Błażej Skaziński

Zawalające się piwnice, odpadające cegły, niszczejące ściany kamienic – tak teraz wygląda dawne Stare Miasto w Kostrzynie. I choć starówkę zwiedzają tysiące ludzi, to nie ma pomysłu, jak ją ratować. - To trudne i bardzo kosztowne – mówią eksperci.

Zapieczętowana kapsuła przeleżała ukryta w kościelnej wieży ponad 100 lat. Znaleziono ją w czasie remontu. Co znaleziono w środku?

Średniowieczna pieczęć rycerska wykonana jest ze stopu metali o wymiarach: 32x31x10 mm. Przypomina trójkątną tarczę z herbem przedstawiającym trzy słupki z winoroślą i napisem w otoku S’SIFRIDI ZAINZN. Znalazł ją poszukiwacz zabytków.

Powstał przed wiekami, przetrwał wojenną zawieruchę i spłonął w 1975 r. Pałac joannitów w Słońsku, bo o nim mowa, przez lata jest ruiną i kłuje w oczy mieszkańców i turystów. Ale już niedługo. Gmina dostała pieniądze na jego zabezpieczenie i udostępnienie zwiedzającym.

- Ściana w naszym muzeum czekała na ten krzyż. Pasuje idealnie – mówił nam wczoraj Janusz Michalski, kustosz Muzeum Lubuskiego przy ul. Warszawskiej. Właśnie tu trafił odrestaurowany krucyfiks z katedry. Ma około 500 lat, bo pochodzi z początku XVI wieku. Ostatnią renowację przechodził w 1938 r. w Berlinie. Później trafił do przedsionka świątyni, gdzie niszczyło go m.in. działanie skrajnych temperatur. - Był też dotykany przez wiernych. To też przyczyniło się do destrukcji drewna w partii stóp i goleni. Dodatkowo drewno zostało zaatakowane przez owady – mówi Błażej Skaziński, konserwator zabytków z Gorzowa. W zeszłym roku zapadła decyzja, żeby krzyż i znajdującą się na nim figurę Chrystusa poddać renowacji. Dzięki temu zabytek został zabrany z katedry jeszcze przed jej pożarem, który wybuchł 1 lipca. Konserwacja zabytkowego krzyża kosztowała 16 tys. zł, połowę pieniędzy wyłożył lubuski wojewódzki konserwator zabytków, drugą część sfinansowano z pieniędzy parafialnych.

Stary młyn w Zwierzynie to już kompletna ruina. Gmina chce go zburzyć i zbudować tu rondo i remizę. Ale na to jest potrzebna zgoda konserwatora zabytków.

Guziki znaleziono w fundamentach starego budynku. Było ich dokładnie 193 - wśród nich guziki metalowe, kościane i szklane. Wszystkie z końca XIX w. i początku XX w.

Fort Sarbinowski od lat jest okradany przez wandali. Ludzie kradną stąd przede wszystkim cegłę. Teraz budowla została wpisana do rejestru zabytków. Oko obiecuje mieć na nią również kostrzyńska policja.

Sprawdziły się czarne scenariusze ekspertów. Zawaliła się część zewnętrznej ściany bastionu Król. Miejsce jest tym samym śmiertelnie niebezpieczne dla wszystkich, którzy będą ignorować zakazy wstępu.

Przez lata zabytki stały zapomniane i popadały w ruinę. To ostatni gwizdek, żeby zabrać się za ich renowację. Świątynia Cecylii w Dąbroszynie i pomniki w Kostrzynie odzyskają swój dawny blask?

Dwóch płetwonurków z Gorzowa znalazło na dnie jeziora Lipie średniowieczny topór. Niezwykłe, historyczne znalezisko leżało na głębokości około 40 metrów, a mężczyźni natrafili na zabytek przez przypadek.

57 lat temu został oddany do użytku stadion przy ul. Niepodległości w Kostrzynie. Te czasy doskonale pamięta żużlowa bieżnia, która służy mieszkańcom po dziś dzień. – To powinien być dla naszego miasta powód do wstydu – mówią sportowcy.

Burmistrz Kostrzyna nad Odrą odniósł się do wpisu Jurka Owsiaka, w którym szef WOŚP powiadomił, że festiwal nieprędko wróci do miasta nad Odrą i Wartą. – To, że w tym wpisie nie padło słowo „dziękuję”, było po prostu nieładne – mówi burmistrz.

Jurek Owsiak poinformował w mediach społecznościowych o trudnościach, które znacznie komplikują organizację Pol’and’Rock Festiwalu w Kostrzynie nad Odrą. Napisał, że festiwal wróci do tego miasta nieprędko.

Szczecińska firma zapłaci blisko 4 mln zł za działkę na os. Leśnym. Teren od lat leżał odłogiem. Inwestor planuje budowę marketu oraz lokali pod wynajem. Informacja cieszy mieszkańców os. Leśnego.

Czy Pol'and'Rock Festiwal wróci do Kostrzyna nad Odrą? To pytanie zadaje sobie wielu mieszkańców miasta i fani organizowanej przez Jurka Owsiaka imprezy. Na razie znaków zapytania jest więcej, niż odpowiedzi.

Ulica Sybiraków w Kostrzynie nad Odrą nigdy nie doczekała się remontu. Przez lata tylko doraźnie ją łatano. Teraz jest tak dziurawa, że wielu woli ją omijać. A szkoda, bo to dogodny skrót, który mógłby pomóc rozładować korki w mieście.

