Uczyli wbrew germańskim naciskom. W Starym Kramsku odbyły się obchody 80-lecia szkoły polskiej

Pierwszy egzemplarz medalu wybitego z okazji 70-lecia Tajnej Organizacji Nauczycielskiej otrzymali Irena Kwaśnik-Wencel i Roman Brzeziński (z prawej) składający kwiaty w miejscu, gdzie stał budynek ich szkoły

(fot. fot. Mirosław Andrasiak)

- To pierwsza polska szkoła na Babimojszczyźnie, ma ciekawą historię - twierdzi Andrzej Kowalski, prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego w Sulechowie. - Przed wojną te ziemie podlegały administracji niemieckiej. Dzięki niezłomnej postawie Związku Polaków w Niemczech pod koniec 1928 roku rząd zgodził się na tworzenie prywatnych polskich szkół na terenie III Rzeszy.

Fanatyczny bojownik

Masowe otwarcie polskich placówek edukacyjnych planowano na kwiecień 1929 roku, jednak konsulaty niemieckie wstrzymały wizy dla dużej części nauczycieli. Ostatecznie na tzw. pograniczu rozpoczęło wówczas działalność dziewięć instytucji.

Szkoła w miejscowości Alt Kramzig ruszyła 1 maja tego roku. Lekcje prowadzone przez Seweryna Kuchtę odbywały się w domu Teodora Spiralskiego. Początkowo naukę pobierało 33 dzieci, jednak pod wpływem presji ekonomicznej (rodzicom uczniów cofano zasiłki, zwalniano z pracy w fabrykach i folwarkach) w 1931 roku zostało ich już tylko 21.

- Mój ojciec, Bogdan Kowalski, w latach 1935 - 39, a także po wojnie, również uczył w Starym Kramsku - mówi prezes ZNP. - W wydawnictwie "Polacy na Ziemi Lubuskiej i Łużycach przed 1939" można znaleźć relacje z niemieckich dokumentów, w których został opisany jako "fanatyczny bojownik za polską sprawę narodową". Niestety, w kwietniu 1939 roku zabrano mu prawo nauczania. Po tym wydarzeniu placówka działała jeszcze przez trzy miesiące pod opieką Marii Rożeńskiej. Po wojnie podstawówka funkcjonowała w odremontowanym poniemieckim budynku do 1979 r. Obecnie znajduje się tam oddział przedszkolny.

Odebrali odznaczenia

Z okazji jubileuszu 80-lecia szkoły odbyły się wyjątkowe uroczystości. Sławomir Broniarz, krajowy prezes ZNP wręczył mieszkańcom Starego Kramska pierwszy egzemplarz medalu wybitego z okazji 70-lecia Tajnej Organizacji Nauczycielskiej. Odznaczenie odebrali: sołtys Joachim Niczke oraz dawni uczniowie, Irena Kwaśnik-Wencel i Roman Brzeziński.

- To nie koniec wyróżnień - opowiada A. Kowalski. - W imieniu kramszczan pan Niczke, Stanisław Gabała i radny Dariusz Spiralski otrzymali odznakę Za Zasługi dla Powiatu Zielonogórskiego.

Uczczono pamięć zmarłych, którzy przyczynili się do istnienia szkoły. Wojsko wystrzeliło salwę honorową, a trębacz odegrał "Ciszę". Praprawnuczka Teodora Spiralskiego - Ewelina wyrecytowała utwór "Modlitwa Rodła" napisany przez licealistkę z Wrocławia.