Zielony Las - ulubione miejsce wypoczynku mieszkańców Żar. Czy wiesz o nim wszystko? Czy dbasz o ten przepiękny zakątek?

Jest wręcz bogaty odmiennością. Urzeka przepiękną przyrodą, zachwyca niesamowitym ukształtowaniem terenu, zaciekawia historią i legendami, wabi spragnionych rekreacji i wypoczynku. Zielony Las, prawdziwa perełka tego regionu, obejmująca Żary od południowej strony, leżąca zaledwie 20 minut drogi od centrum miasta. To 600 hektarów leśnego raju, wytchnienia dla mieszkańców Żar i okolic, ich zielone płuca.

Zielony Las – za to kochają go mieszkańcy Żar

Bogactwo Zielonego Lasu, jego przyrodnicze skarby zachwycają od wielu lat, są opisywane już od XIX wieku. W 1940 roku utworzono tu rezerwat, a i dziś teren ten objęty jest dwoma formami ochrony przyrody - obszar chronionego krajobrazu Las Żarski (to druga używana nazwa) i Natura 2000. Znajduje się też tutaj użytek ekologiczny Katarzyna. Wszystko to tylko potwierdza, że Zielony Las jest przyrodniczo bardzo cenny.

Do najcenniejszych i najpiękniejszych, zwłaszcza jesienią, należą buczyny. Stare drzewostany czasem nazywa się halowymi, bo pnie buków podtrzymujące korony są niczym filary trzymające sklepienie w gotyckich katedrach.

Czy wiesz, że…
Buk dotarł do nas z ubogiego w deszcz południa, więc fantastycznie wyłapuje wodę. Z liści tworzą warstwy na kształt parasoli i każdy ma za zadanie wyłapać krople deszczu. Na dodatek liście tak się przechylają, że wodę, która normalnie spadłaby poza koronę, kierują w stronę pnia. By podlać samego siebie, jeden buk wyłapie nawet 1000 litrów wody.

Z buczynami związane są ptaki charakterystyczne dla tego typu lasu: bardzo rzadki gołąb siniak i muchołówka mała. Ptaki z bardzo liczną reprezentacją gatunków, niekiedy tak ciekawych jak jastrząb, puszczyk, żuraw, słonka, dzięcioł zielony. Oczywiście można tu spotkać zwierzęta typowe dla lubuskich lasów: sarny, jelenie, dziki, lisy, ale także borsuki, wydry, szopy pracze, a nawet jenoty. Szczęśliwcy widzieli też łosie. Najbardziej interesującym gatunkiem spośród występujących tu gadów jest żmija zygzakowata, a wśród płazów kumak nizinny, rzekotka drzewna i traszka górska.

Wróćmy jednak do wyjątkowo niespotykanej flory. Oczywiście w Zielonym Lesie nie brakuje sosen, dębów zwyczajnych i szypułkowych, świerków, brzóz czy lip, ale można też spotkać takie ciekawostki jak: platan klonolistny, choina kanadyjska i kasztan jadalny.

Czy wiesz, że…
Według PTTK w Zielonym Lesie jest blisko 100 drzew, wymiarowo spełniających kryteria pomników przyrody. Nadleśnictwo Lipinki podaje, że pomników przyrody jest osiem. Najokazalszy, Dąb Zbójnika o obwodzie 533 cm, spotkasz przy drodze z Żar do Łazu.

Zdarzają się także botaniczne brylanty, np. rzeżucha leśna czy fiołek mokradłowy, rzadkie gatunki występujące na terenach wilgotnych. Co niebywałe, występują tutaj również storczyki, z reguły kwitnące w maju i czerwcu.

Co jeszcze bardziej zdumiewające, rosną tu również gatunki górskie. Do najbardziej znanych należą: arnika górska - osiąga wysokość 60 cm, rośnie w południowej części Zielonego Lasu; zimowit jesienny - podobny do krokusów, ale wyższy, osiąga nawet 30 cm, kwitnie właśnie teraz, we wrześniu; jodła pospolita - najczęściej rosnąca po zachodniej stronie drogi z Żar do Łazu.

