Polscy żołnierze w Iraku - bez cenzury. Część VI - Trochę teorii

Irak leży w Azji na Bliskim Wschodzie w rejonie Zatoki Perskiej. Graniczy z Turcją, Iranem, Kuwejtem, Arabią Saudyjską, Jordanią i Syrią. Terytorium kraju tworzą cztery główne strefy klimatyczne. Środkową i południowo-wschodnią część kraju zajmuje płaska i rozległa Nizina Mezopotamska. Jest to najżyźniejszy, gęsto zaludniony obszar Iraku.

Na północnym zachodzie przechodzi ona w pustynną i płaską wyżynę Al-Dżazira, urozmaiconą pasmami wzniesień. Na zachodzie i południowym zachodzie od Niziny Mezopotamskiej rozciąga się wyżynny i pustynny obszar, który łączy się na zachodzie z Pustynią Syryjską, a na południowym wschodzie z pustynią An-Nafud. Północną i północno-wschodnią część Iraku stanowi górzysta kraina (Kurdystan). Terytorium Iraku przecinają dwie wielkie rzeki zachodniej Azji: Eufrat i Tygrys, które na południu łączą się w rzekę Szatt al-Arab i uchodzą do Zatoki Perskiej.

Brzegi Tygrysu

Ze względów administracyjnych Irak podzielony jest na 15 prowincji (muhafaza) i jeden region autonomiczny (Kurdystan).
Stolicą prowincji Wasit jest miasto Al-Kut, położone nad rzeką Tygrys. Graniczy ona od północy z prowincjami Baghdad i Diyala, z zachodu z prowincjami Babil i Al Quadisiyah, na wschodzie z Iranem, a na południu z prowincją Dhiqar, zaś na południowym wschodzie z prowincją Maysan.

Całą prowincję przedziela rzeka Tygrys, dając jej mieszkańcom możliwość nawodnienia pól uprawnych, a dla wielu zwierząt będąc jednym z nielicznych źródeł wody pitnej.
Prowincja Wasit zajmuje powierzchnię 171,53 km2. Zamieszkuje ją 964 600 osób. W samej stolicy prowincji jest 400 000 mieszkańców.

Pod względem etnicznym w prowincji 92% stanowią Arabowie, 7% Kurdowie i 1% pozostałe narodowości. Mieszkańcy prowincji Wasit (Arabowie) w 90% stanowią szyici, a 10% to sunnici.
Prowincja Wasit ma wiele dobrze utrzymanych dróg oraz linię kolejową. Należy wspomnieć o mostach umożliwiających komunikację poprzez przekroczenie głównej rzeki Tygrys, dzielącej prowincję na dwie części. Sama stolica prowincji łączy brzegi rzeki trzema mostami, umożliwiając jej mieszkańcom przejazd i przejście pomiędzy dzielnicami miasta, do centrum oraz targowiska. Al-Kut podzielone jest na 18 dzielnic, w skład których wchodzą: Al Shuhada, Damuk, Dur Al-Aummal, Al Zahara, Al Khacheyyach, Al Kafa'aat, Al Horrah/Al Hywar, Al Haydarrye, Al Mashrooa, Al Kareemia, Al Izza, Zweevijat, Al Jihad, Zain Al Kawias, Sharkeyah, Al Hawi, Jafaria, Felaheeya, Al Anwar Al Sadr.

Stolicę prowincji Wasit w przeważającej większości, bo aż w 70% zamieszkują szyici, 20% stanowią Kurdowie i 10% sunnici. W zależności od wyznania i klanów mieszkańcy Al-Kut grupują się w dzielnicach. Jedynie w dwóch dzielnicach miasta mieszka ludność o innym pochodzeniu - w dzielnicy Damuk (20% sunnitów) oraz w dzielnicy Sharkeyah (90% Kurdów).

Sunnici i Szyici

Tak wyglądają strefy wpływów w prowincji.
(fot. fot. Archiwum)

Główną religią Iraku jest islam. Jest to religia o charakterze totalnym. Podstawowe znaczenie dla świata islamu posiada jego święta księga - Koran, która składa się ze 114 sur, zawierających według wierzeń muzułmanów objawione słowo boskie. Określa porządek polityczny i społeczny oraz wzory kulturowe.

Drugim obok Koranu źródłem prawa i podstawą działań jest tradycja postępowania wspólnoty muzułmańskiej (sunna), składająca się z opowieści (hadisów) o funkcjonowaniu gminy muzułmańskiej z okresu życia Mahometa. W islamie duży nacisk położony jest na konieczność wykonywania obowiązków religijnych, których jest pięć podstawowych: wyznanie wiary (szarada), modlitwa (salat), post (saum), jałmużna (zakat) oraz pielgrzymka do Mekki (hadżdż).

Ważnym pojęciem jest dżihad, czyli święta wojna, rozumiana jako działanie zmierzające do szerzenia islamu, od samodoskonalenia się człowieka po walkę zbrojną z niewiernymi.
Muzułmanie, pomimo wspólnoty wiary, nie są jednorodni. Podstawowy podział wśród nich na sunnitów i szyitów, ma podstawy nie religijne, a polityczne. Dotyczyło to sporu o przejęcie władzy po Mahomecie, która według szyitów powinna pozostać w rodzinie proroka. Sunnici natomiast opowiadali się za wyborem następców Mahometa przez przedstawicieli wiernych.

Irak był i pozostaje centrum światowego szyizmu - jedna z dwóch głównych grup w islamie. Tu formowały się początki szyizmu i tu są główne ośrodki myśli szyickiej i centra pielgrzymkowe (An-Nadżaw i Karbala). Szyici stanowią też większość w Iraku (około 60%), ale w dotychczasowej historii kraju większą rolę odgrywali sunnici (około 35%). Sunnici dominują na północy kraju (sunnitami jest część Arabów i niemal wszyscy Kurdowie oraz Turkmeni). W Iraku od niemal dwóch tysięcy lat mieszkają także małe grupy katolików i protestantów, które łącznie stanowią około 5%. Prowincja Wasit jest głównym skupiskiem szyitów, a sunnici występują tu w niewielkich ilościach.

Szejkowie są ważni

W Iraku wciąż ogromne znaczenie odgrywają podziały plemienne. Bardzo wysoka jest pozycja przywódców plemiennych (klanów) zwanych u Arabów szejkami, a u Kurdów agami. Oni, podobnie jak starsi w rodzinie, sprawują realną władzę nad społecznościami lokalnymi (wsią, dzielnicą, miastem), rozwiązując konflikty między poszczególnymi rodami i spory z innymi plemionami. W czasach Saddama Husajna przedstawiciele elit plemiennych częstokroć sprawowali ważne funkcje w administracji terenowej, zapewniając władzę nad prowincjami i broniąc interesów swoich ludzi.

W środę kolejna część książki "Al Kut. Ostatnia zmiana". Zapraszamy pod adres www.gazetalubuska.pl/alkut