Jak zmniejszyć rachunki za ogrzewanie jesienią i zimą [PORADNIK]

1. Docieplenie domu – od tego trzeba zacząć

Nasze rachunki za ogrzewanie zależą przede wszystkim od zapotrzebowania budynku na ciepło. Wpływ na to ma m.in. wiek budynku, stan i wielkość okien, liczba i powierzchnia ścian zewnętrznych itd. Czynniki te decydują o tym, w jakim tempie i ile ciepła tracimy. W Polsce przeważająca liczba mieszań powstała w latach 1961–1980. Budynki te nawet po dociepleniu nie są tak energooszczędne, jak domy budowane według najnowszych standardów. Mimo to termomodernizacja budynku to podstawa. Docieplając dom możemy zaoszczędzić nawet 40% kosztów ogrzewania.

A co z wpływem okien na ilość zużywanej energii cieplnej? Średnio przyjmuje się, że ucieka przez nie od 15 do 25% ciepła. Wpływ na wielkość strat ciepła ma zarówno szczelność okien, jak i ich powierzchnia. Każdy, kto ma lub miał stare okna wie, jak bardzo może wiać przez nieszczelności. Dlatego uszczelnienie okien lub wymiana ich na nowe, to wydatek w pełni uzasadniony.

Straty ciepła ograniczymy też, gdy zamontujemy okiennice lub zewnętrzne rolety. Jest tylko warunek. Musimy zamykać je na noc, a także zasłaniać w zimie okna po zmroku. Oczywiście na zapotrzebowanie na ciepło wpływ ma również stopień przeszklenia pomieszczenia (czyli stosunek powierzchni okien do powierzchni ścian). Co to oznacza w praktyce? Wtedy w pomieszczeniu musimy zaprojektować ogrzewanie o większej mocy. Jest to uzasadnione np. w salonie z dużym przeszklonym wyjściem na taras, zamiast jednym dwuskrzydłowym oknem.

2. Nowoczesna instalacja grzewcza i sprawne urządzenia

Kolejne elementy, na które trzeba zwrócić uwagę przy termomodernizacji, to system ogrzewania i wentylacja. Usprawnienie obu tych systemów pomoże nam w „walce" o ciepło w domu. Nowoczesne kotły, ekologiczne źródła ciepła, wydajna instalacja wentylacyjna z odzyskiem ciepła oraz nowoczesne grzejniki – to klucz do sukcesu. Pamiętać należy także o regularnych przeglądach instalacji. Zadbać trzeba nie tylko o kocioł ale i o grzejniki, tak aby były w pełni sprawne i odpowietrzone. Starajmy się utrzymywać całość instalacji w optymalnym trybie pracy, coroczny przegląd przed sezonem grzewczym powinien być naszym stałym nawykiem.

3. Rodzaj i umiejscowienie grzejników

Kaloryfery są ostatnim ogniwem w domowym systemie grzewczym. To one oddają ciepło bezpośrednio do pomieszczeń, a ich usytuowanie i użytkowanie w istotny sposób wpływa na wysokość rachunków. Jeśli w mieszkaniu pracuje jeszcze stary typ grzejników żeberkowych, pomyślmy nad ich wymianą (np. na grzejniki płytowe). Grzejniki starego typu mają większą pojemność wodną, co oznacza, że w instalacji krąży o wiele więcej wody. A trzeba ją ogrzać i to właśnie nas najwięcej kosztuje.

Należy montować grzejniki o odpowiedniej bezwładności cieplnej z możliwością zastosowania zaworów termostatycznych (grzejnik o odpowiedniej bezwładności cieplnej szybciej „reaguje" na zmiany: to znaczy, że urządzenie szybciej stygnie, gdy przepływ ciepłej wody przez grzejnik jest ograniczony i szybciej się nagrzewa, gdy pracuje z pełną mocą).

Dla oszczędności ciepła ważne jest usytuowanie grzejnika w pomieszczeniu. Kierujemy się tu główną zasadą – grzejnik najlepiej sprawdza się tam, gdzie występują największe straty ciepła. Takie miejsca to przede wszystkim ściany zewnętrzne i przeszklenia (okna, balkony).

Pamiętajmy przy tym, że umieszczenie grzejnika na ścianie wewnętrznej zmniejsza jego moc i to nawet o 10%. Urządzenie powinno więc zawsze znajdować się pod oknem. Jeśli w mieszkaniu lub domu mamy duże okna czy przeszklone ściany (np. z drzwiami na taras), pomyślmy o zastosowaniu grzejników niskich lub umieszczonych w podłodze. Z kolei przy całkowicie przeszklonej ścianie polecane są grzejniki kanałowe. Są one ukryte w podłodze.

