Polska rodzina po pandemii? Bardziej świadoma wartości, zasobów i ograniczeń, potrzeb i tego, co chce się zmieniać

Pandemia to szczególny czas. Terapeuci mają więcej pracy?

Myślę, że jest różnie. Niektórzy klienci pozostają w domu, zajmują się dziećmi, pracują zdalnie i mają ograniczone możliwości uczestniczenia w terapii. Inni korzystają z możliwości online. Są też osoby, które czują się coraz gorzej i zaczynają w szukać pomocy. Im dłużej trwa sytuacja zagrożenia, niepewności i ograniczenia swobody, tym trudniej sobie z nią radzić.

Nie ma idealnych rodziców, bo nie ma idealnych ludzi.

Wiele par czy członków rodzin spędza ze sobą teraz zdecydowanie więcej czasu. Z jednej strony mogą nadrabiać jakieś zaległości w (nie)byciu ze sobą. Z drugiej strony – może to rodzić konflikty?

Obecny czas dla wielu par, rodzin jest jak test więzi i relacji. Są pary, które odkrywają jak wiele ich łączy, z jakich zasobów związku potrafią korzystać, jakie bogactwo w gruncie rzeczy posiadają.
Są też pary, którym ten czas wyraźniej pokazuje czego im brak w relacji, co nie działa. Napięcie, codzienne częstsze przebywanie ze sobą, niepokoje o przyszłość są źródłem wielu konfliktów. Pandemia, nawet jeśli zatrzymuje wiele decyzji lub działań, nie zatrzymuje kryzysów w relacjach. To dotyczy zarówno rodziny w wymiarze związku jak i wszystkich innych ról. Rodzice spierają się o nową organizację życia, podejście wychowawcze, obowiązki. Rodzeństwo potrzebuje przestrzeni osobistej, dzieci są w nowej formie nauki i kontaktu z rówieśnikami. To dla wszystkich trudny czas. Ważne, w jaki sposób się porozumiewamy, wyrażamy swoje emocje, swoje potrzeby.

Dobre relacje z innymi zawsze zaczynają się od dobrych relacji z samym sobą

A czy nie jest tak, że nawet bez pandemii człowiek jest dziś w słabszej kondycji niż przed laty? Bardziej niepewny swojej wartości? Podatny na internetowy hejt?

Jestem przekonana, że trudniej dziś rozwijać tę kondycję psychiczną. Myślę, że postęp wiele nam daje, mnóstwo rzeczy jest prostszych, łatwo dostępnych. Mamy szybki dostęp do informacji i nie zawsze zadajemy sobie trud ich weryfikowania. Odbiera nam to możliwość ćwiczenia cierpliwości, czekania na coś, przekraczania siebie w drodze do celu i doświadczania swojej zaradności. Na czym więc budować poczucie własnej wartości i tożsamości? Skąd mam wiedzieć, że „dam radę”? Rzeczy mają krótka żywotność, coraz rzadziej zanosimy je do naprawy i szybko decydujemy się na ich wymianę - to jest proste i możliwe. Kiedy psują się relacje partnerskie, rodzinne niekoniecznie wiemy jak je naprawiać.

To, co najtrudniej jest w życiu zmieniać, to myślenie

15 maja przypada Międzynarodowy Dzień Rodzin. W jakiej kondycji jest polska rodzina A.D. 2020?

Rodzina to pierwsze i najważniejsze doświadczenie każdego człowieka. Wydawałoby się, że skoro jest to tak naturalne, mogłoby być proste. W rodzinie przychodzimy na świat, wzrastamy, z niej się wyodrębniamy, by tworzyć dla siebie kolejne relacje. Na różnych etapach zajmujemy różne role w rodzinie: dziecka, nastolatka, dorosłego przygotowującego się do tworzenia własnej rodziny, poszukującego celu zawodowego, rodzica, partnera, seniora.
Nie ma, nigdy nie było, idealnych rodzin. Nie ma idealnych rodziców, bo nie ma idealnych ludzi.
Potrzeby rodziny jako systemu i poszczególnych jej członków mogą wynikać z samego faktu rozwoju jak i z doświadczeń kryzysowych.

