Tajemnicze i niezwykłe miejsca w naszych lasach: Dotrzyj do brzegów Afryki

TUTAJ MIESZKALI WYBITNI NAUKOWCY

TUTAJ MIESZKALI WYBITNI NAUKOWCY

Przy okazji, podczas wędrówek w okolicach pięknych stawów, można zwrócić uwagę także na dwie ciekawostki. W pobliskich Żarkach Wielkich urodził się i mieszkał Gustav Theodor Fechner, twórca psychofizyki i inicjator eksperymentalnych badań nad zjawiskami psychicznymi. Do dziś zachował się jego dom. Również w nieodległej Niwicy zachował się dom, w którym spędził resztę życia i zmarł Walther Hermann Nernst, wybitny fizyk i chemik niemiecki, który w 1920 roku otrzymał nagrodę Nobla. Nernst był profesorem uniwersytetów w Gedyndze i Berlinie, sformułował trzecią zasadę termodynamiki, miał swój wkład także w pracach nad wytworzeniem gazów bojowych.

Łuk Mużakowa ma kształt podkowy. Ciągnie się od Tuplic przez Trzebiel i Łęknicę aż po Döbern po stronie niemieckiej. To największy jest unikalną w skali Europy strukturą geologiczną uformowaną w wyniku działania lądolodu. Pod koniec 2009 roku jako pierwszy w kraju został uznany za geopark krajowy, nieco wcześniej taki tytuł otrzymała część położona po stronie niemieckiej. W okolicach Bronowic wydobywano węgiel brunatny aż do 1974 roku, kiedy kopalnię Babinę zlikwidowano. Po działalności górników zostało sto zbiorników wodnych położonych od Tuplic po Łęknicę.

- Jest to największe pojerzerze antropogeniczne, czyli powstałe w wyniku działalności człowieka, w Polsce i Europie - mówi Jacek Zimniewicz, zastępca nadleśniczego Lipinki. - Gdyby nie było kiedyś wydobycia na tych terenach, to nie byłoby dzisiaj tych zbiorników wodnych. Część zbiorników jednak powstało po wydobyciu gliny do wyrobu naczyń oraz piasku szklarskiego.

Zbiorniki wodne powstałe po wydobyciu węgla metodą odkrywkową są całkowicie martwe, z uwagi na bardzo wysoką kwasowość wody w nich. Tak dzieje się za sprawą siarki i związków żelaza oraz manganu, które występują w gruncie. Siarki jest tak dużo, że widać ją gołym okiem na brzegach. Jedynie w kilku jeziorkach, powstałych po wydobyciu gliny, woda nie jest kwaśna, więc są w nich ryby i roślinność.

ZOBACZ ZABYTKI ŁUŻYCKIEJ KULTURY

ZOBACZ ZABYTKI ŁUŻYCKIEJ KULTURY

Kilka kilometrów przed Łęknicą (przejściem na granicy polsko-niemieckiej), w miejscowości Buczyny, jest prywatny Skansen Serbołużycki. Łatwo tu trafić, bo muzeum znajduje się przy drodze, a otwartą gościnnie bramę widać z daleka.
W jednej z kilku drewnianych chat mieści się izba pamięci, a w niej skarby przez lata zdobywane przez właściciela skansenu - Jana Solarza - np. eksponaty związane z folklorem łużyckim. W chatach zobaczyć można także kolekcje narzędzi i sprzętów domowych należących kiedyś do Słowian zamieszkujących Łużyce - ziemie leżące na terytorium Niemiec, Polski i Czech. Wiosną 2009 r. w skansenie wybuchł pożar, spaliły się cenne eksponaty, zniszczone zostały sale muzealne, w chatach trzeba wymienić dachy i stropy.

Martwe akweny nie nadają się do wędkowania, ani do kąpieli. Mają za to piękne kolory. Żeby je zobaczyć, trzeba pojechać do Bronowic. Na skraju wsi jadąc w kierunku Łęknicy trzeba odbić w lewo od głównej drogi i zostawić samochód pod lasem. Tam już pieszo trzeba dotrzeć do kolorowych wód zbiornika szmaragdowego. Kolory wody jeziora są przepiękne, szczególnie, kiedy świeci słońce. Wody innych zbiorników mają kolor czerwonawy, bo w nich jest więcej związków manganu.

Z lotu ptaka kształt jednego z nich przypomina kontynent afrykański, dlatego leśnicy nadali mu przydomek Afryka. Nad jednym ze zbiorników można zobaczyć zwałowiska nadkładów, które w wyniku erozji wietrznej i wodnej przybrały ciekawe kształty, przypominają małe góry. - W przeszłości funkcjonowały także kopalnie głębinowe, ich sklepienia wraz z lasem po jakimś czasie zapadły się i powstały tzw. stawy kółkowe, pośród których pozostały wyschnięte drzewa. Można też zobaczyć w pobliżu tych stawów i niezwykle ciekawe dwa źródełka wody, obrośnięte solami żelazowymi - opowiada Jacek Zimniewicz.

W ostatnim czasie powstała idea utworzenia w okolicach Bronowic i Łęknicy rezerwatu geologicznego. Na jego obszarze znajdzie się i część jezior pokopalnianych. W trakcie przygotowania jest projekt budowy ścieżki edukacyjno - geologicznej. Na granicy gmin Trzebiel i Przewóz płynie rzeka Skruda. Woda jest wręcz czerwona od zawartego w niej żelaza, ale nie ma niej siarki, więc w rzece są różne żyjątka, a nawet ryby.
- To wspaniałe, że na tych terenach powstanie rezerwat geologiczny. Będzie to znakomite miejsce nie tylko do wypoczynku, ale także i do edukacji - zaznacza Joanna Jeleń, główny specjalista Parku Krajobrazowego Łuk Mużakowa.

Wraz z zastępcą nadleśniczego wędrujemy godzinami po lasach, wśród których porozrzucane są pokopalniane zbiorniki wodne. Okoliczne lasy pełne są grzybów i jagód, a powietrze znakomite, pełne zapachu żywicy. Jeden dzień to za mało, żeby zwiedzić wszystkie jeziora i stawy. Można nawet znaleźć nocleg, szczególnie w Łęknicy nie ma z tym najmniejszego problemu. Podczas wędrówki nad stawami warto zwrócić uwagę na roślinę - selera węzłobaldachowatego, który w Polsce występuje jedynie na stawach w okolicach Bronowic. Ciekawą rośliną jest również widlak goździsty, który lubi kwaśne gleby.

Huby - grzyby, które rosną na drzewach

Huby na drzewie
(fot. fot. Tomasz Gawałkiewicz)

"Huba" to nazwa zbiorowa nadana grzybom pasożytniczym lub roztoczom tworzącym charakterystyczne owocniki w postaci konsolki przyrośniętej bocznie do pnia lub gałęzi drzewa. Niektóre huby powodują duże zagrożenie dla roślin drzewiastych, jednak atakują przeważnie osobniki osłabione, uszkodzone, przyczyniając się do ich szybszej śmierci. Niektóre spośród tych grzybów mają właściwości lecznicze, inne wręcz przeciwnie...