Na początku przyszłego roku ma zostać ogłoszony przetarg na zaprojektowanie i budowę wyczekiwanej obwodnicy Kostrzyna nad Odrą. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, to pierwsze samochody pojadą nią na przełomie 2026 i 2027 r.

To temat, który budzi ogromne kontrowersje. Planowany remont drogi krajowej nr 22 między Kostrzynem a Słońskiem wiąże się z wycinką blisko 600 drzew. Drogowcy twierdzą, że chodzi nie tylko o remont jezdni, ale też poprawę bezpieczeństwa. Wycince sprzeciwiają się przyrodnicy i miłośnicy przyrody.

W dawnej „Kręgielni” będzie się mieścił punkt szczepień powszechnych w Kostrzynie nad Odrą. Wszystko jest już dopięte na ostatni guzik. Miasto czeka tylko na sygnał od wojewody oraz... na szczepionki.

Patrząc na te zdjęcia aż trudno uwierzyć, że tak bardzo zniszczone miasto mogło się odrodzić. Kostrzyn nad Odrą tuż po zakończeniu walk w 1945 r. wyglądał jak morze ruin. Niewiele było domów, które nadawały się choćby do remontu. Doskonale obrazują to zdjęcia w rosyjskich archiwów. 30 marca minęło dokładnie 76 lat od zakończenia krwawych i wyniszczających walk o zdobycie kostrzyńskiej twierdzy. Przez wielu miejsce to było nazywane „wrotami do Berlina”. Nic dziwnego, że Niemcy z taką zaciekłością bronili ówczesnego Küstrina. Wokół miasta powstały okopy i transzeje. Wiele wiaduktów w mieście zostało przerobionych na barykady. Powstały punkty oporu. To wszystko miało zatrzymać, albo choćby spowolnić walec Armii Czerwonej, który parł na zachód, w stronę stolicy Niemiec. Rocznicę zakończenia walk o Kostrzyn przypomniało Muzeum Twierdzy Kostrzyn. Historycy szacują, że zniszczeniu uległo około 90 proc. zabudowy całego miasta. Najbardziej ucierpiało Stare Miasto, które po dziś dzień nie zostało odbudowane. Był to ostatni bastion obrony Niemców przed wycofaniem się na drugi brzeg Odry. Rosjanie zaciekle bombardowali starówkę. Gorsza wytrzymałość budynków i zaciekły opór skutkowały tym, że 95 proc. tej części miasta przestała istnieć. Walki o Kostrzyn trwały 59 dni. W tym czasie czerwonoarmiści kilkukrotnie szturmowali twierdzę. Opór Niemców był zaciekły. Kostrzyn zdobywano etapami. W wyniku walk cała miejska infrastruktura przestała istnieć. Zaledwie kilka budynków użyteczności publicznej nadawało się do odbudowy. Rosjanie ocalili też kompleksy koszarowe. Prawdopodobnie dlatego, aby później zaadaptować je na własny użytek. Zniszczono sieć wodociągową, kanalizacyjną, elektryczną i gazową. Przestała istnieć komunikacja miejska. Przed działaniami wojennymi po terenie Kostrzyna jeździły tramwaje elektryczne. W pierwszych miesiącach 1945 r. cały tabor przestał istnieć. Dziś w mieście niemal nie ma śladów, że niegdyś kursowały tu tramwaje. Ślady trakcji możemy zobaczyć na Bramie Berlińskiej i dworcu kolejowym. Ślady po szynach tramwajowych widać na odcinku starej drogi przy ul. Sportowej. Zniszczeniu uległy niemal wszystkie kostrzyńskie mosty. Rosjanie po zdobyciu miasta zmuszeni byli naprędce tworzyć nowe i odbudowywać stare przeprawy, którymi mogliby przerzucić sprzęt i ludzi na drugą stronę Odry i Warty i utrzymać tym samym linie zaopatrzeniowe dla atakującej armii. Z relacji wojskowych i pierwszych cywilnych osadników wynika, że warunki życia w zrujnowanym mieście były koszmarne. Niemal nie nadawało się do zamieszkania. Wszędzie były sterty gruzów, budynki były uszkodzone, zniszczone lub zrównane z ziemią. Wszędzie zalegał wojskowy sprzęt, były tony niewybuchów i setki, jeśli nie tysiące ludzkich zwłok. Po wojnie trzeba jednak było uruchomić ważny węzeł kolejowy, który się tu znajdował. To właśnie kolejarze i ich rodziny jako jedni z pierwszych wzięli na siebie ciężar zamieszkania w zniszczonym Kostrzynie. Ślady wojny są widoczne w Kostrzynie po dziś dzień, choć trzeba mieć czujne oko, aby je wypatrzeć. Niektóre mury wciąż noszą ślady po pociskach i odłamkach. Zrujnowane pozostałe Stare Miasto. Niegdysiejsza, tętniąca życiem starówka nazywana jest dziś Kostrzyńskimi Pompejami. Po kilkupiętrowych kamienicach, zamku, kościele, ratuszu, szkole i wielu innych, monumentalnych niegdyś budowlach, do dziś przetrwały jedynie metrowej wysokości murki. Zdjęcia w galerii pochodzą z Centralnego Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej. Pozyskane zostały poprzez serwis https://pamyat-naroda.ru/ . Za pośrednictwem tej strony udostępniane są archiwalia z czasów II wojny światowej.

Czy najstarszy w Polsce bastion i ważny europejski zabytek runie? To bardzo możliwe. Bastion Król, bo o nim mowa, jest w fatalnym stanie. Stropy rozsadza woda, a monumentalna budowla grozi zawaleniem.