Gatunki górskie są z pewnością „efektem” ukształtowania terenu. Bo w Zielonym Lesie zobaczysz i góry, i pagórki, oczywiście także doliny, jary, wąwozy, podmokłe łąki, grzęzawiska. To niespotykana różnorodność form krajobrazu!

Czy wiesz, że…
W Zielonym Lesie znajduje się Góra Żarska (inaczej Gołębia Góra), najwyższe wzniesienie w Lubuskiem, 227 m n.p.m.

Zielony Las – jego walory dostrzegli inni

Zachwycająca przyroda i nietuzinkowe ukształtowanie terenu sprawiły, że już w XVIII wieku, w czasach tutejszego władcy Erdmanna II Promitza, Zielony Las zaczęto wykorzystywać jako teren rekreacyjny. Wielką rolę w podkreśleniu tej funkcji lasu odegrało Towarzystwo Upiększania Miasta, dzięki któremu w XIX wieku pojawiły się tu trasy spacerowe i narciarskie. W dwudziestoleciu międzywojennym powstała tu nawet skocznia narciarska.

Czy wiesz, że…
W XVIII wieku Erdmann II von Promnitza, najwybitniejszy z rodu, wybudował w Żarach kompleks parkowo – pałacowy, m.in. z pałacem myśliwskim postawionym w Zielonym Lesie (dziś widać tylko pojedyncze kamienie). Kapelmistrzem na żarskim dworze Erdmannna II i jego letniej rezydencji w Pszczynie był kompozytor Georg Philipp Telemann. Ciekawostka – w czasach Erdmanna II rozpoczęto obsadzanie dróg ziemi pszczyńskiej drzewami owocowymi...

To właśnie Towarzystwo Upiększania Miasta w 1864 roku wybudowało wieżę Promnitza, jedną z trzech w Zielonym Lesie.

- Na szczycie Góry Żarskiej znajduje się 32-metrowa dostrzegalnia przeciwpożarowa, metalowa wieża obserwacyjna, zbudowana w latach 80. XX w. W niedalekiej odległości od niej, jakieś 300-400 m, jest 16-metrowa wieża widokowa, odrestaurowana przez nas w 2015 r. Dziś jest też wieżą widokową, z której przy ładnej pogodzie można nawet zerknąć na Śnieżkę. Stała się głównym magnesem przyciągającym turystów. Ok. 300 m dalej, po przejściu przepięknego wąwozu, zobaczymy Wieżę Bismarcka (z 1915 r.). Myśleliśmy o jej odrestaurowaniu, ale koszt jest ogromny. Spacer i obejrzenie wież zajmie co najwyżej godzinę. Po drodze można zobaczyć okazałe jodły, w tym te u nas najwyższe oraz bardzo wyrośnięte daglezje – opowiada Michał Szczepaniak, zastępca nadleśniczego w Nadleśnictwie Lipinki, które gospodaruje na 23 tys. ha lasów, w tym w Zielonym Lesie.

Czy wiesz, że…
Tablica zamontowana na wieży widokowej jest oryginalna. Była przechowywana w leśniczówce Zielony Las, składała się z 8 elementów, które zostały sklejone. Zagospodarowując teren wokół wieży, wykorzystano oryginalne elementy schodów, które zostały wydobyte z jej wnętrza.

Towarzystwo Upiększania Miasta stworzyło też miejsce nazywane „kamiennym kręgiem”, dawniej Euterpe, gdzie przy blasku ogniska turyści śpiewali pieśni ludowe. Wędrując dalej, przy trakcie pocztowym i w niewielkiej odległości od Wzgórza Pałacowego, można zobaczyć polodowcowy głaz „Głos Lasu". Napotkamy też zawały pokopalniane, będące pozostałościami po kopalniach węgla brunatnego, który wydobywano tu ponad 100 lat. Wszystkim miejsc ciekawych historycznie jest znacznie więcej.

