W kwietniu zaczyna kwitnąć mniszek lekarski. To nie jest chwast! Warto go zbierać. Pomaga na wiele dolegliwości. Poznajcie zalety rośliny

Mniszek lekarski często traktowany jest jak zwykły chwast. Wiosną robimy zdjęcia łąk, pełnych żółtych kwiatów i na ogół na tym kończy się nasza znajomość tej rośliny. A szkoda. Mniszek lekarski ma wiele zastosowań. Można połączyć spacer ze zbieraniem liści, kwiatów i łodyg mniszka, przetworzyć je lub ususzyć, by potem korzystać z nich przy różnych dolegliwościach.

Obie rośliny mają żółte kwiaty i są przez to często mylone. Jednak można je łatwo rozróżnić.

Mlecz polny ma tylko jedną, grubą łodygę. Kwitnie od czerwca do października, owoce rozsiewane są przez wiatr. Występuje na łąkach i w zaroślach, a także jako chwast w zbożach oraz w ogrodach i roślinach okopowych

Mniszek lekarski może mieć jedną lub kilka łodyg, które wyrastają z jednego systemu korzeniowego. Na każdej pozbawionej listków łodydze wyrasta tylko jeden kwiatostan. Liście mniszka pospolitego ułożone są w rozetę i wyrastają samodzielnie. Po przekwitnieniu roślina zamienia się w dmuchawca, a nasiona w postaci delikatnego puchu mogą przemieszczać się na duże odległości.

Podczas kwitnienia rośliny osiągają od 3 do 40 cm wysokości, ale podczas owocowania wyrastają nawet do ponad 60 cm. Z jednej różyczki liściowej rozwija się od jednej do kilkunastu szypuł kwiatostanowych.

Kwitnienie trwa od kwietnia do sierpnia, z różną intensywnością w zależności od warunków klimatycznych. W Europie Środkowej na niżu szczyt kwitnienia przypada na okres od połowy kwietnia do końca maja.

Mniszek najczęściej błędnie nazywany jest mleczem. Już wyjaśniliśmy, dlaczego nie powinno się mylić tych roślin. Spotkacie się także z innym, bardzo bogatym i oryginalnym nazewnictwem.

Zwyczajowe i dawne nazwy mniszka to: bole oczy, buława hetmańska, dętki, dmuchacz, dmuchawiec, dmuchawiec lekarski, gołębi groch, kwiat, kuba-baba, lwi ząb, majicek, maślak, męska stałość, milch, mlecz, mlecz lekarski, mlecz polny, mlecz świński, mleczaj, mlecznica, mlecznik, mlicz, mlyc, mnich, mnisek, mnisza główka, moiczka, moik, môj, môjicki, mojiczek, pąpawa, plesz, pleszyki, podmuch, podróżnik mleczowaty, podróżnik pospolity, popia główka, psi mlecz, radiki, radynki, strzykowie, ślepota, śmirgiel, świni mlecz, świni mnich, świni pysk, wilczy ząb, wole oczy, wołowe oczy, zdmuchawnik, żabi kwiat - podaje Wikipedia

Mniszek ma wyjątkowe walory zdrowotne i często wykorzystywany jest w farmakologii, zawiera bowiem wiele leczniczych substancji. Zawiera mnóstwo antyoksydantów, stanowi ponadto niezwykle cenne źródło inuliny – węglowodanu o właściwościach prebiotycznych. Odnajdziemy w nim także witaminę C, sole mineralne (głównie wole potasu), żywice, gumy, woski, kwasy tłuszczowe, białka oraz enzymy.

• Ziele (liście i łodygi) zbiera się wczesną wiosną, jeszcze przed pojawieniem się pąków kwiatowych.
• Ziele i kwiaty suszy się od razu po zebraniu.
• Kwiatostany zbiera się bez szypuł, podczas kwitnienia.
• Korzeń mniszka z przeznaczeniem do celów leczniczych należy zbierać jesienią.

Soki, syrop, napary z mniszka mogą pomagać w łagodzeniu różnych dolegliwości

• wspomagają pracę wątroby
• łagodzą stany zapalne
• zapobiegają tworzeniu się piasku i kamieni moczowych
• regulują poziom cukru we krwi
• mają działanie przeciwnowotworowe
• działają antyoksydacyjne
• pozwalają oczyścić organizm z toksyn
• przyspieszają gojenie ran

Młode liście tej rośliny świetnie nadają się do sałatek, które dzięki nim stają się źródłem prowitaminy A i działają wspomagająco w leczeniu anemii. Liście mają specyficzny, gorzki smak, więc należy wymoczyć je przez pół godziny w osolonej wodzie i potem dodać do sałatki. Można przygotować także napój ze świeżych liści mniszka i zmiksować go np. z jogurtem. Liście mniszka lekarskiego w porównaniu do korzenia i kwiatów posiadają najmniejsze właściwości zdrowotne.

Z kwiatów mniszka lekarskiego można przygotować napar, syrop oraz sok, które stosuje się wewnętrznie, ale także zewnętrznie. Działa odżywczo i odtruwająco na cały organizm oraz wzmacnia układ odpornościowy. Pomocny jest także przy cukrzycy. Napar z kwiatów mniszka reguluje także cykle miesiączkowe i pracę jajników. Można stosować go także zewnętrznie. Łagodzi dolegliwości skórne oraz przyśpiesza gojenie się ran. Mniszek lekarski zastosowanie ma też w leczeniu reumatyzmu dzięki działaniu przeciwzapalnemu.

Korzeń mniszka lekarskiego należy zebrać jesienią, dobrze wysuszyć w temperaturze nie wyższej niż 40 stopni Celsjusza, w zaciemnionym i przewiewnym miejscu, a następnie przygotować wywar. Wytwarza się także z niego nalewki. Korzeń mniszka wykazuje podobne właściwości zdrowotne jak jego kwiaty. Działa także w przypadku uporczywych zaparć oraz w bólu gardła czy kaszlu. Z korzenia mniszka można sporządzić także napój, który obniży ciśnienie, cholesterol i poziom cukru we krwi. Wykorzystuje się go również jako środek kosmetyczny do pielęgnacji oczu i mycia twarzy.

Wystarczy 1-2 łyżeczki surowca zalać 150 ml o temperaturze pokojowej i parzyć pod przykryciem 15 minut. Potem przecedzić i pić.
Uwaga! Z preparatów z mniszka lekarskiego nie powinno się korzystać w przypadku niedrożności dróg żółciowych, ropniaka pęcherzyka żółciowego, warunkowo. U osób wrażliwych substancje goryczowe mogą spowodować dolegliwości żołądkowe i zgagę.

Oddzielone kwiaty mniszka lekarskiego od reszty rośliny wkładamy do garnka i zalewamy wodą. Gotujemy je około 10 minut na wolnym ogniu. Następnie odstawiamy naczynie w chłodne miejsce, po upływie doby odcedzamy wywar i dodajemy do niego cukier oraz sok z cytryn.

Syrop z mniszka stosuje się przy przeziębieniu, gdzie pomaga w walce z uporczywym kaszlem i katarem. Wiele osób stosuje go również przy dolegliwościach żołądkowych. Syrop z mniszka na trawienie wykazuje właściwości łagodzące i może pomóc np. przy zatruciu pokarmowym. Regularne stosowanie syropu wspomaga również prawidłowe funkcjonowanie wątroby oraz innych narządów wewnętrznych

Mniszek lekarski wchodzi w skład wielu gotowych preparatów. Możecie je kupić w aptekach i sklepach zielarskich.