Znicze płonęły dziś na wszystkich cmentarzach w Międzyrzeczu. Nawet tych zamkniętych (zdjęcia)

[galeria_glowna]
Zwiedzanie międzyrzeckich nekropolii zaczynam od cmentarza żołnierzy radzieckich za północnym węzłem obwodnicy miasta. W zbiorowych mogiłach pochowano żołnierzy, którzy zginęli na przełomie stycznia i lutego 1945 r. w okolicach Międzyrzecza.

Dziś o 11.00 było tam pusto i cicho jak makiem zasiał. Przed pomnikiem stało jednak kilkanaście zniczy i wiązanka kwiatów. Uporządkowano też drzewa, które latem spadły na nagrobki. Pisaliśmy o tym 9 sierpnia br. w artykule ,,Pobojowisko na wojennej nekropolii w Międzyrzeczu''.

Tylko na kilku grobach znajdują się tabliczki z nazwiskami pochowanych tam żołnierzy. Na mogile Aleksandra Kulika stała też świeczka. Pokrywa ją cienka warstwa lodu. W nocy był przecież przymrozek. Odłupuję zmarzlinę i wyciągam zapałki. Wilgotny knot skwierczy, gasną kolejne zapałki. Po kilku próbach świeczka zaczyna się palić. Na czarnej tablicy czytam, że ufundowali ją wnukowie z Talina.

Macewy rozkradli...

Po wyjściu z wojennej nekropoli zanurzam się w rosnących obok niej krzakach. To dawny cmentarz żydowski. Wzmiankowany już w połowie XVII w. Po wojnie został zdewastowany. Kamieniarze rozkradli cenne płyty z marmuru i granitu, które po przeszlifowaniu leżą teraz na grobach katolickich. Nagrobkami z piaskowca i pospolitego kamienia wykładano drogi.

W latach 60. powstała tam żwirownia, teraz dawny kirkut sąsiaduje z obwodnicą. Między rosnącymi tam drzewami zachowały się tylko fragmenty kilku macew. Maskuje je gruba warstwa rudozłotych liści. Ktoś tu był przede mną. Na porośniętym mchem kamieni płonie spory znicz...

Zamordowali 10 tys. osób

Przed południem na dawnym cmentarzu żydowskim płonął znicz. Jeden.
(fot. fot. Dariusz Brożek)

Na cmentarzu w Obrzycach spoczywają mieszkańcy i pacjenci szpitala. W czasach drugiej wojny Niemcy zamordowali tam około 10 tys. osób. Przede wszystkim swoich rodaków. W państwie Adolfa Hitlera nie było miejsca dla obłąkanych. Byli zabijani zastrzykami. Ich grobów nie znajdziemy jednak w Obrzycach. Niemcy wywozili ciała ofiar wagonami.

Przy wejściu znajduje się symboliczny grób z krzyżami z bezimiennych mogił. Metalowymi i kamiennymi krzyżami usiany jest cały las. Większość pochowano w latach 50. minionego wieku, na skraju lasu odnajduję jednak kilka współczesnych grobów.

Idę główną aleją, potem skręcam w prawo. Przede mną lapidarium, obok stoi krzyż z napisem informującym o hitlerowskiej zbrodni. Pod nim płoną znicze. Ale ludzi żadnych nie widzę. Kilka minut później przy cmentarnej bramie spotykam trzy kobiety. To pacjentki spoza Międzyrzecza. Nic nie wiedzą o historii szpitala i cmentarza.

To był głupi pomysł

Przed 13.00 ponad 20 osób modliło się przy mogile powstańców wielkopolskich na dawnym cmentarzu katolickim między szpitalem i os. Centrum. Nabożeństwo prowadził ks. Mariusz Łuszczek z parafii pw. Św. Jana Chrzciciela. Na koniec prosi o modlitwę za osoby niszczące bezmyślnie nekropolię. I za ewangelików pochowanych na pobliskim cmentarzu, który został zlikwidowany w latach 70.

Cmentarz katolicki został zamknięty w 1968 r.. Miał podzielić los protestanckiego. Dwa lata temu władze chciały go zlikwidować. - To był głupi pomysł - mówi pani Zofia, która przyszła tam na groby rodziców.