Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Szlakiem lubuskich pałaców. Rezydencja w Przytoku z duchem w głównej roli

Dariusz Chajewski
Dariusz Chajewski
Pałac w Przytoku
Pałac w Przytoku Mariusz Kapała
Pałac w Przytoku wzniesiony został z inicjatywy majora Emila Krackera von Schwarzenfelda, ukształtowany został w duchu modnego wówczas stylu neorenesansu. Architektura wzniesionego około roku 1865 obiektu nie uległa zmianom od czasu jego budowy. Niewielkich przekształceń do­konano wewnątrz rezydencji po 1945 roku, wprowadzając wtórny podział pomieszczeń. Cechą charakterystyczną tego pałacu jest bogato zdobiona elewacja oraz wnętrza. Całość otacza XVIII - wieczny park. Przy okazji odwiedzimy kilka innych rezydencji...

Dobra rycerskie w Przytoku (niem. Prittag) istniały już w XIV wieku, a w 1421 roku należa­ły do rodziny von Qross. Od XVI do XIX wieku majątkiem władała rodzina von Stentsch. W roku 1834 po śmierci ostatniego przedstawiciela rodu dziedziczką Przytoku została Friederyka Constanza von Hassler po mężu von Ryssel. W 1. poł. lat 60. XIX wieku przekazała ona swój majątek mężowi wnuczki majorowi Emilowi Kracker von Schwarzenfeld. Wkrótce po objęciu dóbr, w 1864 roku ich właściciel rozpoczął budowę nowej rezydencji na terenie parku założonego w 1792 roku, obok starego renesansowego dworu.

Wówczas modne były renesansowe cytaty

Pałac wzniesiony z inicjatywy majora Emila Krackera von Schwarzenfelda, ukształtowany został w duchu modnego wówczas stylu neorenesansu. Architektura stuczterdziestoletnie­go dziś pałacu nie uległa zmianom od czasu jego budowy. Niewielkich przekształceń do­konano wewnątrz rezydencji po 1945 roku, wprowadzając wtórny podział pomieszczeń. Budowla założona jest na rzucie wydłużonego prostokąta z licznymi przyległościami.

Koniecznie przyjrzyjcie się parkowi przy pałacu

Park zajmuje około 7,3 hektara powierzchni. Jego pomysłodawcą w wersji krajobrazowej, w roku 1792, był Hans Ernst von Stentsch. Park ma urozmaiconą rzeźbę terenu. Jest tu naturalne wzniesienie i wąwóz wraz z zadrzewieniem w postaci sosen i robinii akacjowych. Jest też staw z półokrągłym cyplem.

Wśród licznych roślin i drzew znaleźć można m.in. jodły jednobarwne, żywotniki zachodnie, jałowce wirginijskie, forsycje pośrednie.

Uwaga duch! Pokażcie nam głowę zdrajcy

W październiku 1815 roku, w rocznicę śmierci gen. Fryderyka Konstantego Ryssela, odsunęła się płyta nagrobna z jego grobowca na cmentarzu w Przytoku. Oczywiście działo się to krótko przed północą. Po chwili ukazała się generalska zjawa w mundurze.
Towarzyszyło temu zjawisku znacznie więcej dziwnych zdarzeń - oto w kościele odezwał się dzwon, a w oknie pobliskiego domostwa, które od lat stało opuszczone, zabłysło światło. I tak dzieje się podobno nadal.

Generał ma powody do pokuty. Był dowódcą artylerii w dobie wojen napoleońskich i przeszedł do historii jako zdrajca. W bitwie pod Lipskiem, zamiast osłaniać odwrót wojsk napoleońskich, kazał strzelać w kierunku żołnierzy Małego Cesarza...

W tej bitwie do zdrady posunęły się pułki saskie. Duch generała powinien obecnie jęczeć jeszcze głośniej. Przypomnijmy, że w trakcie bitwy pod Lipskiem zginął książę Józef Poniatowski.

Drzonków. Miejscowy dwór jest więcej niż skromny. Trudno go rozpoznać

Właściciele nigdy nie rezydowali w Drzonkowie. Istniejący dwór został wybudowany na przełomie XVIII i XIX wieku przypuszczalnie z przeznaczeniem na dom mieszkalny dla dzierżawcy majątku. Skromna rezydencja w stylu klasycystycznym, wzniesiona została na planie prostokąta, z fasadą zwróconą w kierunku zachodnim. Piętrowy, podpiwniczony budynek posiada wysokie poddasze użytkowe. Zwartą symetryczną bryłę nakrywa dach mansardowy, niegdyś z powiekami.

Zobacz pałac w Trzebielu

Pomorsko. Fachowcy więcej uwagi poświęcają parkowi niż okazałemu pałacowi

Przypuszczalnie pierwsza siedziba dworska w Pomorsku powstała za czasów, gdy majątkiem władała rodzina von Schmettow, po 1726 r. Zapewne w 1 ćw. XVIII w. po pn., wsch. i pd. stronie rezydencji założono ogród ozdobny o cechach barokowych w formie regularnego założenia. Wytyczono oś kompozycyjną, wiodącą z zach. na wsch., rozpoczynając swój bieg od bramy wjazdowej, następnie przez dziedziniec i pałac, aż do salonu ogrodowego z obrzeżnie prowadzonymi ścieżkami, otoczonego z trzech stron kanałem wodnym.

Barokowa siedziba rodziny von Schnettow została w 1870 powiększona i ukształtowana w duchu eklektyzmu. W 60. latach XX w. opuszczony pałac wyremontowano z przeznaczeniem na szkołę. Był remontowany w 2001.

