Eliza nieźle się sprzedaje przy drodze, czyli... dole i niedole sadowników

Polska jest potentatem produkcji jabłek. Główny Urząd Statystyczny podaje, że ostatnie zbiory w polskich sadach to 2,6 mln ton. Najwięcej w Europie. Z tyłu są nawet Włochy, Francja i Niemcy. W powiecie wschowskim dziś sadów coraz mniej. Jedynie w Starym Strączu są jeszcze liczący się producenci jabłek i innych owoców. Od lat jednak nie prowadzi się ani kontraktacji, ani punktów skupu.

- Gminny skup płodów rolnych w Sławie przestał działać już na początku lat osiemdziesiątych - informuje Halina Dąbrowska z referatu rolnictwa w gminie Sława. -Kontraktacje buraka cukrowego jeszcze i teraz się odbywają, ale to się ustala raczej za pomocą umów, na potrzeby prywatnych spółek cukrowniczych. Zakładów przetwórstwa też w okolicy nie ma, a te położone np. na Śląsku dyktują ceny: kilkanaście groszy za kilogram owoców. Więcej nie chcą płacić, bo tani koncentrat jabłkowy łatwo sprowadzić z Chin czy Ukrainy. Dlatego można dziś zobaczyć zasypane śniegiem sady, a w nich - zmarznięte jabłka na drzewach...

U starostrączańskich sadowników - państwa Wolaków, Kunickich i Karbowników jabłek na drzewach zimą się nie uświadczy. Ale musieli ostro walczyć o byt i zbyt. Teresa Karbownik prowadzi z mężem 13-hektarowy sad odziedziczony po rodzicach. Jest to sad w skali kraju średni, ale w gminie i całym powiecie - największy. Właściciele dysponują własnymi profesjonalnymi chłodniami. Nieustannie muszą śledzić wszelkie nowinki i nadążać za trendami. Co jakiś czas starają się wprowadzać najnowsze odmiany jabłek. Dziś modną nowością są na przykład odmiany "Rubin" i "Eliza", które zostawiły w tyle niedawne przeboje: "Champion" i "Jonagold".

- Rubin i Eliza to jabłka i ładne i smaczne. A dziś bardzo liczy się to, żeby owoc był urodziwy. Klient jest wzrokowcem - uśmiecha się pani Teresa. Wraz z mężem uprawia drzewa owocowe już od 20 lat. Jednak od jabłoni powoli odchodzą, to dziś tylko część ich sadu. By się utrzymać na rynku, zdecydowali mieć wszystkiego po trochu. Prócz jabłek uprawiają brzoskwinie, czereśnie, śliwki i gruszki.

Sami muszą zapewnić sobie zbyt. Sprzedają owoce lokalnym małym sklepikom. Rzadko jeżdżą na wielkie giełdy hurtowe do Poznania lub Wrocławia, gdzie konkurencja wprost ogromna i dzieją się dantejskie sceny. Teoretycznie można by nawiązać współpracę z supermarketami. Jednak takim gigantom potrzebna jest gwarancja ciągłości na stałe duże dostawy jednolitego towaru. Trzeba by się zrzeszyć, ale nie bardzo jest z kim. Nawet połączone siły najważniejszych sadowników ze Starego Strącza by tu nie wystarczyły.

W pewnym sensie podbudowała ich i umocniła obecność drogi krajowej Głogów - Sława, która przechodzi przez Stare Strącze. Na szczęście całe zagłębie miedziowe i inni Dolnoślązacy jeżdżą tędy przez okrągły rok na swoje działki letniskowe, a latem na kempingi i plaże. Karbownikowie wybudowali na skraju swego sadu, tuż przy drodze - niewielki sklep. Za ladą stanęła pani Teresa, która prócz tego zajmuje się też domem. Całą resztą: sadem, transportem i przechowalnictwem owoców zajmuje się mąż. Udało się w ten sposób utrzymać na niepewnym rynku, a nawet skorzystać z funduszy unijnych na chłodnie.