Zrozumieć innych

Stereotypy dotyczące zarówno osób z zaburzeniami psychicznymi, jak i leczenia psychiatrycznego są w naszym kraju bardzo silne. W potocznej świadomości są to ludzie nieprzewidywalni, często niebezpieczni dla otoczenia. Na powielanie i postrzeganie stereotypów wpływa także kino. Wśród filmów znaleźć można wiele dzieł utwierdzających widza w przekonaniu, że chorzy psychicznie to groźni szaleńcy i krwiożerczy psychopaci (np. "Psychoza"). Niektóre znane dzieła pokazują także krzywdzący obraz leczenia psychiatrycznego (np. "Lot nad kukułczym gniazdem").

Na szczęcie istnieją również filmy o ludziach z zaburzeniami psychicznymi przybliżające ich zmagania z chorobą, problemy z jakimi muszą sobie radzić. Dziś wymieńmy cztery, rekomendowane przez eksperta Ogólnopolskiego Programu Zmiany Postaw Wobec Psychiatrii doc. Joanny Meder.

AUTYZM "Rain Man" - film zestawia postacie rzutkiego, robiącego karierę Charlie'go (Tom Cruise) i jego autystycznego brata Ray'a (Dustin Hoffman). Autyzm Ray'a oznacza zamknięcie na innych ludzi, trudność z wyrażaniem uczuć. Podobne problemy ma jego przebojowy brat - oziębły emocjonalnie, zdystansowany wobec innych. Obaj tak naprawdę gubią się w sieci relacji międzyludzkich, obaj nie wiedzą jak pokierować własnym życiem, swoimi zachowaniami i emocjami.
"Rain Man" pokazuje jak bardzo chorzy potrzebują akceptacji ze strony bliskich. Pewne rzeczy jest czasem ciężko zrozumieć osobom zdrowym. Tymczasem trzeba nauczyć się przyjmować zaburzenia autystyczne bliskiej osoby jako nierozerwalną część jej osobowości.

NERWICA NATRĘCTW "Lepiej być nie może" - główny bohater to nowojorski pisarz Melvin Udall (Jack Nicholson), trapiony nerwicą natręctw. Jego samotne, precyzyjnie uporządkowane życie składa się z setek drobnych rytuałów i procedur. Kelnerka Carol Connelly (Helen Hunt) z pobliskiej restauracji jest jedyną osobą, która znosi dziwactwa Melvina. Pewnego dnia jednak następuje seria wydarzeń, które podkopują tą doskonale ułożoną, sterylną egzystencję.
Film dostarcza przykładów zachowań kompulsywnych: obsesja czystości, odmierzanie kroków, tak aby wypadały na co drugą płytę chodnikową. Osoby z zaburzeniem obsesyjno-kompulsywnym najczęściej zdają sobie sprawę z absurdalności niektórych zachowań, ale dzięki nim rozładowują wewnętrzne napięcie, pozbywają się lęku. Główny bohater, dzięki pomocy wyrozumiałej i otwartej przyjaciółki, próbuje przełamać ten przymus.

SCHIZOFRENIA "Piękny umysł" - film o życiu genialnego matematyka Johna Forbesa Nasha Jr. (Russell Crowe), zdobywcy nagrody Nobla. Intensywna praca naukowa i rosnąca presja wewnętrzna powodują, że Nash stopniowo traci równowagę psychiczną.
Film pokazuje schizofrenię jako stan zagubienia, krążenia po omacku między tym co rzeczywiste, a tym co wykreowane przez schizofreniczną wyobraźnię. Punktem zwrotnym filmu jest moment podjęcia wysiłku zapanowania nad chorobą. Terapia to długi i żmudny proces, wymaga konsekwencji i siły woli.

KOMPULSJE "Dzień świra" - Adaś Miauczyński (Marek Kondrat), ten przeciętny, szary obywatel naszego kraju, zdążył już urosnąć do rangi postaci symbolicznej. Serii powszednich, choć często lekko kuriozalnych zdarzeń, towarzyszy narracja głównego bohatera zza kadru. Nie waha się on szczerze obnażyć przed nami swoich obsesji, lęków i życiowych niepowodzeń.
Pokazano w tym filmie wiele zachowań typowych dla kompulsji, czyli lękowych czynności przymusowych. Jest to sposób na radzenie sobie z własnym lękiem albo frustracją. Główny bohater ze swoimi drobnymi maniami i obsesjami ukazuje absurdy, które tkwią również w otaczającej nas rzeczywistości.