Tars: Tutaj Antoniusz pokochał Kleopatrę (zdjęcia)

Biblijne miasto Tars było jednym z najważniejszych celów mojej podróży po tureckiej Anatolii. Jadąc tam z góry Nemrut pierwszy przystanek zrobiłem w Karakusu. To kurhan krewnej króla Mitrydatesa II z 36 r. przed naszą erą, gdzie zachwyciły mnie monumentalne kolumny zwieńczone posagami lwa i orła. Kolejny raz nasz autokar zatrzymał się przy starożytnym grobowcu z kamiennych płyt. Kilka tysięcy lat temu pochowano tutaj ważnego wojownika, lub lokalnego władcę.

Następnym przystankiem był parking w Tars - mieście Św. Pawła, który urodził się tutaj na początku naszej ery. Teraz największą turystyczną atrakcją miasta jest studnia, z której ponoć dwa tysiące lat temu czerpał wodę.

- Obok znajdował się dom jego rodziców. Został jednak zniszczony. Przetrwała tylko studnia - opowiada Iwona, moja pilotka podczas podróży po Turcji.

Studnię otaczają różane ogrody. Wciąż jest czynna. Obok za szklaną płytą eksponowane są fundamenty domu Św. Pawła. Przed studnią wije się kolejka turystów z całego świata. My jesteśmy jedyną polską grupą. Przed nami Japończycy, Anglicy, Niemcy i Rosjanie robią zdjęcia i filmują zabytek, niektórzy piją wodę lub chłodzą nią twarze. Ponoć ma lecznicze właściwości. Większość jednak nie ryzykuje w obawie przez wywołującymi rozstrój żołądka bakteriami.

Stracił głowę, potem życie

Tars zaskakuje mnie schludnością. Na próżno wypatruje między zabudowaniami charakterystycznych dla tej części Turcji hałd śmieci. Nie muszę też opędzać się od żebraków, czy proszących o datki dzieci. Domki na obrzeżach ponad 200 tys. miasta otaczają zadbane ogródki, wszędzie jest dużo zieleni.

Kolejnym przystankiem jest fragment murów obronnych wybudowanych przez Rzymian. Miejscowy przewodnik pokazuje nam antyczna bramę. Twierdzi, że to Brama Kleopatry wybudowana na cześć egipskiej królowej, która odwiedziła Tars. - Egipska piękność rzeczywiście była w Tars. Właśnie tutaj pierwszy raz spotkała się z rzymskim wodzem Antoniuszem, który stracił dla niej głowę, a potem także życie - dodaje Iwona.

Na trasie naszej wycieczki znajduje się także kościół pw. Św. Pawła. Świątynię wybudowano pod koniec XIX w. Obecnie nie odprawia się w niej nabożeństw, gdyż w Tars nie ma już chrześcijan. Ostatni wyjechali po pogromach Ormian w latach pierwszej wojny. Tymczasem przez ponad tysiąc lat miasto było ważnym centrum katolicyzmu. Już za czasów św. Pawła istniała tutaj liczna gmina chrześcijańska, było nawet siedzibą biskupstwa. W latach 431 i 435 odbyły się tam prowincjonalne synody.

Aleksander Wielki, Cyceron i cesarz Maksymin II Daja

Według jednej z greckich legend, Tars powstał w miejscu gdzie mitologiczny Pegaz zranił się w kopyto. Inni przypisują jego założenie Setowi, jednemu z synów Adama i Ewy. Jedno jest pewne, już 3 tys. lat temu miasto ważnym centrum handlowym i ośrodkiem kultury. Obok niego przebiegła trakt handlowy nazywany "Wrotami Cylickimi". W VIII w. przed Chrystusem zostało podbite przez Asyrię, potem przez Persję. W 333 r. przed naszą erą dotarł tutaj Aleksander Wielki, później przeszło pod panowanie Seleucydów.

W 64 r. przed naszą erą Tars został stolicą rzymskiej prowincji Cylicja. Potem miasto opanowali kolejno Persowie i Arabowie. W czasie wojen krzyżowych w 1097 r. zostało włączone do Księstwa Antiochii, a w 1173 r. do królestwa Armenii. W 1359 r. kontrolę nad nim przejęli egipscy mamelucy, zaś 1515 r. zostało zdobyte przez Turków Osmańskich.

Wcześniej w mieście św. Pawła nauczali filozofowie stoiccy Atenodor i Nestor oraz rezydował Cyceron podczas sprawowania urzędu gubernatora Cylicji. W 313 r. zmarł tutaj cesarz rzymski Maksymin II Daja a w 1101 r. podczas wyprawy krzyżowej w wyniku ran odniesionych w bitwie z Seldżukami umarł z Hugo de Vermandois - syn króla Francji Henryka I.

Paweł zamiast Szawła

Co wiemy o Św. Pawle? Urodził się jako Saul (Szaweł) między 5 i 10 rokiem naszej ery w rodzinie żydowskich Faryzeuszy. Miał rzymskie obywatelstwo, studiował Torę w Jerozolimie i był zaciekłym wrogiem chrześcijan. Około 35 r. był świadkiem ukamienowania Szczepana - jednego z siedmiu ówczesnych diakonów Kościoła. Potem udał się do Damaszku, gdzie miał aresztować wyznawców nowej religii. Po drodze olśniło go światło. Upadł na ziemię i usłyszał głos Jezusa Chrystusa - "Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?".

Po przyjeździe do Damaszku Saul przyjął chrzest, zmienił imię na Paweł i rozpoczął działalność misyjną. Odbył trzy podróże. Pierwsza na Cypr i do Azji Mniejszej, drugą do Macedonii i Grecji, trzecią zaś do Efezu na terenie obecnej Turcji. W 58 r. został aresztowany w Jerozolimie, potem wyruszył do Rzymu, gdzie do 63 r. przebywał w areszcie domowym. Później został przypuszczalnie uwolniony i kontynuował działalność misyjną w Hiszpanii, Efezie i Macedonii. Ponownie uwięziony w czasie prześladowania chrześcijan po pożarze Rzymu w 64 r. Został skazany na śmierć i ścięty w Rzymie.

Pawłowi przypisuje się mu autorstwo 13 listów wchodzących w skład Nowego Testamentu (autorstwo siedmiu z nich uchodzi za pewne, zaś pozostałych sześciu za dyskusyjne). Wywarł wielki wpływ na wczesnochrześcijańską doktrynę, będąc zwolennikiem rozszerzenia misji na pogan. Z tego względu nazwany został przez tradycję Apostołem Narodów.