Gdy umrze bliska osoba i pozostawi nam spadek, nie oznacza, że od razu go przejmujemy. Aby uregulować sprawy majątku po zmarłym, trzeba załatwić tak zwane stwierdzenie nabycia spadku. Zrobimy to w sądzie lub u notariusza.
ZAPAMIĘTAJ
Stwierdzenie nabycia spadku nie jest jednoznaczne z nabyciem własności określonych składników. Sąd nie określa, co wchodzi w skład spadku, a jedynie to, kto go nabył i w jakich częściach (udziały ułamkowe). Do nabycia określonego składnika potrzebny jest dział spadku. Dokonamy tego przed sądem lub notariuszem.
Przepisy określają, kto dziedziczy spadek.
DZIECI I MAŁŻONEK
SPADKODAWCY
1. Zgodnie z ustawą to oni dziedziczą w pierwszej kolejności.
Przykład: pani Urszula, wdowa, miała troje dzieci. Zmarła pozostawiając jedynie dom, w którym mieszkała razem z najstarszą córką. Zgodnie z ustawą każde z dzieci dziedziczy po niej 1/3 spadku. Co mogą zrobić? Mogą: * wydzielić w domu trzy części i rozdzielić pomiędzy siebie * może w nim pozostać jedno z dzieci pani Urszuli, które spłaci rodzeństwo * sprzedać dom i podzielić pieniądze między siebie. Formalności załatwią w sądzie lub u notariusza.
2. Prawo do spadku po zmarłym mają wszystkie jego dzieci - na takich samych zasadach. Nie ma znaczenia, czy pochodzą z pierwszego, drugiego czy kolejnego małżeństwa albo z nieformalnego związku. Prawo to mają również dzieci adoptowane.
Przykład: pani Jadwiga miała dziecko panieńskie, które nie miało określonego ojca, dwoje dzieci z pierwszego małżeństwa i jedno z drugiego. Majątek zgromadziła głównie będąc w drugim związku małżeńskim: wybudowała dom oraz kupiła obligacje o wartości 35 tys. złotych. Mąż zmarł przed nią. Po jej śmierci (nie zostawiła testamentu) czworo dzieci dziedziczy majątek w równych częściach - każde po 1/4.
3. Małżonek i dzieci dziedziczą w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku.
Przykład: 66-letni pan Dariusz zmarł, mając żonę i sześcioro dorosłych dzieci. Spadek po nim nabędzie żona w udziale wynoszącym 1/4 oraz każde z dzieci w udziale po 1/8.
4. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał przysługuje jego dzieciom - w częściach równych. Ta zasada stosuje się również do dalszych zstępnych (to kolejny potomek tej samej osoby: dziecko, wnuk, prawnuk).
Przykład: rozwiedziona pani Anna zginęła w wypadku samochodowym. Miała córkę i dwóch synów. Córka zmarła przed nią, osierocając dwoje dzieci. Po pani Annie dziedziczą synowie, po 1/3 każdy z nich, oraz dzieci zmarłej córki, w udziałach po 1/6 każde z nich.
PONAD SPADEK
1. Małżonek dziedziczący z ustawy razem z innymi spadkobiercami (poza zstępnymi spadkodawcy), którzy mieszkali z nim razem w chwili jego śmierci, może zażądać ze spadku ponad swój udział spadkowy przedmiotów urządzenia domowego, z których za życia spadkodawcy korzystał z nim lub sam.
2. Uprawnienie takie nie przysługuje jednak, jeżeli wspólne pożycie małżonków ustało za życia spadkodawcy. I nie ma znaczenia, czy była orzeczona separacja, czy też nie.
3. Małżonek i inne osoby bliskie spadkodawcy, które mieszkały z nim do dnia jego śmierci, mają prawo korzystać przez trzy miesiące od otwarcia spadku z mieszkania i jego urządzeń tak jak dotychczas. Rozporządzenie spadkodawcy, które wyłącza lub ogranicza to uprawnienie jest nieważne.
Nie ogranicza to uprawnień małżonka i innych osób bliskich spadkodawcy, które wynikają z najmu lokali lub ze spółdzielczego prawa do lokalu.