Grzejniki powinny być zamontowane w odpowiedniej odległości od podłogi i parapetu – musi ona wynosić minimum 10 cm. Urządzenia z elementami konwekcyjnymi najlepiej montować pod parapetem. Strumień ciepłego powietrza wypływający przez górną osłonę grzejnika typu grill jest bowiem „zaginany" przez parapet i kierowany do środka pomieszczenia. Ponadto za grzejnikami można zamontować dodatkowo specjalne ekrany odbijające ciepło. Pozwalają one zaoszczędzić około 4% kosztów ogrzewania.

4. Grzejniki odsłonięte to nawet 20% mniejsze straty ciepła

Niezależnie od modelu grzejnik montujemy tak, aby nic się z nim nie stykało. Nigdy nie zastawiajmy go meblami i nie przykrywajmy dekoracyjnymi osłonami! Długie zasłony, meble zasłaniające grzejniki i zamontowane na grzejnikach suszarki na pranie mogą być przyczyną nawet 20% strat ciepła. Odkryte grzejniki w normalnych warunkach stanowią gwarancję, że ciepło może rozchodzić się w pomieszczeniach bez przeszkód. A grzejnik osiąga moc grzewczą przewidzianą przez projektanta instalacji.

5. Ogrzewanie podłogowe się opłaca

Komfort cieplny i niskie koszty eksploatacji to powody, dla których ogrzewanie podłogowe jest coraz bardziej popularne w naszych domach. Co prawda koszt instalacji tego rozwiązania jest wyższy od standardowego, ale niższe rachunki za ogrzewanie zrekompensują to nam. Ogrzewanie podłogowe podnosi komfort cieplny w pomieszczeniu na tyle, że można obniżyć temperaturę powietrza w nim nawet o 2°C. A zmniejszając temperaturę wewnątrz z 20 do 18°C możemy zoszczędzić do około 12%.

Możliwości podłogówki wykorzystamy, jeśli zadbamy o odpowiednią posadzkę. Musi ona dobrze przewodzić ciepło. Najlepsze są płytki ceramiczne oraz kamienne. Można także układać niektóre panele podłogowe i wykładziny dywanowe (są oznaczone specjalnym symbolem informującym, że nadają się na ogrzewane posadzki), a – przy małym zapotrzebowaniu na ciepło – nawet niezbyt grube okładziny drewniane.

6. Termostaty – to wymierne korzyści niskim kosztem

Oszczędny grzejnik bezwzględnie powinien być wyposażony w termostat. Tymczasem według danych GUS nie ma ich w ponad połowie gospodarstw domowych! Najbardziej popularne są zawory termostatyczne montowane na grzejnikach (37% gospodarstw domowych). Termostaty centralnie regulujące temperaturę w mieszaniu występują w 5,8% domów, a indywidualne sterowanie dla każdego pomieszczenia występuje jedynie w 2,9% gospodarstw domowych.

Bez termostatu przepływ ciepłej wody przez grzejnik jest stały, a tym samym zużycie ciepła i nasze rachunki nie zmienią się. Nawet gdy w pomieszczeniu jest za gorąco – grzejniki nadal grzeją.

Sterowanie przepływem wody za pomocą termostatów, pomaga oszczędzić ciepło. Umożliwia też utrzymanie stale komfortowej temperatury. Dzięki termostatowi nastawiamy odpowiadającą nam temperaturę np. 21ºC. Jeśli temperatura w pomieszczeniu przekroczy tę wartość, to automatycznie następuje ograniczenie przepływu ciepłej wody przez grzejnik. W efekcie utrzymujemy pożądaną temperaturę, a grzejnik nie pracuje stale z tą samą mocą.

Dzięki termostatom możemy np. ustawić niższą temperaturę w nocy (przyjmuje się, że korzystniej dla zdrowia jest spać w pomieszczeniu chłodniejszym o 2–3°C, choć wszystko zależy od indywidualnych upodobań użytkowników) i w godzinach, w których jesteśmy poza domem.

