Ciężko chory Kadyrow szykuje na następcę syna. Spokojna sukcesja czy wojna w Czeczenii?

Dla Moskwy reżim Kadyrowa jest ważny nie tylko dla stabilności rosyjskiej dominacji w Czeczenii, ale także na całym Kaukazie Północnym. Kadyrowcy są też lojalnymi żołnierzami Putina, czy to na wojnie z Ukrainą, czy mordując przeciwników Putina w Rosji (np. Borys Niemców) i poza jej granicami (choćby Selim Jamadajew). Kreml nie może nie być więc zaniepokojony kondycją swego wiernego wasala.

Problemy zdrowotne Ramzana Kadyrowa są oczywiste. Twarz czeczeńskiego przywódcy z trudem mieści się w kadrze, jego mowa jest coraz mniej zrozumiała, chodzi z trudem. 21 lutego Ramzan nie pojawił się nawet na przemówieniu Putina w Moskwie do Zgromadzenia Federalnego. Wywołało to tyle spekulacji, że Kadyrow 13 marca przyjechał na Kreml, żeby się publicznie pokazać u boku Putina. Choć widać było, że jest zdenerwowany, wygląda bardzo źle, duka i ma problem z odczytaniem paru zdań z przygotowanych notatek. Choć tekst na kartkach wydrukowano tak dużą czcionką, że na arkuszu A4 zmieściło się tylko 13 wierszy.

Podobno Kadyrow cierpi na niewydolność nerek. Podobno z powodu zatrucia. Nie ufa rosyjskim lekarzom. Ściągnął nefrologa ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Ale jest coraz gorzej z jego zdrowiem. Zaczął się więc spieszyć z zabezpieczeniem swej politycznej schedy.

Oficjalnie Ramzan Kadyrow ma 14 dzieci. Wiele z nich kończy szkołę i od razu trafia na wysokie stanowiska we władzach republiki. Choćby 23-letnia Ajszat, minister kultury Czeczenii.

Najważniejsi wydają się jednak trzej synowie: 17-letni Achmat, 15-letni Adam i 14-letni Zelimchan. Nagle, od czerwca ub.r. czeczeńskie państwowe media zaczęły regularnie przedstawiać w swoich wiadomościach tych trzech nastolatków. Pod koniec marca br. Achmat i Adam otrzymali odznaki "Za wyróżnienie w walce z terroryzmem". Ramzan przekonuje, że synowie brali udział w działaniach bojowych na Ukrainie.

Jesienią ubiegłego roku 16-letni wówczas Achmat stanął na czele wszystkich organizacji dziecięcych i młodzieżowych w Czeczenii. To właśnie wtedy spotkał się z ministrem edukacji Rosji Siergiejem Krawcowem. Na nagraniu ze spotkania widać, jak syn czeczeńskiego przywódcy z trudem odczytuje z tabletu swoje pytanie.

Ale to właśnie 17-letni dziś Achmat wydaje się być kandydatem na następcę Ramzana. Trzeciego marca, w przeddzień własnego ślubu, Kadyrow junior nieoczekiwanie spotkał się z prezydentem Putinem. Ciekawe, że Kreml nawet o tym nie wspomniał, a zdjęcie i relację z rozmowy zamieścił w Telegramie dumny tatuś. Putin podobno opowiedział Achmatowi o swoich relacjach z dziadkiem młodego Kadyrowa, który również miał na imię Achmat (po wybuchu drugiej wojny czeczeńskiej stanął na czele lojalnych wobec Moskwy władz, zginął w zamachu bombowym 9 maja 2004 roku).

Kilka tygodni później 17-letni syn przywódcy Czeczenii odbył podróż dyplomatyczną do Azerbejdżanu, gdzie spotkał się z członkami rządu, biznesmenami i muftim. Także o tym wiadomo tylko z mediów społecznościowych Ramzana. Strona azerbejdżańska nie pochwaliła się żadnym ze spotkań z przedstawicielami delegacji czeczeńskiej. Tymczasem 17-latek miał rzekomo omawiać współpracę między Czeczenią i Azerbejdżanem w ministrem gospodarki Mikailem Dżabbarowem, ministrem ekologii i zasobów naturalnych Muchtarem Babajewem czy szefem zarządu Azerbejdżańsko-Rosyjskiej Rady Biznesu Samedem Gurbanowem, zięciem prezydenta Ilhama Alijewa.