WYŁĄCZENIE MAŁŻONKA
1. Jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy współmałżonka, a żądanie to było uzasadnione.
2. Przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się również do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji.
UWAGA
Wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu. Może go żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych razem z nim do dziedziczenia.
Na wytoczenie takiego powództwa jest sześć miesięcy - od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, ale nie więcej niż rok od jego otwarcia.
GDY NIE MA POTOMKÓW
1. Po zmarłym, który nie ma dzieci, wnuków, prawnuków ani innych zstępnych dziedziczą jego małżonek i rodzice.
2. Udział w spadku każdego z rodziców dziedzicznych razem z małżonkiem wynosi 1/4 całości spadku. Gdy zmarły nie miał ustalonego ojca, matka dziedziczy połowę.
3. Jeśli zmarły nie miał dzieci i małżonka, cały spadek po nim przypada jego rodzicom - w równych częściach.
4. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, to przypadającą mu część dziedziczy rodzeństwo spadkodawcy - w równych częściach.
5. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa nie dożyło otwarcia spadku, ale miało dzieci, wnuki czy innych zstępnych, to należy się im jego udział spadkowy. Jest dzielony według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.
6. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, a zmarły nie miał rodzeństwa, połowę spadku dziedziczy małżonek, drugą połowę - żyjący rodzic.
7. Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy razem z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy wynosi połowę spadku.
8. Gdy nie ma zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.
9. A co jeśli zmarły nie miał małżonka i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy? Wtedy spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których rodzice nie dożyli chwili jego otwarcia.
DZIADKOWIE
1. Gdy nie ma zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy, to cały spadek przypada jego dziadkom - w częściach równych.
2. Jeżeli któreś z dziadków nie dożyło otwarcia spadku, przypadający mu udział spadkowy przysługuje jego zstępnym. Jest dzielony według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy.
3. Zdarza się, że dziadek, który nie dożył otwarcia spadku nie ma zstępnych. Wówczas "jego" udział spadkowy przypada pozostałym dziadkom - w równych częściach.
4. Może być też tak, że dziadkowie spadkodawcy znajdują się w niedostatku i nie mogą otrzymać należnych im środków utrzymania od osób, na których ciąży względem nich ustawowy obowiązek alimentacyjny. Wówczas mogą żądać od spadkobiercy nieobciążonego takim obowiązkiem środków utrzymania odpowiednich do swoich potrzeb i wartości jego udziału spadkowego. Spadkobierca może zaspokoić takie roszczenie również w ten sposób, że zapłaci dziadkom spadkodawcy kwotę odpowiadającą wartości 1/4 części swojego udziału spadkowego.
PRZYSPOSOBIONY
1. Osoba adoptowana dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych tak, jakby był jego rodzonym dzieckiem. A przysposabiający i jego krewni dziedziczą po nim tak, jakby przysposabiający był rodzicem przysposobionego.
2. Przysposobiony nie dziedziczy po swoich wstępnych (przodkach) naturalnych i ich krewnych. A oni nie dziedziczą po nim. Ta zasada nie dotyczy jednak przypadku, gdy jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego, po śmierci drugiego z rodziców przysposobionego, również względem krewnych zmarłego, których prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa zostały utrzymane w orzeczeniu o przysposobieniu.
3. Jeżeli skutki przysposobienia polegają wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym, to:
* przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym na równi z jego dziećmi;
* zstępni przysposobionego dziedziczą po przysposabiającym na tych samych zasadach, co dalsi zstępni spadkodawcy;
* przysposobiony i jego zstępni nie dziedziczą po krewnych przysposabiającego, a oni nie dziedziczą po przysposobionym i jego zstępnych;
* rodzice przysposobionego nie dziedziczą po przysposobionym - dziedziczy przysposabiający. Poza tym przysposobienie nie narusza powołania do dziedziczenia wynikającego z pokrewieństwa.
GMINA LUB SKARB PAŃSTWA
Jeśli zmarły nie miał zstępnych, wstępnych, rodzeństwa, małżonka, krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy - powołanych do dziedziczenia z ustawy - spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeżeli nie da się ustalić tego miejsca albo znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