7. Temperatura optymalna – komfort i oszczędność

Wykorzystuj możliwości regulacji temperatury w ciągu doby i dostosuj ten cykl do trybu życia i potrzeb mieszkańców. W pomieszczeniach użytkowych optymalna temperatura to 20–21°C. Nie ogrzewajmy mieszkania powyżej tego poziomu. Czemu? Bo, gdy na zewnątrz temperatura jest w granicach zera, a w mieszkaniu są 23°C, to tracimy o 15 proc. więcej ciepła niż przy 20°C.

Nie dopuszczajmy jednocześnie do zbyt dużego wychłodzenia mieszkania. Ponowne jego ogrzanie trwa długo i zużywa sporo energii. Dlatego utrzymujmy w mieszkaniu w miarę stałą temperaturę.

8. Wietrzenie pomieszczeń – najlepiej szybko i krótko

Jeśli mamy urządzenie sterujące przepływem ciepłej wody w grzejniku (termostat) stosowanie do temperatury w pomieszczeniu, pamiętajmy o „zakręceniu" grzejników zanim zaczniemy wietrzyć – jeśli tego nie zrobimy, a pomieszczenie oziębi się po otwarciu okien - termostat nasili pracę grzejnika, żeby utrzymać nastawioną temperaturę. Wietrzmy krótko, ale intensywnie.

9. Pomieszczenia dobrze wietrzone i bez wilgoci

Starajmy się nie dopuszczać do tego, że w mieszkaniu jest dużo wilgoci. Zadbajmy o sprawny system wentylacji. Gotujmy zawsze pod przykryciem, zamontujmy wydajny okap kuchenny, ograniczmy długie kąpiele w bardzo gorącej wodzie, by ograniczyć jej parowanie.

10. Przepływ ciepła dobrze sterowany

Grube zasłony uniemożliwiają efektywne działanie grzejników. Nie znaczy to jednak, że nie są potrzebne. Zimą warto zasłaniać okna na noc (roletami, zasłonami), ponieważ tworzymy w ten sposób kolejną warstwę izolacyjną i mniej ciepła ucieknie z mieszkania przez okna. Z kolei podczas słonecznych dni (bez względu na temperaturę na zewnątrz) okna powinny być odsłonięte, skorzystamy wówczas z darmowej energii słonecznej.

11. Temperatura dostosowana do funkcji pomieszczenia

Optymalna temperatura w pokojach i kuchni to około 20-21 stopni Celsjusza, tymczasem w wielu mieszkaniach grzeje się na potęgę i utrzymuje nawet 23 stopnie, podczas gdy obniżenie temperatury do w/w 20 stopni pozwoli na rachunki niższe od 10 do kilkunastu proc. i oszczędność kolejnych 250-300 zł rocznie. Cieplej warto mieć tylko w łazience, co pozwala zachować komfort życia np. podczas korzystania z kąpieli i po niej. Za to w sypialni wystarczająca temperatura to 17-18 stopni. Wg lekarzy właśnie wtedy najlepiej śpimy. Jeśli w mieszkaniu są nieużywane pomieszczenia, nie trzeba wówczas w nich utrzymywać takiej temperatury jak w salonie, gdzie mieszkańcy spędzają wiele godzin.

Warto także zmieniać temperaturę w mieszkaniu w zależności od obecności domowników. Jeśli na przykład przez 8-10 godzin każdego dnia mieszkanie stoi puste, to można spokojnie o 1-2 stopnie temperaturę obniżyć. Podobnie w przypadku wyjazdu na weekend lub (szczególnie!) na urlop. W ciągu styczniowego tygodnia grzejniki zużyją średnio energii za co najmniej 150 zł, a wystarczy ich działanie ograniczyć do minimum. Warto o tym minimum jednak pamiętać, bo nadmierne wychłodzenie mieszkania (np. poniżej 15 stopni Celsjusza) też nie jest pożądane, bo wymaga potem dużo energii do ogrzania. Dostosowanie temperatury do obecności mieszkańców pozwoli zapłacić rachunki za ciepło niższe o nawet 10 proc. W przełożeniu na gotówkę oznacza to ok. 250 zł rocznie.

12. W trosce o grzejniki

Bardzo ważne jest utrzymywanie grzejników w dobrej kondycji, muszą one być w pełni sprawności. Ich działanie utrudnia nie tylko zapowietrzenie (coraz łatwiej sobie z tym poradzić – robimy to za pomocą specjalnego kluczyka, który kosztuje kilka złotych) czy zakamienienie (to już trudniejsza operacja). Wydajność urządzeń jest obniżana nawet przez grubą warstwę kurzu zgromadzoną na nich.