Dlaczego potrzebujemy ekonomii społecznej?

W centrum ekonomii społecznej stoi człowiek. Ta forma działania skupia się na wsparciu osób, które są w potrzebie, to znaczy m.in. wsparciu osób z niepełnosprawnościami, starszych czy bezrobotnych. Ważnym działaniem w tym kontekście jest reintegracja, czyli np. znalezienie zatrudnienia i ponowne włączenie do społeczeństwa. Dodatkowo ekonomia społeczna skupia się na dostarczaniu usług społecznych, np. w formie prowadzenia żłobka czy usług opiekuńczych dla seniorów. Warto zauważyć, że wykluczenie dotyka nie tylko konkretnych osób, ale ma wpływ również na ich rodziny. Rozwój ekonomii społecznej jest istotny, aby przeciwdziałać i odwracać negatywne efekty marginalizacji.

Organizację i funkcjonowanie podmiotów ekonomii społecznej reguluje ustawa o ekonomii społecznej, która weszła w życie 30 października 2022 roku. Określa ona zasady uzyskiwania i utraty statusu przedsiębiorstwa społecznego, nadzór nad tymi przedsiębiorstwami, środki wsparcia dla nich, a także mechanizmy wspierania rozwoju ekonomii społecznej przez organy administracji publicznej.

Ekonomia społeczna to przede wszystkim PES-y, czyli podmioty ekonomii społecznej. Zaliczają się do nich m.in. organizacje pozarządowe, spółdzielnie (socjalne, pracy, w tym spółdzielnie inwalidów i spółdzielnie niewidomych) oraz podmioty takie jak: spółki non profit, podmioty kościelne, stowarzyszenia JST, koła gospodyń wiejskich, jednostki reintegracji społeczno-zawodowej (np. Centra i Kluby Integracji Społecznej). Natomiast przedsiębiorstwo społeczne to status, a nie odrębna forma prawna. Mogą go uzyskać PES-y. Status przyznaje wojewoda, który w postępowaniu administracyjnym sprawdza, czy PES spełnia odpowiednie warunki.

Działalność przedsiębiorstw społecznych w pełni odzwierciedla cele ekonomii społecznej, tj. reintegrację społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz realizację usług społecznych. Po roku wdrażania ustawy status przedsiębiorstwa społecznego uzyskało ponad 800 podmiotów – mówi Anita Czerwińska, Pełnomocnik Rządu ds. Ekonomii Społecznej.

PES-y realizują ważne cele społeczne, a działalność ta podlega wsparciu przez władze publiczne. Jednym z kluczowych narzędzi, które wspiera ekonomię społeczną jest program „Odporność oraz rozwój ekonomii społecznej i przedsiębiorczości społecznej” w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). Program ma na celu wzmocnienie sektora ekonomii społecznej poprzez przekazanie niemal 200 milionów złotych na jego rozwój. Program umożliwia m.in. wsparcie działalności gospodarczej podmiotów ekonomii społecznej, w tym przedsiębiorstw społecznych i realizację inicjatyw, niezbędnych do ich modernizacji, zwiększenia skali działalności, zmiany branży czy zwiększenia obrotów finansowych. To bardzo ważne, aby w okolicznościach zmieniającej się rzeczywistości społeczno-gospodarczej po pandemii, wzmacniać pozycję ekonomiczną i samodzielność rynkową podmiotów ekonomii społecznej. To także szansa na dostosowanie realizowanych działań do wyzwań, jakie stawia przed nami współczesność, związanych m.in. z zieloną i cyfrową transformacją. W 2023 r. podmioty ekonomii społecznej mogły aplikować o środki na modernizację i inwestycje w rozwój. Dofinansowanie otrzymało 1141 inicjatyw. Z nich warto brać przykład!

Fundacja Rozwoju Społeczno – Oświatowego posiadająca status przedsiębiorstwa społecznego. Celem Fundacji jest reintegracja społeczna i zawodowa osób narażonych na wykluczenie społeczne oraz realizacja usług społecznych kierowanych do lokalnych społeczności. Fundacja otworzyła Społeczną Przychodnię Specjalistyczną. W jej skład weszło 5 poradni: psychologiczna, psychiatryczna, logopedyczna, neurologiczna i foniatryczna. Głównym celem placówki jest zwiększanie dostępności do pomocy specjalistycznej dla osób z niepełnosprawnością. Fundacja świadczy usługi społeczne m.in. na zlecenie Centrów Usług Społecznych polegające np. na prowadzeniu zajęć psychologicznych w klubach seniora oraz prowadzeniu poradnictwa psychologicznego dla opiekunów osób zależnych. Fundacja w ramach Programu otrzymała 190 tys. zł na zakup m.in. samochodu do świadczenia usług społecznych na terenie województwa lubelskiego.

Kolejnym przykładem PES-u, który skorzystał z Programu jest Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym „Lepsze Jutro”. Stowarzyszenie prowadzi działalność w zakresie pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób w szczególności z rodzin borykających się z niepełnosprawnością. Misją Stowarzyszenia jest pomoc osobom niepełnosprawnym, w tym dzieciom i młodzieży oraz ich rodzinom z terenu powiatu włodawskiego we wszystkich obszarach życia (edukacja, kultura, zdrowie, pomoc społeczna, itp.). Dofinansowanie z programu w wysokości 184 000 zł pozwoli na modernizację budynku w którym powstanie Centrum Terapii i Aktywizacji Osób Niepełnosprawnych „Lepsze Jutro”.

Trzecim dobrym przykładem jest Spółdzielnia Socjalna „Galeria Dobrego Smaku” posiadająca status przedsiębiorstwa społecznego. Spółdzielnia jest Laureatem Konkursu Znak Jakości Ekonomii Społecznej 2023. Spółdzielnia zatrudnia osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Główny filar działalności to prowadzenie kawiarnio – cukierni „Lalka” w Hrubieszowie. Drugim filarem jest działalność kulturalna, m.in. promowanie kultury i tradycji regionu hrubieszowskiego. Spółdzielnia podejmuje działania w kierunku odbudowania u pracowników zagrożonych wykluczeniem społecznym umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej oraz pełnienia ról społecznych. Spółdzielnia otrzymała 188 tys. zł z Programu. Przedsięwzięcie ma na celu zakup sprzętu kuchennego oraz samochodu z chłodnią. Zakup środków trwałych przyczyni się do rozwijania potencjału oraz zwiększenia skali prowadzonej działalności.

Jak pokazują przykłady – ekonomia społeczna jest nam potrzebna, a wsparcie finansowe przekazywane przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej jest istotne dla wyrównywania szans i zaspokajania potrzeb lokalnych społeczności poprzez świadczenie niezbędnych usług społecznych. Dzięki niemu osoby potrzebujące mogą wrócić na rynek pracy, zyskać nowe umiejętności, nauczyć się żyć na nowo po trudnych przejściach, czy po prostu spędzić wartościowy czas z drugim człowiekiem.

Więcej informacji o ekonomii społecznej można znaleźć na stronie internetowej Departamentu Ekonomii Społecznej w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej oraz na fanpage’u DES.