Zielony Las – idealny do aktywnego wypoczynku

Jak w XVIII, XIX czy XX wieku, tak i teraz Zielony Las jest miejscem aktywnego wypoczynku. Każdego dnia, a już szczególnie w pogodne dni, aż roi się tutaj od spacerowiczów, biegaczy czy rowerzystów. Ludzie przybywają tu całymi rodzinami, także razem ze swymi czworonogami.

Każdy znajdzie coś dla siebie. Bo w Zielonym Lesie wyznaczone są trzy szlaki nordic walking, cztery szlaki turystyczne (2 PTTK, Przygoda z Nysą i gminy Żary), jest– parkrun Żary, są trasy dla kolarstwa górskiego.

Na przykład ścieżka przyrodniczo – leśna „Zielony Las” ma 4,1 km długości. Na trasie odnowiono właśnie tablice informujące o florze i faunie lasu, opowiadające o trzech wieżach. 21 lat temu wykonało ją Nadleśnictwo Lipinki. A w 2012 r. powstał trasa nordic walking, szlak niebieski „Przez Żarską Arkadię”. Ma 7 km, trasa została wytyczona i sfinansowana przez SWISS KRONO przy współpracy z Nadleśnictwem Lipinki. Przechodzi obok miejsca, gdzie stał pałac myśliwski, wiedzie przez wzgórze żarskiej Arkadii.

Na wszystkich trasach widać tablice edukacyjne, są stoły, siedziska, kosze na śmieci, stojaki na rowery, a wchodzących do lasy witają „witacze wejściowe”. W 2014 roku w Zielonym Lesie stanęła siłownia pod chmurką. Powstała dzięki Fundacji Natura Polska, SWISS KRONO i firmie Tempus Polska, a Nadleśnictwo wykonało drogi dojazdowe. W 2017 r. Nadleśnictwo Lipinki wyeksponowało i udostępniło do zwiedzania Górę Żarską, a najwyższy punkt oznaczyło oryginalnym słupem granitowym.

- Stwarzamy mieszkańcom i turystom coraz lepsze warunki do wędrowania. Zagęszcza się siatka duktów, którymi można spacerować albo jeździć. Tak chcemy zachęcać do wycieczek do lasu. Sporo tras ma leśnictwo Zielony Las, gdzie właśnie wykonaliśmy kolejne odcinki, razem 2,5 km. Zepną one szlaki istniejące i te cieszące się popularnością. Z końcem roku będziemy mieć więc ok. 10 km duktów, a gdy dodamy te gotowe naturalnie, wyjdzie 20 km – mówi zastępca nadleśniczego M. Szczepaniak.

Najnowszą atrakcją w Zielonym Lesie jest ścieżka edukacyjna Zielony Zakątek. Dzięki Nadleśnictwu Lipinki i Urzędowi Miejskiemu najmłodsi mogą poznać mieszkańców lasu, jego roślinność, a także tropy zwierząt, ba, nawet wykonać sobie zdjęcie w fotościance.

Nic więc dziwnego, że Zielony Las został na nowo odkryty przez mieszkańców Żar, że stał się dla nich prawdziwą mekką jako obszar o fantastycznej przyrodzie i jako miejsce odpoczynku i rekreacji. Las szczególnie upodobali sobie biegacze.

– Mieszkam przy tym lesie i często biegamy tam z córką. Niekiedy korzystamy z oznakowanych tras, ale często wybieram własne ścieżki. Poznajemy nowe zakątki, słyszymy śpiew ptaków. To jest zachwycające – mówi Marlena Rybińska.