Obiekt jest murowany, założony na rzucie prostokąta z aneksami przy krótszych bokach, wychodzącymi ryzalitowo w kierunku dziedzińca, z wieżą przy południowo-zachodnim narożniku głównego członu. Część główna piętrowa, aneksy parterowe z segmentem trzykondygnacyjnym. Wejście w fasadzie poprzedzają reprezentacyjne schody, a w pionie akcentuje faliście wykrojony szczyt, wchodzący w przestrzeń połaci dachu. Park pałacowy stanowi przykład regularnego założenia ogrodowego. Droga wjazdowa biegnąca środkiem dziedzińca w kierunku pałacu obsadzona jest po obu stronach pojedynczo kasztanowcami białymi, stanowiącymi pozostałość dawnej alei. Po wsch. stronie rezydencji ukształtowany jest barokowy ogród ozdobny.

Nowy Kisielin. W tej dużej wsi było nawet kilka skromnych rezydencji

Z przekazów pochodzących z 1. poł. XIX wieku dowiadujemy się, że w Nowym Kisielinie istniały wówczas resztki dwóch sie­dzib szlacheckich. W ciągu XVI wieku wsią władały aż cztery rodziny, dlatego nie można dzisiaj jednoznacznie określić o czyich siedzibach pisał Frühbuss. Prawdopodobnie chodzi­ło o jeden obiekt z jakimś budynkiem pomocniczym. Z ewentualnych fundatorów owych rezydencji w rachubę może wchodzić rodzina von Dyhrn, która w latach 80. XVI wie­ku posiadała Nowy Kisielin, ale także rodzina von Stentsch, władająca dobrami od 1614 roku. Za czasów Stentschów zbudowany został obecny pałac. Po Stenschach majątkiem władał Fabian von Grünberg, od którego kupił go w 1716 roku Balthasar Nicolaus ba­ron von Hock. Zbudowany około 1700 roku pałac, założony został na planie prostokąta z wyraźnie wy­odrębnionym od północy ryzalitem...

Stary Kisielin. Wcześniej był dwór, później neorenesansowa rezydencja

Pierwsza wzmianka o majątku w Starym Kisielinie pochodzi z 1471 r., gdy należał on do Heinze Schoffa. W kolejnych stuleciach dobra zmieniały właścicieli aż do 1712 r., gdy nabył je Balthasar baron von Stosch. Przedstawiciele tego rodu władali majątkiem aż do 1930 r., kiedy został sprzedany i rozparcelowany. Pałac w Starym Kisielinie zawdzięcza swe powstanie Felixowi Georgowi hrabiemu von Stosch, który w latach 1896-1897 rozbudował dwór wzniesiony w 1838 r., przekształcając go w neorenesansową rezydencję.Park pałacowy, który zajmuje pd.-wsch. część założenia oparty został o swobodny układ kompozycyjny. Podkreślała go sieć drożna o swobodnym układzie ścieżek, które miękką linią okalały granice parku. Przez lata mieściło się tutaj archiwum państwowe.

Nietków. Również po tej dumnej rezydencji pozostał tylko park

To była dumna siedziba znaczącej wiele nie tylko w okolicy rodziny von Rothenburg. Zostali właścicielami okolicy w 1398 roku i zapewne wówczas rozpoczęli budowę zamku. Jedno jest pewne, zamek prosperował w połowie XV wieku i później w czasach wojny trzydziestoletniej (1618 - 1648). W 1758 roku przebywał w nim król pruski Fryderyk II. W 1788 roku właścicielem dóbr wokół Czerwieńska znany nam już doskonale pan na Żaganiu Piotr Biron. To on rozpoczął budowę nowej siedziby.

Prawdopodobnie wykorzystano fragmenty zamku. Jej wygląd znamy dzięki przedwojennym kartkom pocztowym. W 1945 roku pałac, będący w dobrym stanie technicznym, z pełnym wyposażeniem, zajęła Armia Czerwona. Część wyposażenia została wywieziona

Laski. Po pałacu został jedynie zarys. Na szczęście pozostał park

W Laskach wojewódzka konserwator radzi zwrócić uwagę na zachowanie obrysu nieistniejącego pałacu przy pomocy trejaży. Tyle na temat pałacu. Jak przeczytamy w opracowaniu lubuskiego konserwatora zabytków, park pałacowy w Laskach zajmuje powierzchnię ok. 7,14 ha. Posiada dwie wyodrębnione części wschodnią i zachodnią, które rozdziela rów ze stawem. Barokowa rezydencja, której ślady są właśnie odsłaniane, znajdowała się w centrum zachodniej części parku, się nie zachowała.

Znajdziemy klasycystyczną oranżerię. Główny wjazd na teren założenia znajduje się od strony wschodniej, na co wskazują, murowane słupy bramne. Na terenie założenia znajdziemy również układ wodny z wyspą pośrodku stawu. Pałac z przełomu XVII i XVIII wieku był dwukrotnie przebudowany - po raz pierwszy w 1856 r. przez pruskiego architekta Fridricha Augusta Stülera, a następnie w 1911 r. Park zdecydowanie wart jest spaceru, a warstwę edukacyjną zapewniają interesujące tablice informacyjne, zwłaszcza te poświęcone pałacowi i... rozrywkom ówczesnej arystokracji. Pałace w okolicy Czerwieńska zniszczono, ale pozostały parki., pozostała reszta została przehandlowana przez Rosjan. Żołnierze, opuszczając zamek, podpalili go, by pozacierać ślady rabunku...

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Wielki Piątek u Ewangelików. Opowiada bp Marcin Hintz

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na gazetalubuska.pl Gazeta Lubuska