Pomyłka w decyzji

Przepisy wielu kodeksów przewidują możliwość uzyskania odszkodowania za błędne decyzje urzędników. Urzędnicy - wbrew obiegowym opiniom - wcale nie są bezkarni, a obywatele bezsilni. Pod warunkiem, że ci , którzy czują się poszkodowani w wyniku decyzji urzędniczej, zdecydują się wstąpić na drogę sądową. Najważniejsze: muszą wówczas wykazać jaką ponieśli szkodę oraz dowieść, że miała ona bezpośredni związek z wydaną decyzją organu władzy publicznej. Jeśli to udowodnią, mają duże szanse, że sąd przyzna im odszkodowanie.

Sprawa jest prosta, gdy szkoda wynika bezpośrednio z treści wydanej decyzji. Tak było w przypadku mieszkańca Żar, któremu Ośrodek Pomocy Społecznej odmówił przyznania zasiłku, powołując się na niewłaściwy przepis i błędnie rozpoznając sytuację obywatela.
Obywatel odwołał się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, a te stwierdziło, że zasiłek mu się należy i nakazał je wypłacić. To zaś otworzyło obywatelowi drogę do dochodzenia w sądzie cywilnym odszkodowania i zadośćuczynienia za poniesione krzywdy. Mieszkaniec dowodził w sądzie, że w wyniku braku zasiłku, przez dwa miesiące był bez środków do życia. Poniósł więc zarówno szkody fizyczne jak i psychiczne (załamanie nerwowe).

Ważne!

Instancja odwoławcza nie może wydawać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się - chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo. Wniesienie odwołania nie powinno więc pogorszyć sytuacji osoby, która złożyła odwołanie.

Czasem jednak szkoda wynika nie z treści decyzji, ale z braku wydania odpowiedniej decyzji lub braku podjęcia działań, do jakich organ administracji jest zobowiązany (tzw. błąd zaniechania). Tak było w Nowej Soli po tym, gdy podczas wichury konar drzewa złamał się, spadając na przechodzącego przez park mężczyznę, który zginął na miejscu. Wdowa po nim pozwała do sądu urząd miejski, dowodząc, że drzewo było spróchniałe i nadawało się do wycinki lub zabiegów pielęgnacyjnych. A decyzji o ich przeprowadzeniu nikt w odpowiednim czasie nie podjął. Sąd przyznał wdowie odszkodowanie

Zapamiętaj

1 Jeśli w wyniku decyzji urzędniczej poniosłeś szkodę, możesz domagać się odszkodowania.
2 Musisz wykazać, że poniesiona przez ciebie strata wynika bezpośrednio z urzędniczej pomyłki lub zaniechania.

Do błędu urzędniczego zaliczyć można także przewlekłość w wydawaniu decyzji lub orzeczeń, czyli przekraczanie ustawowych terminów. Ale nie tylko. Można skarżyć sądy za przewlekłość postępowania, czyli naruszenie prawa do rozpoznania sprawy w sądzie bez nieuzasadnionej zwłoki.
Skargę taką składa się do sądu nadrzędnego nad tym, w którym - zdaniem skarżącego - doszło do przewlekłości. Można domagać się odszkodowania. Jeśli sąd przyzna rację skarżącemu, odszkodowanie wypłaca sąd, w którym doszło do przewlekłości, z własnych funduszy. W woj. lubuskim kilka osób uzyskało już odszkodowania od sądów za przewlekłość.

Gdzie szukać przepisów?

Pomylić się może także prokurator, wnioskując do sądu o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Obywatel, który siedzi w areszcie, niewątpliwie ponosi szkodę. A jeśli zostanie ostatecznie uniewinniony, należy mu się odszkodowanie (jeśli zapadnie wyrok skazujący, sąd z reguły wliczy mu okres aresztowania do okresu orzeczonej kary więzienia). Odszkodowanie należy mu się także wtedy, gdy siedział w areszcie dłużej, niż wyniosła orzeczona ostatecznie kara odsiadki.
Żądanie odszkodowania składa się w sądzie okręgowym i jest ono wolne od opłat. W razie śmierci oskarżonego, odszkodowania za jego niesłuszny areszt może domagać się osoba, która w wyniku tego poniosła stratę (np. gdy aresztowany był jej jedynym żywicielem). Podstawą dochodzenia odszkodowania - poza uniewinnieniem - jest także wyrok umarzający warunkowo postępowanie, lub też rozstrzygnięcie o odstąpieniu od wymierzenia kary.