Tu biega też Paweł Andrzejewicz, który podkreśla, że ścieżki do biegania są utwardzone. - Punktem orientacyjnym może być dawny trakt pocztowy z Żar do Zgorzelca, który przebiega przez cały las. Jest brukowany, więc można też biegać – zauważa.

Czy wiesz, że...
Trakt pocztowy z Żar do Zgorzelca był prawdopodobnie częścią traktu pocztowego Toruń - Drezno, który poprowadzono za panowania Augusta II.

W Zielonym Lesie wyznaczono też żarski parkrun, gdzie w każdą sobotę rano, o 9.00, spotyka się 100, czasami 200 osób. Jeszcze więcej, bo 500-600 startuje w Crossie Górskim po Zielonym Lesie, organizowanym przez Żary Runners Team, przy współpracy ze SWISS KRONO.

Od lat z Zielonego lasu korzystają kluby sportowe, a od 40 lat trenują tam zawodnicy MLKS Agros. -Kiedyś zawodnicy łapali tam kondycję na nartach biegowych… Teraz biegamy, jeździmy też rowerami. Ścieżki są wyremontowane, mają nowe nasypy. To ważne miejsce dla całego środowiska sportowego, korzysta też z niego wielu mieszkańców – mówi Damian Fedorowicz, prezes klubu zrzeszającego lekkoatletów i zapaśników.

Zielony Las – zadbaj o to cudowne miejsce

Ponieważ znacznie lepiej trenuje się w czystym lesie, prezes Fedorowicz namawia do jego sprzątania, co odbywa się przy współpracy ze SWISS KRONO i Nadleśnictwem Lipinki. Dwa lata temu śmieci zbierało 100 osób, a przed rokiem 200 osób uzbierało aż trzy przyczepy odpadów.

W tym roku, w pierwszą sobotę września, w akcji uczestniczyło ponad sto osób. Tłumnie przybyli zawodnicy Agrosu oraz BC Swiss Krono Żary. - To nie tylko zawodnicy, bo też sporo mieszkańców przyszło z własnej inicjatywy – stwierdził Bogdan Kępiński z Agrosu. Sponsorem akcji znów było SWISS KRONO, której pracownicy już dużo wcześniej sprzątali Zielony Las, pomagał Urząd Miejski.

W sobotę uczestnicy akcji weszli zaledwie kilkanaście metrów w głąb lasu i już po chwili wynosili śmieci. Wystarczyło dziesięć minut, żeby zebrać kilkanaście worków. - W pierwszym półroczu wywieźliśmy z lasu 200 metrów sześciennych śmieci. Ile razy trzeba pomnożyć tę liczbę, to nie wiadomo, ale śmieci w Zielonym Lesie zalega ogromna ilość - mówi Michał Szczepaniak, rzecznik prasowy Nadleśnictwa Lipinki. - Każda taka akcja zadawala, chociaż najlepiej byłoby, gdyby w ogóle nie była potrzebna. Z lasu korzysta bardzo dużo osób, co z jednej strony cieszy, ale z drugiej martwi to, że zostaje tutaj tyle śmieci.

Sprzątanie trwało ok. godziny, a jego uczestnicy dostali w nagrodę lody, mogli też piec kiełbaski przy ognisku.

Prezes Agrosu Damian Fedorowicz zachęca inne środowiska do sprzątania Zielonego Lasu. - Robimy to przecież dla siebie – mówi i trudno nie przyznać mu racji.

Z pewnością łatwiej byłoby nie śmiecić, na co zwracają uwagę leśnicy. Może jednak warto zadbać o miejsce, do którego można w każdej chwili uciec od codziennych spraw, zgiełku, by odetchnąć, poćwiczyć albo jedynie upajać się ciszą i piękną przyrodą.

(W tekście wykorzystano materiały ze strony internetowej Nadleśnictwa - lipinki.zielonagora.lasy.gov.pl oraz strony Zielonego Lasu - www.zielony-las.pl)