Noc Kupały 2023. Przed nami magiczna Noc Świętojańska w Lubuskiem | PROGRAM

Noc Kupały pochodzi jeszcze sprzed chrześcijańskich czasów. Wówczas to w noc przesilenia wiosenno-letniego ludzie spotykali się nad wodą przy ogniskach, aby czcić boga Kupałę. Według ludowych podań ta noc jest także jedną jedyną w całym roku, kiedy zakwita kwiat paproci. A kto go znajdzie, będzie bogaty do końca życia.

Czytaj również:

Poza skakaniem przez ogień i szukaniem kwiatu paproci, w Noc Kupały odprawia się również wróżby, bardzo często związane z miłością, które mają pomóc poznać przyszłość. A wróży się m.in. ze zrywanych w całkowitym milczeniu kwiatów polnych i z wody w studniach (opis takich dwóch wróżb znajduje się nawet w jednej z bajek o Muminkach autorstwa Tove Jansson), z rumianku i kwiatów dzikiego bzu, z cząbru, ze szczypiorku, z siedmioletniego krzewu kocierpki, z bylicy i z innych roślin oraz znaków. Powszechnie wierzono też, iż osoby biorące udział w sobótkowych uroczystościach przez cały rok będą żyły w szczęściu i dostatku.

Kwiat paproci to mityczny, legendarny kwiat, który kwitnie podobno tylko raz w roku, właśnie w Noc Świętojańską. Ten, kto ten kwiat znajdzie, ma zagwarantowane bogactwo. Jego poszukiwania stanowiły ważny element obchodów słowiańskiego święta Kupały.

Już u Kraszewskiego możemy przeczytać, że od wieków wiadomo, iż raz do roku w noc Świętego Jana zakwita paproć, a kto zdobędzie jej kwiat, zapewni sobie szczęście. Jednak droga do kwiatu jest trudna i niebezpieczna, a sam kwiatek niepozorny i dopiero zerwany pięknie rozkwita, ale tylko w rękach młodego i uczciwego człowieka. Pisarz opowiedział historię Jacusia, który usłyszał od starej Niemczychy o cudownym kwiecie i postanowił go zdobyć za wszelką cenę... O nie, happy endu nie było.

Legendy o kwiecie paproci, zwanym też perunowym kwiatem zazwyczaj opowiadają o ludziach snujących się po lasach i mokradłach w poszukiwaniu tego fenomenu. W czeskich i niemieckich opowieściach ten, kto znalazł kwiat, powinien szukać skarbów w ciemnym borze. We Francji ma to być najwyższe wzgórze. Rosjanin, który znajdzie gorejący kwiat musi wyrzucić go jak najwyżej i szukać kosztowności tam, gdzie spadnie.

Skąd wzięła się ta legenda? Według botaników i etnografów wszystko przez dawny zwyczaj, gdy właśnie w najkrótszą noc w roku niewiasty miały w zwyczaju nacierać się liśćmi nasięźrzału, co miało w magiczny sposób podnieść ich walory cielesne. Przy tym należało wypowiedzieć magiczne słowa:

Nasięźrzale, nasięźrzale,
Rwę cię śmiale,
Pięcią palcy, szóstą, dłonią,
Niech się chłopcy za mną gonią;
Po stodole, po oborze,
Dopomagaj, Panie Boże.

Dlaczego zatem ten kwiat jest tak cenny? Bo go nie ma. Paprocie nie kwitną. Do rozmnażania służą im zarodnie z zarodnikami. Znajdują się na spodniej stronie zielonych liści asymilujących lub w szczytowych częściach liści zielonych... Może nasi przodkowie pod mianem "paproć" znali także inne rośliny. A może doceniono inne magiczne cechy paproci. Wierzono bowiem, że dym ze spalonej paproci odstrasza węże oraz szkodliwe duchy. Nałożenie na siebie paproci lub noszenie jej przy sobie ułatwia dotarcie do skarbów. Osoba, która jako pierwsza zerwie wiosenny liść paproci, będzie miała życiowy fart. To nie wszystko. Sok z paproci miał dawać wieczną młodość, a dzięki noszonym w kieszeni nasionom możemy stać się niewidzialni.

