Rolnicy wzniecają pożary, ale to nie ci prawdziwi? Część gospodarzy nadal wypala trawy, a mogą za to stracić dopłaty

Jak podaje Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, w 2023 roku strażacy interweniowali 21 206 razy przy pożarach traw i nieużytków rolnych. Najczęściej w marcu i lipcu. Z powodu takich pożarów 3 osoby zginęły, 36 zostało rannych. Do gaszenia pożarów traw i nieużytków rolnych strażacy zużyli 58 629 431 l wody. Pożary łącznie objęły powierzchnię niemal 5,8 tys. hektarów.

Suma strat po pożarach została oszacowana na 68 992 900 zł. Poniżej liczba pożarów traw w poszczególnych województwach w 2023 r.:

• Dolnośląskie: 2202
• Kujawsko-Pomorskie: 993
• Lubelskie: 1116
• Lubuskie: 655
• Łódzkie: 1335
• Małopolskie: 1378
• Mazowieckie: 3376
• Opolskie: 576
• Podkarpackie: 1196
• Podlaskie: 587
• Pomorskie: 949
• Śląskie: 1693
• Świętokrzyskie: 1204
• Warmińsko-Mazurskie: 1007
• Wielkopolskie: 1714
• Zachodniopomorskie: 1225

Za pożary odpowiedzialna jest część rolników, ale nie tylko oni. Część społeczeństwa wciąż jest przekonana, że taka praktyka pomoże we wzroście nowej trawy. A to nieprawda.

Wbrew powszechnemu mniemaniu, wypalanie traw nie przynosi korzyści. Praktyka ta prowadzi do wyjałowienia ziemi i zahamowania naturalnych procesów rozkładu resztek roślinnych i asymilacji azotu. W rezultacie, zamiast bujnego odrostu, możemy spodziewać się degradacji środowiska i negatywnych skutków ekonomicznych.

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa może pozbawić rolnika częściowo lub całkowicie płatności bezpośrednich i obszarowych. Rolnicy są zobligowani m.in. do niewypalania gruntów rolnych. Jeśli złamią ten obowiązek, czeka ich zmniejszenie wszystkich otrzymywanych płatności procentowo, w zależności od stopnia winy rolnika.

Kary są wyższe dla tych, którzy działają świadomie, a w przypadku uporczywego nieprzestrzegania zakazu, ARiMR może pozbawić beneficjenta całej kwoty płatności bezpośrednich za dany rok.

Ilu rolników ARiMR ukarała z powodu wypalania traw?

„Tylko w ciągu kilku ostatnich lat ARiMR nałożyła sankcje finansowe w postaci obniżenia kwoty dopłat na 142 rolników, a 16 gospodarzy w ramach kary nie otrzymało spodziewanego dofinansowania w całości”.

Na tym nie koniec strat finansowych. Na uwagę zasługuje ustawa z dnia 1 września 2022 roku w ustawie o ochronie przyrody - dodany został przepis Art. 130a. [Kara za wypalanie roślinności], który mówi:

pkt. 1. Kto usuwa roślinność przez wypalanie z gruntów rolnych, obszarów kolejowych, pasów przydrożnych, trzcinowisk lub szuwarów, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny do 30 000 złotych.

Poza stratą pieniędzy, konsekwencje mogą być bardziej dotkliwe, ponieważ dotyczyć pozbawienia wolności. Komenda Główna PSP wymienia przepisy i kary dotyczące wypalania:

Art. 30 ust. 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2017 r. Nr 12, poz. 59 z późn. zm.);

„w lasach oraz na terenach śródleśnych, jak również w odległości do 100 m od granicy lasu, zabrania się działań i czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo, a w szczególności:
- rozniecenia ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właściciela lasu lub nadleśniczego, korzystania z otwartego płomienia, wypalania wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych”.

Za wykroczenia tego typu grożą surowe sankcje: Art. 82 ustawy z dnia 20 maja 1971r. Kodeksu wykroczeń (Dz. U. z 2018 r., poz. 618 z późn. zm.)

– kara aresztu, nagany lub grzywny, której wysokość w myśl art. 24, § 1 może wynosić od 20 do 5000 zł. Art. 163. § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2017r. poz. 2204 z późn. zm.) stanowi: „Kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać pożaru, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10”.

Jeśli w związku z podpaleniem traw zostanie zagrożone życie lub zdrowie ludzi, to podpalaczowi grozi nawet 12 lat więzienia.

Kampania społeczna miała swoją inaugurację 5 marca 2024. Wówczas nadbryg. Józef Galica, zastępca komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej podkreślił, że wypalanie traw jest bardzo szkodliwe dla ludzi i zwierząt. Dodał, że wbrew obiegowej opinii nie sprzyja przyrodzie, a degraduje glebę, relacjonowała Polska Agencja Prasowa. „To nie prawdziwi rolnicy wypalają trawy” - zaznaczył.

Rafał Zubkowicz, rzecznik Generalnej Dyrekcji Lasów Państwowych zaznaczył natomiast, że przyczynami pożarów lasów są przede wszystkim podpalenia, ale także ogień przenoszący się z płonących traw i ściernisk.

„Przyroda ma to do siebie, że wystarczy chwila, wystarczy moment, żeby ją zniszczyć, ale lata (...) żeby odbudować to, co zostało zniszczone” - dodała Diana Piotrowska z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

„Bardzo ważna jest świadomość społeczeństwa jeżeli chodzi o zagrożenia wynikające z wypalania traw, ale też powinniśmy być świadomi konsekwencji jakie z tego wynikają” - powiedziała kom. Małgorzata Wersocka, rzeczniczka prasowa Komendanta Stołecznego Policji.

Kampania społeczna „Stop pożarom traw” będzie trwać do 30 kwietnia.