Szklana historia. Wystawa "Szkło huty Niemen" w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze

Prezentowana wystawa jest ważna dla Lubuszan ze względu na kresowe położenie huty z Brzozówki oraz jej historię z czasów II Rzeczypospolitej, kiedy to zakład znajdował się w granicach naszego państwa. Wiele osób, które przybywały po wojnie na tutejsze ziemie przywoziło ze sobą szklaną galanterię wykonaną właśnie w hucie Niemen.

Pierwsza powojenna wystawa szkieł niemeńskich miała miejsce w 1981 r. w Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Zaprezentowano zespół 150 wyrobów huty. Po czterdziestu latach walory unikatowych produktów z Brzozówki mogą podziwiać zielonogórzanie.

- Żadne polskie muzeum nie dysponuje taką ilością i wysoką jakością wyrobów huty Niemen - mówi dr Longin Dzieżyc, wicedyrektor Muzeum Ziemi Lubuskiej.

Wystawa została zorganizowana w Muzeum Ziemi Lubuskiej z inicjatywy kolekcjonerów z różnych stron Polski. Eksponaty, które możemy podziwiać do 31 marca 2022r. są prywatną własnością czterech pasjonatów - Juliusza Bołbota, Grzegorza Budzyńskiego, Ireneusza Matery oraz Michała Naglika.

Na wystawie znajduje się ponad 400 szkieł zakładu działającego od 1891 r. Ekspozycja obejmuje okres carskiej Rosji, II Rzeczypospolitej i czasów po 1945 r., kiedy to huta ze względu na ustalenia konferencji poczdamskiej znalazła się w obrębie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Wystawa w bardzo przekrojowy i usystematyzowany sposób przedstawia produkcję zakładu Niemen. Można tu zobaczyć przedmioty, które po raz pierwszy zostały zidentyfikowane i przypisane jako wyroby pochodzące z Brzozówki. Stan wiedzy, od momentu, gdy pojawiła się pierwsza i jedyna do tej pory praca monograficzna „Szkło huty Niemen” z 1984 r. prof. Pawła Banasia zmienił się. Nieustannie udaje się ustalić nowe fakty, “odnaleźć” kolejne eksponaty.
Uroda szkieł niemeńskich z całą pewnością warta jest prezentacji. Niemeńskie wyroby są niezwykle efektowne. Przeważają szkła prasowane barwione w masie, powstałe z formy i nawiązujące do modnego w okresie międzywojennym stylu art. deco. W czasach, kiedy je wytwarzano były relatywnie tanie i służyły codziennemu użytkowi. Uszlachetniano je poprzez wykorzystanie takich technik dekoracyjnych jak malowanie czarną emalią, matowienie lub zastosowanie tła w postaci dekoracyjnego reliefu. Innym rodzajem są szkła dmuchane cienkościenne, dekorowane technikami malarskimi. Są najstarsze i najtrudniej je zdobyć. Trzecią grupą są wysokiej jakości szkła grubościenne, misternie szlifowane o nieco kubistycznych formach. Przedstawiają wysoką wartość artystyczną i finansową ze względów kolekcjonerskich. Na paletę barw stosowanych przez hutę składały się różnego rodzaju pastelowe róże, błękity, zielenie, żółcie, fiolety, także biel uzyskiwana przez zastosowanie matowego deseniu oraz mocniejsze odcienie tych barw – do niedawna uznawane za produkcję powojenną.
Polska galanteria szklana sygnowana znakami huty Niemen (Stolle lub Pologne) zdobyła rynki Austrii, Francji wraz z koloniami, Anglii, USA, Kanady i krajów Bliskiego Wschodu.
Wśród niezwykle prestiżowych zadań zakładu Niemen trzeba wymienić wykonanie w 1935 r. kryształowej błękitnej urny, w której na cmentarzu na Rossie w Wilnie złożono serce Józefa Piłsudskiego. Urnę wykonał zakładowy majster Edmund Miatkowski. Niemniej ważnym zadaniem było w czasach tuż powojennych zrobienie wielkiego szkła z widokiem Kremla upamiętniającego kolejną rocznicę Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej.

Najważniejszą wartością, jaką przedstawia zbiór składający się na wystawę w Muzeum Ziemi Lubuskiej jest oczywiście ta artystyczna i estetyczna. Tego typu przedmioty są bardzo nietrwałe, a wojenne zawieruchy przyczyniły się do bezpowrotnego wytracenia szklanej galanterii. Przedmioty, które są sygnowane lub zaopatrzone w firmowe naklejki, dzięki którym bezsprzecznie można je przypisać hucie Niemen, wykonane z wysokogatunkowej masy szklanej a następnie ręcznie szlifowane, prócz wartości artystycznej są cenne finansowo.

Pasjonaci wyrobów huty w Brzozówce zdobywają swoje eksponaty w różnoraki sposób. Część przedmiotów to wyposażenie babcinych serwantek, etażerek i kuchennych szaf. Kolekcjonerzy nie wahają się też odwiedzać śmietniska, na których pozbywają się unikatów nieświadomi ich wartości właściciele. Wyszperać coś ciekawego można też w sklepach z przedmiotami z drugiej ręki, pchlich targach i internetowych portalach aukcyjnych. Tylko niewielka część pochodzi z domów aukcyjnych i sklepów z antykami.

ZOBACZ TEŻ: Zielona Góra. Muzeum Ziemi Lubuskiej zapowiada filmowe prezentacje swoich ekspozycji.