Praktyczny zielnik domowy. Bez czarny, lipa, brzoza, świerk, orzech włoski (cz. 8)

O bzie czarnym mówi się, że jest "apteczką tych, którzy mieszkają na wsi", a to ze względu na wiele jego zastosowań. Rośnie dziko jako duży krzew. Może być uprawiany w ogrodach. Lubi miejsca zacienione i mniej nasłonecznione. Nie ma specjalnych wymagań glebowych. Zbiera się przede wszystkim kwiaty i owoce, w których jest dużo witaminy C.

Napar z kwiatów bzu jest skuteczniejszy przy przeziębieniu niż napar z kwiatów lipy. Działa moczopędnie, napotnie i przeciwgorączkowo. Leczy się nim również stany zapalne dróg oddechowych i choroby reumatyczne. Podobne właściwości ma wywar z dojrzałych owoców bzu. Jest przydatny jako lek przeciwbólowy i przeczyszczający. Pomaga przy nerwobólach, migrenie, biegunce. Naparem z bzu można przemywać wypryski skórne i oparzenia. Wywar z mieszaniny kwiatów bzu, rumianku i ruty zmniejsza bóle menstruacyjne.

Jagody ze względu na dużą zawartość witaminy C mogą być dodatkiem do galaretek. Z kwiatów i jagód robi się wino.

Tonik z kwiatów działa przeciwzmarszczkowo. Można też przemywać nim oczy i dziąsła po usunięciu zęba.

"Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły / Biorą miód, który potym szlachci pańskie stoły" - pisał Jan Kochanowski. Maria Konopnicka wołała:. "Kołysz mi się kołysz, kołysko lipowa! Niechaj cię, Jasieńcu Pan Jezus zachowa!". Wiele organizacji czeskich, słowackich, słoweńskich i łużyckich ma lipę w swoim znaku rozpoznawczym. To dość powszechne drzewo rośnie szybko i nie ma specjalnych wymagań glebowych, jednak najczęściej można je spotkać na terenach zalesionych, czyli tam, gdzie gleby są ubogie w składniki pokarmowe. Znaczenie dla człowieka mają przede wszystkim kwiaty. Drewno lipowe jest wykorzystywane przez rzeźbiarzy, meblarzy i budowniczych instrumentów muzycznych.

Napar z kwiatów lipy działa przeciwgorączkowo, napotnie i moczopędnie. Łagodzi też kaszel i uspokaja. Podobne znaczenie ma wywar z kory tego drzewa.

Lipa należy do drzew miododajnych. Miód lipowy jest uważany za jeden z najlepszych.

Kwiaty są składnikiem kremów do wygładzania skóry.

To duża rodzina krzewów i drzew rosnących dziko najczęściej na granicy północnej części lasu. Brzoza nie mają specjalnych wymagań glebowych, lubi jednak miejsca nasłonecznione. Jej srebrna kora pachnie po deszczu. Co ciekawe, osobno występują kwiaty męskie i osobno żeńskie. Jej drewno jest miękkie, dlatego bywa wykorzystywane przez meblarzy, rzadziej rzeźbiarzy i snycerów. Kora ma właściwości lecznicze. Finowie, Białorusini, Litwini, Rosjanie wiosną zbierają sok brzozowy, który ma dużo cukru i minerałów. Gałązkami brzozowymi chrześcijanie zdobią świątynie podczas Zielonych Świątek.

Napar z liści brzozy brodawkowej i omszonej ma działanie moczopędne, napotne i przeciwreumatyczne.

Z zebranego wiosną soku można robić ocet i wino, a z kory piwo.

Sok brzozowy powoduje przyrost włosów, wchodzi w skład szamponów, a także wybiela cerę przy piegach. Olejek z kory jest składnikiem mydła używanego przez osoby z egzemą. Witki brzozowe są przydatne podczas kąpieli w saunie.