Zobacz więcej zdjęć:

NOC KUPAŁY W ZIELONEJ GÓRZE

• Świętowanie Nocy kupały odbędzie się w Przytoczkach nad Odrą. Podczas uroczystości złożone zostaną ofiary dziękczynne Bogom i duchom przodków. Następnie wszystkich czeka wspólna biesiada i ciekawe rozmowy do późnych godzin nocnych przy wspólnym ognisku.

data i godzina: 24 czerwca (sobota) od godz. 14.00

NOC KUPAŁY NA ULICY JEDNOŚCI 78 - ZIELONA GÓRA
Grupa rekonstrukcyjna LAGOM i SLAVART zaprasza 24 CZERWCA na dziedziniec Zajazdu Kultury na Noc Kupały!

• Start 17.00 do 24.00. W bogatym programie pokazy walki wojów i fechtunku, warsztaty z tworzenia motanek, świec, czy wianków, bajanie przy ognisku połączone z białym śpiewem i wiele, wiele innych.
• Wstęp oraz uczestnictwo w warsztatach bezpłatne..
• Na dziedzińcu serwowane będą tradycyjne dania: gulasz z kociołka z przaśnym chlebem, kiszka ziemniaczana, nadziewane podpłomyki (mięso i warzywa).

PROGRAM na SOBOTĘ - 24 CZERWCA

• 17.00 – 17.30: Walki Słowian i Wikingów - Opowiadanie o uzbrojeniu i sztuce fechtunku we wczesnym średniowieczu oraz pojedynki wojów.
• 17.30 – 19.00 Warsztaty z motanek (motanki to tradycyjne słowiańskie lalki do zadań specjalnych: ochronne, spełniające życzenia, przynoszące szczęście i zdrowie).
• 19.00 – 19.30: Walki Słowian i Wikingów - opowiadanie o uzbrojeniu i sztuce fechtunku we wczesnym średniowieczu oraz pojedynki wojów.
• 19.30 – 21.00 Warsztaty: Słowiańskie dzikie wianki (tworzenie dużych wianków obrzędowych z ziół, kwiatów i zbóż).
• 21.00 – 22.00 Warsztaty: replika Denara Bolesława Chrobrego (bicie pierwszej polskiej monety z najstarszym źródłem historycznym nazwy kraju).
• 22.00 - 22.30 – Zmysłowy wykład o Nocy Kupały Andrzej Olszak, Muzeum Etnograficzne w Zielonej Górze - Ochli. Bajanie przy ognisku o Sobótce z użyciem ziół i śpiewem białym.
• 22.30 – 23.00 – Walka wojów przy ognisku, pokaz sztuki fechtunku, zakończenie.

NOC ŚWIĘTOJAŃSKA W WILKOWIE

• Ognistą Noc Kupały odbędzie się w Wilkowie położonym obok Świebodzina (woj. lubuskie). O niesamowitą atmosferę spotkania na "Plaży Wiejskiej" przy Jeziorze Wilkowskim zadba Ugrupowanie Słowiańskiej Wspólnoty wraz z przyjaciółmi. W programie m.in.:
• gimnastyka słowiańska, warsztaty zielarskie, pokaz walk rycerskich, konkursy i zabawy słowiańskie, strzelanie z łuku do celu, taniec planetarny, zaplatanie wianków, tworzenie lalek gałgankowych️, ognisko, przy którym nie tylko wysłuchacie opowieści o "Kwiecie Paproci" ale również upieczecie pyszną kiełbaskę (lub cukinię i ziemniaki).

data i godzina: 24 czerwca (sobota) 10.00 - 25 czerwca (niedziela) 4.00

NOC KUPAŁY NAD JEZIOREM GÓRNYM W STRZELCACH KRAJEŃSKICH

• Noc Kupały zostanie zorganizowana na malowniczej plaży przy Jeziorze Górnym w Strzelcach Krajeńskich. To będzie niezapomniana noc pełna magii, tradycji i radości, która przypadnie na najkrótszą noc w roku. Czekają na Was tradycyjne tańce i śpiewy, tajemnicze ogniska, a także magiczne obrzędy, które ożywią ducha Kupały.

