Sprawdź, jaką dostaniesz rentę inwalidzką

Przypomnijmy: o rentę z tytułu niezdolności do pracy (tzw. inwalidzką) może ubiegać się osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje, że odzyska ją po przekwalifikowaniu

Rodzaje rent

Świadczenie wypłacane przez ZUS może mieć formę renty:

* stałej - jeżeli niezdolność do pracy została uznana za trwałą;

* okresowej - jeżeli niezdolność do pracy ma charakter czasowy (przysługuje tylko przez okres wskazany w decyzji organu rentowego);

* szkoleniowej - może ją otrzymać ubezpieczony, który spełni warunki wymagane do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy i uzyska orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.

Tyle wynosi

1. Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi:

* 24 proc. kwoty bazowej;

* po 1,3 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych;

* po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych;

* po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 okresów składkowych i nieskładkowych przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia ukończenia przez wnioskodawcę 60 lat ( tzw. staż hipotetyczny).

UWAGA
Przy obliczaniu renty okresy, o których mowa, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

2. Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 75 proc. renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

3. Renta szkoleniowa wynosi 75 proc. podstawy jej wymiaru i jest niezależna od wymiaru stażu ubezpieczeniowego. Nie może być niższa niż najniższa gwarantowana przez państwo wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Podstawa wymiaru

1. Podstawę wymiaru renty stanowi - ustalona w sposób wskazany w art. 15 ust. 4 ustawy emerytalnej - przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (począwszy od 1 stycznia 1999 r.) lub na ubezpieczenie społeczne (do 31 grudnia 1998 r.) w okresie:

* 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o rentę, lub

* 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku - wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniom.

WAŻNE
W przypadku wątpliwości, co do tego, jaki sposób ustalenia podstawy wymiaru jest najkorzystniejszy - czy z 10 kolejnych, czy z dowolnych i których 20 lat kalendarzowych - do wniosku o rentę należy dołączyć posiadaną dokumentację dotyczącą wszystkich zarobków. A w części wniosku dotyczącej ustalania podstawy wymiaru wskazać, aby ZUS ustalił ją w najkorzystniejszy sposób.

2. Osoby, które chcą, aby podstawa wymiaru została obliczona wyłącznie od zarobków uzyskanych w konkretnych latach, powinny je podać we wniosku.

UWAGA
W takim przypadku nie należy zakreślać punktu o wyborze przez organ rentowy najkorzystniejszego sposobu ustalenia podstawy wymiaru.

A co, jeżeli osoba ubiegająca się o rentę udokumentuje, że w okresie, który wskazuje do ustalenia podstawy wymiaru była zatrudniona na podstawie stosunku pracy, ale nie jest w stanie przedłożyć zarobków uzyskanych w którymkolwiek roku kalendarzowym? W takim przypadku ZUS - za taki rok - przyjmie wynagrodzenie minimalne.

Wyjątkowe sytuacje

1. Prawo przewiduje szczególne rozwiązania umożliwiające obliczenie podstawy wymiaru dla ubezpieczonych, którzy ubiegają się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, a wskutek okoliczności życiowych nie mają możliwości wskazania do ustalenia podstawy wymiaru zarobków uzyskanych w okresie 10 kolejnych lat kalendarzowych.

2. Dotyczy to przypadków, w których niezdolność do pracy powstała:

* przed 30. rokiem życia;

* po ukończeniu 30 lat (art. 17 ust. 3 ustawy emerytalnej).

UWAGA
Nie ustala się podstawy wymiaru renty dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy powstała przed 30. rokiem życia, jeżeli nie pozostawał on w ubezpieczeniu przez co najmniej rok.

Tu są przepisy

Zasady ustalania podstawy wymiaru rent z tytułu niezdolności do pracy uregulowane są w art. 15-23 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Obliczanie podstawy

Sposób obliczania podstawy wymiaru rent określa art. 15 ust. 4, zgodnie z którym oblicza się:

* sumę zarobków i kwot wskazanych w art. 15 ust. 3 ustawy dla każdego roku kalendarzowego, wybranego przez zainteresowanego do ustalenia podstawy wymiaru;

* stosunek każdej z tych kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu;

* średnią arytmetyczną tych procentów, która stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty.

2. Podstawa wymiaru emerytury i renty w ostatecznym efekcie stanowi wynik pomnożenia wskaźnika wysokości tej podstawy przez kwotę bazową.

3. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być jednak wyższy niż 250 proc., a więc podstawa wymiaru nie może być wyższa niż 250 proc. kwoty bazowej.

4. Przy ustalaniu podstawy wymiaru rent nie uwzględnia się wypłat, od których nie została odprowadzona składka na ubezpieczenia społeczne z powodu osiągnięcia kwoty rocznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe obowiązującej w danym roku. A uwzględnia się kwoty wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy oraz określonych zasiłków.

5. Jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru renty, przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników - proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Tak się wylicza

Teraz wytłumaczmy na dwóch przykładach, jak w praktyce wylicza się wysokość renty.

Przykład nr 1

W marcu z wnioskiem o rentę z tytułu niezdolności do pracy wystąpił mężczyzna legitymujący się 5-letnim okresem nauki w szkole wyższej (okres nieskładkowy) i 28-letnim okresem pracy (okres składkowy). Lekarz orzecznik stwierdził całkowitą niezdolności do pracy. Pozostałe wymagane warunki też zostały spełnione i ZUS przyznał świadczenie. Do ustalenia podstawy wymiaru renty mężczyzna wskazał wynagrodzenie osiągane w okresie 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. w latach 2002-2011. W porównaniu z przeciętnym wynagrodzeniem z tych samych lat wynosi 128,73 proc. Oddział do wyliczenia renty zastosował kwotę bazową wynoszącą 2.974,69 zł.
Podstawa wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy wynosi więc 3.829,32 zł (128,73 proc. x 2.974,69 zł). Wysokość renty wynosi:

* 24 proc. x 2.974,69 zł = 713,93 zł;

* 28 x 1,3 proc. x 3.829,32 zł = 1.393,87 zł;

* 5 x 0,7 proc. x 3.829,32 zł = 134,03 zł.

Razem: 2.241,83 zł.

Przykład nr 2

W marcu z wnioskiem o rentę inwalidzką wystąpiła kobieta mająca 3-letni okres opieki nad dzieckiem (nieskładkowy) i 26-letni okres pracy (składkowy). Do ustalenia podstawy wymiaru wskazała wynagrodzenie osiągane w okresie 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. w latach 1996-2005. W porównaniu z przeciętnym wynagrodzeniem z tych samych lat wynosi 172,30 proc. ZUS do wyliczenia renty zastosował kwotę bazową wynoszącą 2.974,69 zł. Podstawa wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy wynosi więc 5.125,39 zł (172,30 x 2.974,69 zł). Wysokość renty wynosi:

* 24 proc. x 2.974,69 zł = 713,93 zł;

* 26 x 1,3 proc. x 5.125,39 zł = 1.732,38 zł;

* 3 x 0,7 proc. x 5.125,39 zł = 107,63 zł.

Razem: 2.553,94 zł. Ale ponieważ kobieta jest częściowo niezdolna do pracy, renta przysługuje w wysokości 75 proc. wyliczonej kwoty. A więc 1.915,46 zł (75 proc. x 2.553,94 zł).

Oferty pracy z Twojego regionu