Wcześniejsza emerytura - ekspert wyjaśnia

Elżbieta Kurzęcka jest naczelnikiem wydziału świadczeń emerytalno-rentowych oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze. Przeczytaj, jakich odpowiedzi udzieliła na pytania naszych Czytelników, bo przecież możesz być w podobnej sytuacji.

- Wiek emerytalny osiągnę 1 maja, w długi weekend. Czy w związku z tym lepiej złożyć wniosek o przyznanie emerytury pod koniec kwietnia?

- Taki wniosek należy złożyć nie wcześniej niż na 30 dni przed datą spełnienia wszystkich warunków niezbędnych do ustalenia prawa do świadczenia. Złożony wcześniej może zostać załatwiony odmownie z powodu braku wieku emerytalnego. Słuszniej byłoby więc złożyć pismo po majowym weekendzie.
Organ rentowy ma obowiązek wydać decyzję po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej dla ustalenia prawa do emerytury (art. 118 ustawy emerytalnej). Jeśli złożone dowody nie pozwalają wcześniej prawa ustalić i istnieje konieczność prowadzenia postępowania wyjaśniającego, wówczas okres załatwienia wniosku nie pokrywa się z tym liczonym od daty jego złożenia, ale wydłuża się o czas prowadzonego postępowania. O podjęciu takich czynności odrębnie zawiadamia się stronę, a termin na wydanie decyzji ulega przesunięciu.

- Od 2008 roku jestem na wcześniejszej emeryturze. ZUS wypłaca mi ją pierwszego dnia każdego miesiąca. Skończyłam 60 lat i chciałabym ustalić sobie prawo do świadczenia przysługującego w pełnym wieku emerytalnym. Czy mogę liczyć, że będzie wyższe?

- Urodzeni po 31 grudnia 1948 roku, którzy mają już ustalone prawo do emerytury wcześniejszej, po osiągnięciu pełnego wieku emerytalnego mogą złożyć wniosek o przyznanie "normalnej" emerytury. Takiej ustalonej według zasad zreformowanych (symbol ENP), a więc obliczonej z uwzględnieniem kapitału początkowego i składek zaewidencjonowanych na koncie emerytalnym. Od 1 stycznia 2013 roku wysokość może być jednak niekorzystna, bo od podstawy wymiaru odejmuje się kwoty wypłaconych emerytur wcześniejszych.

- Za dwa lata będę miała 60 lat i chcę się ubiegać o emeryturę wcześniejszą - pomostówkę. Od 1976 roku, z niewielkimi przerwami, pracuję jako kierowca autobusu. Obecnie pracodawca odprowadza za mnie dodatkową składkę na Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP). Jakie warunki muszę spełnić, aby otrzymać to świadczenie?

- Prawo do emerytury pomostowej reguluje ustawa z 19 grudnia 2008 roku (Dz. U. nr 237, poz. 1656 ze zm.). Takie świadczenie (symbol EPOM) przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełni poniższe warunki:

* urodził się po 31 grudnia 1948 roku;

* ma okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

* osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

* ma okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące łącznie co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn;

* wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 roku oraz po 31 grudnia 2008 roku (w rozumieniu przyjętym w załączniku nr 1 i 2 do ustawy pomostowej);

* rozwiązał stosunek pracy.

Praca kierowcy autobusu w transporcie publicznym jest ujęta w wykazie tych o szczególnym charakterze, który stanowi załącznik nr 2 do ustawy. Emeryturę pomostową przyznaje się na wniosek ubezpieczonego. Wypłata będzie realizowana do osiągnięcia pełnego wieku emerytalnego. Pamiętajmy, że prawo do tego świadczenia ulega zawieszeniu w razie podjęcia pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (bez względu na wysokość osiągniętego przychodu).

- Złożyłem wniosek o przyznanie emerytury wcześniejszej z powodu pracy w szczególnych warunkach jako elektryk wysokich napięć. Spełniam warunki, mam wymagane dokumenty. Niepokoi mnie jednak to, że jestem członkiem OFE, a dodatkowo prowadzę obecnie działalność gospodarczą i podpisałem długoletnie umowy na świadczenie usług. Czy będę mógł je realizować bez obawy o utratę prawa do emerytury? Czy uczestnictwo w funduszu nie stanowi przeszkody dla uzyskania świadczenia?

- W pana przypadku prawo do emerytury zostanie ustalone w oparciu o artykuł 184 ustawy emerytalnej (symbol ENS lub ENMS). Oznacza to, że do osiągnięcia pełnego wieku emerytalnego obowiązują pana limity zarobków - takie same jak przy innych świadczeniach, choćby rencie z tytułu niezdolności do pracy. Dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą, przyjmuje się, że dochodem jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne. Jeśli opłaca pan składkę od minimalnej podstawy, wartość ryczałtowo określonego dochodu mieści się poniżej dolnej granicy zarobkowania, czyli nie powoduje wstrzymania ani ograniczenia wysokości wypłacanej emerytury. Jest to inna sytuacja niż przypadek uprawnionych do emerytur pomostowych, dla których prawo do niej ulega zawieszeniu, bez względu na wysokość osiągniętego przychodu, w razie podjęcia pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.
We wniosku o przyznanie emerytury należy wypełnić część dotyczącą wniosku o rozwiązanie umowy z OFE i przekazanie składek na budżet państwa. Dalsze czynności w tej sprawie podejmie ZUS.

- Od roku biorę wcześniejszą emeryturę ze względu na pracę w szczególnych warunkach. Po jej przyznaniu zatrudniłem się na umowę o pracę i obecnie wciąż pracuję. Szef nadal odprowadza z mojego wynagrodzenia składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Czy słusznie robi? Czy ma to wpływ na wysokość wypłacanej emerytury?

- Zatrudnienie na umowę o pracę rodzi obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowego - niezależnie od ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Ma pan ustalone prawo do emerytury zreformowanej. Jej wysokość została obliczona w oparciu o wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego i składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczenia emerytalnego do końca miesiąca poprzedzającego ten, od którego przysługuje prawo do świadczenia. Wobec tego, że pan pracuje i nadal odprowadzane są składki, emerytura może być przeliczona na wniosek z uwzględnieniem składek odprowadzonych po jej przyznaniu. Zwiększenie przysługuje od miesiąca złożenia wniosku.
Takie przeliczenie emerytur zreformowanych możliwe jest wyłącznie na wniosek złożony nie częściej niż raz w roku lub po ustaniu zatrudnienia.

- Do zatrudnienia zalicza mi się okres nauki zawodu w szkole przyzakładowej, działającej przy hucie metali nieżelaznych. Po jej zakończeniu przez wiele lat pracowałem w hutnictwie, potem jako kierowca autobusu w transporcie publicznym. Zamierzam ubiegać się o wcześniejszą emeryturę z powodu pracy w szczególnych warunkach. Czy zaliczy się do niej okres nauki w szkole przyzakładowej, jeśli w jej ramach trzy razy w tygodniu pracowałem?

- Okres pracy na podstawie umowy o przyuczenie do zawodu zalicza się do stażu łącznego, od którego zależy emerytura wcześniejsza z art.184 ustawy emerytalnej. Nie będzie jednak ten okres przyjęty do wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ nie było to zatrudnienie wykonywane stale i w pełnym wymiarze. A jest to warunek niezbędny dla ustalania stażu pracy w warunkach szczególnych.

Oferty pracy z Twojego regionu