Ryszard Kowalczuk: - Spadek poziomu wód gruntowych obserwujemy już od wielu lat

Z problemem suszy boryka się całe województwo, ale w gminie Brody spadek poziomu wód gruntowych i osuszenie terenu jest szczególny. Dlaczego?

Niewątpliwie poza zmianami klimatu i tym bardzo dotkliwym brakiem opadów dokłada się tu oddziaływanie leja depresji, który jest wynikiem eksploatacji złóż węgla brunatnego po zachodniej stronie Nysy Łużyckiej. Ten trend obserwujemy już od kilkunastu lat.

Czy próbowaliście państwo rozmawiać z właścicielem kopalni o pomocy w zatrzymaniu wód gruntownych? Bez wody nie ma życia…

Już w 2016 roku wraz z wójtem wiejskiej gminy Gubin Zbigniewem Barskim wystąpiliśmy do ówczesnego właściciela, szwedzkiego koncerny Vattenfall z prośbą o wsparcie inwestycji w modernizację studni, stacji uzdatniania wody i budowę wodociągów w przygranicznych miejscowościach. Chodziło między innymi o miejscowości Brożek, Zasieki i Janiszowice. Tam ludziom zaczęło brakować wody, bo studnie wysychały. Niestety, Vattenfall w żaden sposób nie poczuwał się do winy. Dostaliśmy odpowiedź, w której stwierdzają, że ekrany zabezpieczające przed oddziaływaniem leja depresji są na tyle skuteczne, że nie jest możliwe, żeby to właśnie kopalnie były powodem znikania wody. Nie zgadzamy się z tym, jednak w tamtym czasie nie było jak się od tego odwołać. Ewentualne koszty sądowe mogłyby nas pogrążyć. Do tego trzeba doliczyć wysoką cenę ekspertyz.

W tak zwanym międzyczasie zmienił się właściciel kopalni…

Tak, Szwedzi się wycofali, a dziś właścicielem jest spółka czeska. Paradoksalnie, bo przecież wiemy, że Czesi mają do nas podobne pretensje, ale za funkcjonowanie Turowa. Tymczasem w 1999 roku w miejscowości Marianka, w niewielkiej osadzie oddano do użytku leśniczówkę. Przy niej uruchomiono stację meteo, która monitoruje poziom wód gruntowych. Wtedy też poziom wód został oznaczony na głębokości 2,25 m. Na przestrzeni lat dochodziło do wahnięć, które mieściły się w normie plus, minus pół metra. Natomiast po 20 latach sytuacja zmieniła się diametralnie. Od maja do czerwca 2019 r. w okresie tylko jednego miesiąca, dzień po dniu, poziom wód opadał o 2,5 cm i doszedł do 5 m. Czy dziś opadł jeszcze niżej, nie wiemy, bo skończyła się skala w tym urządzeniu. Zniknęła również rzeczka, która jeszcze w 2012 r. stwarzała problemy mieszkańcom, bo zalewała okoliczne tereny. Coś jest na rzeczy, coś musiało się stać.

Co dalej? Czy ta sytuacja może ulec poprawie?

Jest pewien pomysł, ale wymaga zjednoczenia naszych sił. Wcześniej działania były nieskuteczne. Problemy z wodą zgłaszała na przykład gmina Przewóz. Ówczesny wójt Ryszard Klisowski dostał jednak sugestię, żeby tego tematu nie podnosić i nie narażać na szwank dobrych stosunków polsko - niemieckich. Dziś musimy działać razem. Jeżeli nasze gminy (Przewóz, Trzebiel, Tuplice, Brody, Gubin) chciałyby zjednoczyć siły, to jest nowa szansa. Odbyłem niedawno rozmowy i jest kancelaria prawna, która może podjąć się tej sprawy. Jeżeli uda się uzyskać wsparcie parlamentarzystów, to wykorzystując casus Turowa, nasze gminy mogłyby sporo skorzystać.

Rozwiązanie tej sprawy może potrwać, a problem dostępu do wody jest tu i teraz…

Dlatego prowadzimy ważną inwestycję. Za ponad 3 mln zł powstanie stacja uzdatniania wody, która szczególnie w okresie letnim pomoże uzupełnić jej deficyt. Pomoże, bo mimo zakazów mieszkańcy wykorzystują wodę do podlewania ogrodów. Tymczasem jako gmina chcemy rozwijać się w obszarze turystyki. Właśnie dlatego nie może być tak, że osoby, które przez cały dzień aktywnie spędzają czas, jeżdżą na rowerze, uprawiają nordic walking, nie mogą wieczorem wziąć prysznica, bo nie ma wody ze względu na brak jej właściwego ciśnienia. Dlatego musimy działać.

Wywiad na podstawie zapisu rozmowy na antenie Radia Zachód z 29 czerwca br.