Dzisiejsza rodzina ma tworzyć przestrzeń do wzrastania w wolności

Współczesna rodzina musi radzić sobie z współczesnymi wyzwaniami. Dziś różnica pokoleniowa w niektórych obszarach skraca się do dziesięciolecia co wynika z tak szybkiego postępu. Wiele autorytetów, na których opieraliśmy swoje wartości, dziś poddajemy krytyce. Te wątpliwości stawiają nas w możliwości samodzielnego myślenia, decydowania, co uznajemy za dobre a co nie. Dzieci uczą się o swoich prawach i możliwościach szybciej niż o obowiązkach. Rodzice więcej chyba niż kiedykolwiek oddają się pracy, poświęcając na nią większość swojego dnia. Często gubimy się w tym, co dla nas najważniejsze. Zabiegamy o posiadanie sprzętów i udogodnień a obecna sytuacja pokazuje, że jak zawsze najważniejsze są relacje.

Jak można uzdrawiać relacje?

Przede wszystkim musimy zrozumieć, że dobre relacje z innymi zawsze zaczynają się od dobrych relacji z samym sobą. Nasza samoocena, umiejętność bycia w kontakcie z sobą, z własnymi emocjami, mówiącymi nam o potrzebach, jest podstawą do wszystkiego, co na zewnątrz nas i postaw, jakie wobec tego przyjmujemy. Każda rodzina zaczyna się od dwojga rodziców będących parą. To jak buduje się relacja partnerska wpływa najsilniej na to, jakich relacji uczą się dzieci.

Porada psychologa i psychoterapeuty nie jest już czymś tak wstydliwym czy nieznanym jak jeszcze dziesięć lat temu

W waszej Kuźni są konsultanci, pedagodzy, terapeuci, trenerzy… Co u ludzi borykających się z problemami w swoim związku można na przykład „wytrenować?”

„Trenować” możemy nowe umiejętności, ale żeby chcieć coś „wytrenować”, trzeba najpierw rozumieć czego się potrzebuje. To, co najtrudniej jest w życiu zmieniać, to myślenie. Terapia i inne usługi rozwojowe pozwalają uświadomić sobie jak postrzegamy siebie i innych, w jakich doświadczeniach rozwijaliśmy to postrzeganie. Można pogłębić tę świadomość o swoich możliwościach, o tym, co chcemy zmieniać i znaleźć najlepsze sposoby na to, jak to zrobić.

Czego potrzebuje dziś rodzina? I jak jeszcze można jej pomóc?

Sądzę, że potrzebujemy wciąż rozwijać otwartą, bezpośrednią komunikację. Nazywanie swoich uczuć i rozumienie, o czym nas informują, a następnie przekazanie tej informacji swoim bliskim to ciągle duże wyzwanie - zarówno dla dzieci jak i dorosłych. Tworzenie poczucia bezpieczeństwa, w którym rozwija się poczucie własnej wartości też jest czymś, co nie zawsze wiemy jak robić. Myślę, że rodziny potrzebują też pomysłów i sposobności na dobre spędzanie ze sobą czasu. Rytuałów i zwyczajów, dzięki którym możemy poczuć wyjątkowość naszej rodziny, przynależność do niej. Dzisiejsza rodzina ma tworzyć przestrzeń do wzrastania w wolności. Ma uczyć samodzielnego wnioskowania i brania odpowiedzialności za to, co się robi.
Jest wiele propozycji dla rodzin. Psychoterapia, warsztaty i grupy rozwojowe w formie indywidualnej, dla samych tylko par bądź całej rodziny zdecydowanie są pomocne. Widzę też, że coraz więcej w ludziach gotowości do poszukiwania takiego wsparcia. Porada psychologa i psychoterapeuty nie jest już czymś tak wstydliwym czy nieznanym jak jeszcze dziesięć lat temu. To dobrze.

Jaka będzie polska rodzina po pandemii? Wzmocniona czy…

Może po prostu bardziej świadoma... Świadoma zasobów i ograniczeń, świadoma wartości, potrzeb i tego, co chce się zmieniać... Myślę, że polska rodzina ma wiele powodów do radosnego obchodzenia Dnia Rodziny i wciąż może mieć ich coraz więcej. Jeśli decydujemy się na zmiany dziś nie musimy pozostawać z tym sami, mamy usługi i możliwości, o jakich nie słyszeli nasi rodzice i dziadkowie. Korzystajmy z nich, bo możemy.

Duża rodzina podczas epidemii. Jak sobie radzi?