W Polsce orzech włoski jest rośliną sadowniczą, w stanie dzikim żyje na Bałkanach. Wymaga stanowiska dobrze nasłonecznionego, gleby żyznej i wilgotnej. W jego owocach jest dużo witaminy E i z grupy B oraz potasu, magnezu i fosforu. Drewno orzechowe jest uważane przez meblarzy za jedno z najcenniejszych. W lecznictwie znaczenie mają przede wszystkim młode orzechy, mniej przydatne są liście, kora i łupiny owoców dojrzałych.

Wywar z zielonych łupin i liści ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwkrwotoczne, przeciwbiegunkowe. Znakomicie pomaga osobom cierpiącym na dolegliwości żołądkowe i jelitowe. Można nim płukać jamę ustną i gardło. Napar z kory jest stosowany jako środek przeczyszczający. W diecie przeciwmiażdżycowej jest zalecane jedzenie owoców orzecha.

Można marynować lub smażyć młode owoce. Znakomicie się nadają do ciast, nalewek, farszu, sosów. Dojrzałymi orzechami cukiernicy poprawiają smak ciast, a kucharze - sałatek.

Z ugotowanych zielonych łupin fryzjerzy otrzymują żółty barwnik, a z liści i dojrzałej łupiny - brązowy. Oba barwniki mogą być wykorzystywane do farbowania włosów.

Dawniej roślinę tę nazywano migdałowcem, dziś jest to śliwa migdał, uprawiana m.in. w cieplejszych regionach Polski. Częściej spotyka się jej formę krzewiastą niż drzewo, wykorzystywaną na żywopłoty i kwiaty zdobiące ogrody. Nie ma specjalnych wymagań glebowych, lubi jednak miejsca wilgotne i dobrze nasłonecznione, osłonięte od wiatrów. Kwitnie na różowo lub biało. Owoc ma dwie pestki, to główny składnik marcepanów. Z drewna migdałowca robi się meble, uchwyty do narzędzi, ozdoby.

Wyciskany z nasion olejek łagodzi oparzenia słoneczne, bywa stosowany jako lek przeciwkaszlowy i przeczyszczający.

Dojrzałe pestki są wykorzystywane do ciast i słodyczy, sałatek, nalewek alkoholowych

Otręby migdałowe są wykorzystywane do mycia wrażliwej skóry. Olejek jest składnikiem perfum, kremów, mleczek, maseczek do twarzy, mydła. Używa się go do masażu terapeutycznego.

"Świerk ma kształt dzwonnicy i charakter mistyczny" - pisał Wacław Sieroszewski. W Polsce rosną wyłącznie świerki pospolite. Są to drzewka ozdobne, ze względu na swój zapach wykorzystywane podczas świąt Bożego Narodzenia do zdobienia pomieszczeń. W przeciwieństwie do niewiele wymagających sosen świerki lubią gleby gliniaste, wilgotne, są wrażliwe na przymrozki. Długie szyszki pojawiają się dopiero się dopiero po 40 latach. Drewno świerkowe znajduje zastosowanie w budownictwie i papiernictwie. Zdaniem badaczy skrzypce Stradivariusa zostały wykonane właśnie z drewna świerkowego. Podczas palenia to drewno wydaje trzaski, co powoduje duża ilość znajdujących się w nim pęcherzy żywicznych.

Olejek występujący w igłach i liściach świerka ma właściwości wykrztuśne i dezynfekcyjne. Przygotowuje się z nich napar. Igliwie zawiera witaminę C, można z niego sporządzić napój. Żywica jest składnikiem rozgrzewających maści i plastrów.

W sytuacjach ekstremalnych jako pokarm bywa wykorzystywana miazga tego drzewa, która jest jadalna i pożywna. Z odpadów drzewnych robi się alkohol.

Świerk sadzony w ogrodach, parkach i na klombach, odpowiednio formowany, jest drzewem ozdobnym.

Nieruchomości z Twojego regionu