data i godzina: 23 czerwca (piątek), godz. 21.30 - 23.00

SOBÓTKI W PORCIE CIGACICE

• 17 czerwca 2023, tuż przed najkrótszą nocą w roku nazywaną letnim przesileniem, nocą kupały lub nocą świętojańską rozpalimy ogień sobótkowy wspólnie celebrując to prastare, słowiańskie święto. Ciągły proces splotu kultur skłonił nas do zaproszenia nad Odrę reprezentantów egzotycznej kultury z wyspy Reunion na Oceanie Indyjskim. Autentyczny folklor ze styku Afryki i Indii połączymy z naszymi rodzimymi tradycjami. Ziołowe wianki, skoki przez ogień i woda zabiorą nas w podróż w otwarte drzwi kosmosu, które pojawiają się w większości kultur pierwotnych świata (zimowe i letnie przesilenie).

Program:

• 11.00 Spacer ziołowy po łęgu (płatny 50zł/os.)
• 17.00-19.00 wicie wianków
• 19.30 koncert Prababa
• 21.00 Rytuał sobótkowy (grupa ZENE’T PANON z wyspy Reunion.)
• 22.30 Rytuały w saunie (liczba miejsc ograniczona, 30zł/os.)
• 23.00 Dj Dinn - set sobótkowy "Dinntropia"

NOC ŚWIĘTOJAŃSKA W DĄBIU

• Wydarzenie odbędzie się na terenie Ośrodka Wypoczynkowego TEMAR w Dąbiu. Na uczestników czeka mnóstwo atrakcji i świetna zabawa!

data i godzina: 23 czerwca (piątek), godz. 17.00

Noc Kupały poświęcona jest żywiołom wody i ognia mającym oczyszczającą moc. Warto pamiętać, że to również święto miłości, płodności, słońca oraz księżyca, który bierze ślub ze Słońcem.

Oryginalne pogańskie święto wywodzi się z pogańskich tradycji i zabaw organizowanych w noc letniego przesilenia zwaną także Nocą Świętojańską. Nawiązując do tych zwyczajów organizatorzy związanych ze świętem imprez zachęcają do wspólnych zabaw, w których każdy chce brać udział.

Noc Kupały pochodzi jeszcze sprzed chrześcijańskich czasów. Wówczas to w noc przesilenia wiosenno-letniego ludzie spotykali się nad wodą przy ogniskach, aby czcić boga Kupałę. Według ludowych podań ta noc jest także jedną jedyną w całym roku, kiedy zakwita kwiat paproci. A kto go znajdzie, będzie bogaty do końca życia.

• W krajach anglosaskich znane jest pod nazwą Midsummer, w germańskich Mittsommerfest. Serbowie od dogasających o świcie ognisk zapalali pochodnie i obchodzili z nimi zagrody i domostwa, co chronić miało przed złymi duchami.
• W Skandynawii palono ogniska na rozstajnych drogach albo nad brzegami jezior, wierząc, że woda, w której koniecznie należało się zanurzyć, miała podówczas właściwości lecznicze.
• Święto to pod nazwą Līgo (23 czerwca) i Jāņi (24 czerwca) jest np. nieprzerwanie obchodzone i nadal bardzo popularne na Łotwie, gdzie ma charakter święta państwowego.
• Kościół katolicki nie mogąc wykorzenić obchodów Sobótki z wywodzącej się z wierzeń słowiańskich obyczajowości, podjął próbę zasymilowania święta z obrzędowością chrześcijańską. Stąd późniejsza wigilia św. Jana – potocznie zwana też Nocą Świętojańską, posiadająca wówczas wiele zapożyczeń ze święta wcześniejszego – obchodzona w nocy z 23 na 24 czerwca. Współcześnie w różnych miastach Polski są organizowane obchody luźno nawiązujące do dawnych rodzimych tradycji.