To tajemnicza mała dama

- Na neutralnym, szarym tle Olga Boznańska umieściła postać samotnej, zapatrzonej gdzieś przed siebie i zamyślonej dziewczynki, trzymającej słoneczniki - opowiada Marta Gawęda, kustosz działu sztuki współczesnej w Muzeum Ziemi Lubuskiej. - Ten niezwykle subtelny i liryczny dziecięcy wizerunek cechuje się miękkim światłocieniowym modelunkiem. Zresztą, jak całe malarstwo Boznańskiej, czaruje widza poezją zgaszonych tonów. Jednak w tym przypadku wąska, monochromatyczna gama barwna złożona z wyszukanych szarości skontrastowana została z intensywną czerwienią dziecięcej sukienki. A to rzadkość w twórczości tej malarki - zaznacza kustosz.

Olga Boznańska (1865-1940) jest nazywana pierwszą damą polskiej sztuki współczesnej albo też zakonnicą sztuki, bo bez reszty oddała się malarstwu. Po kursach rysunku w Krakowie wyjechała do Monachium, a później do Paryża, gdzie zamieszkała już na stałe. Trudno jednoznacznie sklasyfikować jej dzieła. Łączy się je z kilkoma kierunkami i nurtami w sztuce - z symbolizmem, impresjonizmem oraz intymizmem. Jej domeną był portret. Namalowała bardzo wiele wizerunków: pojedynczych i grupowych, reprezentacyjnych i bardziej intymnych, zarówno osób dorosłych, jak i dzieci. Malarka ta była zafascynowana tematyką człowieka, była mistrzynią portretu psychologicznego.

Na co dzień "Dziewczynka ze słonecznikami" jest pieczołowicie przechowywana w muzealnym magazynie. - Nie możemy na stałe eksponować tego obrazu, żeby nie narażać go na szkodliwe działanie chociażby światła - tłumaczy M. Gawęda. - Dzieło to pokazywane było tylko na najważniejszych wystawach retrospektywnych poświęconych malarstwu polskiemu przełomu XIX i XX wieku oraz monograficznych ekspozycjach dotyczących twórczości tej najwybitniejszej polskiej malarki doby modernizmu.

"Dziewczynka ze słonecznikami" została namalowana w 1891 roku, gdy artystka miała zaledwie 26 lat i studiowała w Monachium. Obraz ten niejako zapoczątkował całą serię portretów dziewczynek, bo potem powstały jeszcze inne, jak np. "Dziewczynka z chryzantemami", "Srebrzysta dziewczynka" czy "Dziewczynka z białą chusteczką". - Ale to właśnie nasz pastel stanowi zapowiedź niezwykle indywidualnego stylu artystki - zaznacza kustosz. - To naprawdę wyjątkowe dzieło, tym bardziej, że Boznańska malowała niemal wyłącznie obrazy olejne, a czasem tylko posługiwała się techniką pasteli. Ale i tak czyniła to z wielką wirtuozerią! To portret pełen lekkości i wdzięku. Ten wizerunek w mistrzowski sposób oddaje charakterystykę i fizjonomiczne podobieństwo portretowanej postaci.

M. Gawęda podkreśla też, że malarka chętnie operuje niedopowiedzeniami i aluzjami, przez co jej modele stają się bardziej zagadkowi i tajemniczy. - Portret małej dziewczynki emanuje wyrazem zamyślenia i nostalgicznym trwaniem. To nie tylko doskonałe studium portretowe, ale też symboliczny wizerunek rozterek duchowych pokolenia Boznańskiej. Dzieło zdaje się odbijać melancholijne nastroje końca XIX wieku (fin-de-siècle’u).