Znaczące jest też pojawienie się swego rodzaju guwernera młodego Kadyrowa, przygotowującego go do rządów i uczącego polityki. To 48-letni Rusłan Edelgerijew, były premier Czeczenii, obecnie doradca Putina ds. zmian klimatu. To właśnie on, a nie ojciec, towarzyszył Achmatowi podczas wizyty na Kremlu.

Jeśli Achmat zastąpi swojego ojca, stanie się członkiem trzeciego pokolenia tej samej rodziny rządzącej republiką. Pierwszym był imiennik nastolatka, jego dziadek Achmat Kadyrow. Dawny rebeliant przeszedł podczas II wojny czeczeńskiej na stronę Rosjan. W nagrodę rządził Czeczenią przez cztery lata. Zginął w zamachu bombowym w Groznym 9 maja 2004. Przez kilka miesięcy obowiązki prezydenta pełnił Siergiej Abramow, a następnie Putin wyznaczył na prezydenta Ali Ałchanowa.

Ale już wtedy było wiadomo, że kandydatem Kremla do rządzenia Czeczenią jest syn Achmata, Ramzan Kadyrow. Musiał on jednak poczekać do 2007 roku z powodu młodego wieku. Podobny problem jest zresztą w przypadku Achmata dziś. Wątpliwe, by nastolatek był w stanie samodzielnie rządzić Czeczenią. Możliwe jest więc, że Ramzan chce przekazać tytuł głowy republiki swojemu synowi, pozostając de facto przy władzy. W ten sposób zabezpieczyłby transfer władzy.

Wydaje się, że obecnie Kreml nie widzi innej przyszłości dla Czeczenii niż utrzymanie się u władzy klanu Kadyrowów. Jeśli rozważa się inne opcje, to wyglądają one mniej przewidywalnie i bezpiecznie. Ale to wcale nie oznacza, że sprawa sukcesji już została rozstrzygnięta. Na ostateczną decyzję mogą wpłynąć konkurujące ze sobą wpływowe osoby i grupy interesu. Także te środowiska, które z niepokojem obserwują zbyt dużą ich zdaniem samodzielność Czeczenii. Kadyrow ma wielu śmiertelnych wrogów w federalnych władzach w Moskwie, zwłaszcza w strukturach siłowych.

Stąd teza autorki artykułu w „Nowej Gazecie” o chorobie Kadyrowa i jej politycznych implikacjach. Jelena Milaszyna uważa, że promocja Achmata nie wynika z chęci uczynienia go następcą Ramzana, ale tylko uzyskania gwarancji bezpieczeństwa w przypadku nagłej śmierci ojca. Tym bardziej, że nie wiadomo też, czy i w samej Czeczenii wszyscy byliby lojalni wobec klanu Kadyrowów w razie śmierci Ramzana, po wielu latach jego okrutnych rządów i terroru, którego ofiarą padają nie tylko polityczni rywale.

Choćby taki Adam Delimchanow. Deputowany rosyjskiej Dumy i prawa ręka Kadyrowa, człowiek od mokrej roboty (główny organizator zamachów dokonywanych przez kadyrowców). Delimchanow woli działać dyskretnie i bez szemrania wszystkie zasługi za udane operacje oddaje Kadyrowowi. Przynajmniej nie budzi zazdrości i podejrzeń Ramzana. To daje mu czas i środki na budowę swoich własnych wpływów. Nie tylko w Czeczenii czy w okupowanej części Ukrainy, ale też w samej Moskwie, gdzie dysponuje prywatną armią kilku tysięcy czynnych lub byłych funkcjonariuszy policji i służb bezpieczeństwa. Do tego jego młodsi bracia zajmują wysokie stanowiska w strukturach siłowych. Szarip dowodzi Rosgwardią w Czeczenii, a Alibek jest wiceszefem Rosgwardii w całym Okręgu Północnokaukaskim. Znając wagę więzi krwi wśród Czeczenów, to wszystko może stać się potężnym atutem Adama Delimchanowa w chwili próby, gdy dojdzie do walki o władzę.

lena