".

Polski polityk, publicysta i działacz niepodległościowy, współzałożyciel Narodowej Demokracji (endecji), czołowy ideolog polskiego nacjonalizmu. Był ministrem spraw zagranicznych, posłem na Sejm Ustawodawczy RP oraz II i III Dumy. W okresie walki o niepodległość był zwolennikiem zjednoczenia wszystkich ziem polskich i uzyskania autonomii w ramach imperium rosyjskiego, a później odzyskania niepodległości w oparciu o sojusz z Rosją i Ententą, w opozycji do państw centralnych. Delegat Polski na konferencję paryską w 1919 i sygnatariusz traktatu pokojowego w Wersalu. Zagorzały przeciwnik Piłsudskiego i jego planów rozszerzenia granic II RP zbyt daleko na wschód od linii Curzona, poprzez stworzenie państwa federacyjnego, czyli Polski wielowyznaniowej i wielonarodowościowej. Był zwolennikiem państwa narodowego i zakładał polonizację ludności niepolskiej za tą linią.

Urodził się 9 sierpnia 1864 w Kamionku pod Warszawą, w rodzinie zubożałej szlachty. Syn Walentego, robotnik brukarskiego, i Józefy z Lenarskich. Już w gimnazjum był członkiem tajnego kółka uczniowskiego sprzeciwiającego się rusyfikacji. W 1888 wstąpił do Związku Młodzieży Patriotycznej Zet, a rok później został członkiem Ligi Polskiej. Po przejęciu w niej władzy przez jego zwolenników organizacja została przemianowana na Ligę Narodową. W jej programie zaczęto akcentować potrzebę, by odrodzona Polska była jednolita narodowościowo. Latem 1893 został aresztowany, zesłany do Mitawy, skąd zbiegł do Lwowa. W latach 1902-1903 opublikował swoją najważniejszą książkę "Myśli nowoczesnego Polaka", w której wyłożył podstawy ideowe polskiego ruchu narodowego. Po wybuchu I wojny światowej założył prorosyjski i profrancuski Komitet Narodowy Polski, który w 1917 został oficjalnie uznany przez państwa Ententy za reprezentację narodu polskiego. Z jego inicjatywy zorganizowano liczącą 100 tys. żołnierzy Armię Polską we Francji.

Dmowski nigdy się nie ożenił. W opinii większości biografów jednym z powodów była nieodwzajemniona miłość do Marii Juszkiewiczowej, późniejszej żony... Piłsudskiego. Rywalizacja na tym tle mogła być jedną z przyczyn późniejszych antagonizmów między politykami.

Nieruchomości z Twojego regionu