Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Tajemnicze mauzoleum i mroczny cmentarz górników ukryty w żarskim Zielonym Lesie. Kto i dla kogo zbudował te monumentalne budowle?

Małgorzata Fudali Hakman
Małgorzata Fudali Hakman
Mauzoleum i cmentarz górników w Zielonym Lesie w Żarach. Aleja prowadząca do mauzoleum jest widoczna
Mauzoleum i cmentarz górników w Zielonym Lesie w Żarach. Aleja prowadząca do mauzoleum jest widoczna Małgorzata Fudali Hakman
O starym cmentarzu górników niedaleko Żar słyszałam już dawno i od jakiegoś czasu w swoich wyprawach po okolicy usiłowałam go znaleźć. Niby w Zielonym Lesie nigdzie nie jest daleko i wszędzie można bez problemu trafić, to jakoś moje poszukiwania nie odnosiły skutku.

Spis treści

Może za mało się przykładałam, a może musiałam przejść albo przejechać odpowiednią ilość kilometrów, żeby w końcu natrafić na schowane w lesie mauzoleum, zbudowane przez jego właściciela ponad 100 lat temu.

Kopalnie węgla brunatnego rosły tu jak grzyby po deszczu

Zielony Las i okolice są nierozerwalnie związane z wydobyciem węgla brunatnego oraz towarzyszących jego pokładom iłów ceramicznych, które trwało od drugiej połowy XIX wieku do lat 60. XX wieku. Charakterystyczną cechą tego zagłębia było stosowanie metody głębinowej (podziemnej) zamiast odkrywkowej, która jest typowa dla tej gałęzi górnictwa.

Odkryj tajemnice Lubuskiego:

Górnictwo sprzyjało oczywiście rozwojowi przemysłu, który na tych terenach rozkwitł i rozwijał się naprawdę w zawrotnym tempie. Kopalnie rosły jak grzyby po deszczu, a towarzyszące im zakłady ceramiczne i cegielnie zatrudniały okolicznych mieszkańców.
Pomiędzy Kunicami, które wtedy były samodzielną miejscowością i Łazem w lesie powstała nawet elektrownia Łoza, która została uruchomiona w latach 90. XIX wieku.

Mauzoleum i cmentarz górników w Zielonym Lesie w Żarach. Elektrownia Łoza
Mauzoleum i cmentarz górników w Zielonym Lesie w Żarach. Elektrownia Łoza Małgorzata Fudali Hakman

Wytwarzana tutaj energia elektryczna służyła m.in. do napędzania pomp odwadniających pobliską kopalnię Henryk oraz do zasilania kolei wąskotorowej służącej do transportu węgla, górników oraz mieszkańców okolicznych wsi.

Wybudował cmentarz dla swoich górników

I właśnie w pobliżu tej elektrowni znajduje się miejsce określane jako mauzoleum albo cmentarz górników.
Prowadzi do niego aleja wysadzana drzewami, na końcu której przedwojenny właściciel okolicznych kopalni węgla brunatnego i elektrowni Łoza (miał nim być, według różnych źródeł, Erdmann Hoffmann w 2. poł. XIX w. lub Emil Richter w 1. poł. XX w.), zbudował okazałe mauzoleum.

Mauzoleum i cmentarz górników w Zielonym Lesie w Żarach. Mauzoleum w Kunicach
Mauzoleum i cmentarz górników w Zielonym Lesie w Żarach. Mauzoleum w Kunicach Małgorzata Fudali Hakman

Okoliczni mieszkańcy twierdzą, że bogaty przemysłowiec tak bardzo zżył się ze swoimi górnikami, że postanowił wybudować specjalny cmentarz dla tych, którzy zginęli w wypadkach w kopalni.

Przy cmentarzu stanęło wspomniane wcześniej mauzoleum, w którym miały zostać złożone prochy właściciela. Nekropolię otaczał niewielki park. Samo mauzoleum jest zdewastowane i częściowo zrujnowane. Zachowane budynki noszą ślady czasu i zniszczenia, a grobów po obu stronach alei prowadzącej do grobowca już dawno nie ma.

Mauzoleum i cmentarz górników w Zielonym Lesie w Żarach. Aleja prowadząca do mauzoleum jest widoczna
Mauzoleum i cmentarz górników w Zielonym Lesie w Żarach. Aleja prowadząca do mauzoleum jest widoczna Małgorzata Fudali Hakman

Miało być na długie lata

Kilkaset metrów dalej budowniczy mauzoleum (być może był to Friedrich Alfred Schiedt), obok huty, której był właścicielem, wybudował willę, w której mieszkał razem z rodziną.

Mauzoleum i cmentarz górników w Zielonym Lesie w Żarach. Willa właściciela, który zbudował mauzoleum i cmentarz
Mauzoleum i cmentarz górników w Zielonym Lesie w Żarach. Willa właściciela, który zbudował mauzoleum i cmentarz Małgorzata Fudali Hakman

Niestety nie ustalono, kto był fundatorem Mauzoleum, bo nie zachowały się żadne dokumenty, które potwierdziłyby to w 100 proc.

Jak widać, przedwojenni mieszkańcy tego regionu mieli ustalony porządek, a do wszystkiego, co robili, podchodzili solidnie i z przekonaniem, że robią to na wieki i że będzie to służyć następnym pokoleniom. Jak bardzo się pomylili, możemy się dzisiaj przekonać, zwiedzając w okolicy miejsca, po których pozostały tylko wspomnienia i kupy gruzu.

CZYTAJ TAKŻE:

Jak dojechać do mauzoleum w Kunicach?

Do mauzoleum można dojechać od strony Kunic, od ulicy Niepodległości albo od miejscowości Łaz.

Mauzoleum i cmentarz górników w Zielonym Lesie w Żarach.
Mauzoleum i cmentarz górników w Zielonym Lesie w Żarach. Małgorzata Fudali Hakman

Zobacz więcej zdjęć:

Mauzoleum i cmentarz górników w Zielonym Lesie w Żarach. Aleja prowadząca do mauzoleum jest widoczna

Tajemnicze mauzoleum i mroczny cmentarz górników ukryty w ża...

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na gazetalubuska.pl Gazeta Lubuska