W sercu Kastylii (zdjęcia)

Toledo wznosi się tarasami nad zakolem rzeki Tag. Jego panoramę podziwiam z punktu widokowego na wzgórzu oddalonym o kilka kilometrów od centrum miasta. - To prawdziwe cudo - zachwyca stojący obok Anglik.

Nad szmaragdową tonią rzeki i domkami góruje Alcazar. To dawna forteca wzniesiona w XI w., kiedy król Alfons VI odbił miasto z rąk Maurów. Na przestrzeni wieków była wielokrotnie przebudowywana. W czasie wojny domowej w latach 1936-39 zwolennicy generała Francisco Franco przez kilka miesięcy odpierali w niej ataki wojsk republikańskich. Zabytkowy zamek uległ zniszczeniu w trakcie walk, potem został jednak odbudowany. Teraz znajduje się w nim muzeum wojny domowej. - Toledo to jedno wielkie muzeum. Miasto zachowało średniowieczny układ architektoniczny, wiele budowali liczy po kilkaset lat - zaznacza Waldemar, mój przewodnik po słonecznej Hiszpanii.

Centrum to labirynt wąskich uliczek z kafejkami, sklepami z pamiątkami i zakładami płatnerskimi, z których Toledo słynęło niegdyś w całej Europie. Miecze i sztylety z tego miasta konkurowały z tzw. stalą damasceńską, czyli bronią wykuwaną przez płatnerzy z Damaszku. Także teraz filarem lokalnego rękodzieła są kunsztownie wykute paradne zbroje, biała broń, czy inkrustowane srebrem i masą perłową repliki pistoletów. Kupują je turyści, ale także członkowie bractw rycerskich z całej Europy, którzy nadal bardzo wysoko cenią umiejętności mistrzów płatnerskich z Toledo.

Okres największej świetności miasta to lata 711-1085, kiedy władali nim Maurowie. Było ważnym ośrodkiem rzemieślniczym i handlowym, choć pozostawało w cieniu Kordowy i Sewilli.. Po rozpadzie kalifatu kordobańskiego nastąpił jego rozkwit. W latach 1036-1085 było najbogatszą krainą muzułmańskiego państwa Al-Andalus obejmująca centralną część Półwyspu Iberyjskiego.

Wąskimi uliczkami przedzieramy się w kierunku Santa Maria la Blanca. To dawna synagoga wybudowana na przełomie XII i XIII w. w charakterystycznym dla średniowiecznej Hiszpanii stylu mudejar - łączącym elementy architektury muzułmańskiej ze stylem romańskim i gotykiem.

To najstarsza zachowana żydowska synagoga w Europie. W 1405 r. została przejęta przez chrześcijan z pobliskiej parafii Santiago de Arrabal, którymi kierował św. Wincenty Ferreriusz. Katolicy zamienili ją na kościół Santa María la Blanca (nazwa Blanka pochodziła od białego koloru ścian). Wewnątrz zachowało się m.in. szesnastowieczne retabulum ołtarzowe. Obecnie znajduje się w niej muzeum kultury żydowskiej.

- W czasach kalifatu kordobańskiego zgodnie żyli tutaj obok siebie muzułmanie, żydzi i chrześcijanie. Żydzi zostali wypędzeni w 1492 r. po upadku Grenady, ostatniej twierdzy Maurów na Półwyspie Iberyjskim. W 1609 roku Hiszpanie wypędzili też Morysków, czyli potomków Maurów - opowiada Waldemar.

Miasto ma starożytną metrykę. Założyli je Iberowie, w 192 r. osada została zdobyta przez Rzymian, którzy nazwali ją Toletum. Była centrum administracyjnym i handlowym prowincji Hispania Tarraconensis. Od V w. znajdowało się pod władzą Wizygotów. W czasach panowania króla Liuvigilda (Leovigilda) w VI w. zostało stolicą ich państwa i centrum religijnym.

Toledo liczy obecnie około 80 tys. mieszkańców. Są dumni, że ich prymasowie są jednocześnie prymasami Hiszpanii. Ich siedzibą jest katedra wybudowana w latach 1227-1493 r. To jedna z turystycznych wizytówek miasta. W sezonie oblegają ją takie tłumy, że chętni muszą stać w długiej kolejce przed wejściem. Niekiedy ponad godzinę, czy dwie. I - podobnie jak w wielu innych hiszpańskich kościołach - muszą kupić bilet, co dziwi przybyszów znad Odry, Warty i Wisły.

Miłośników malarstwa przyciąga dom znakomitego artysty El Greco. Mistrz spędził tam ostatnie lata swojego życia. Zobaczymy tam jego obrazy, a także dzieła innych malarzy ze szkoły Murilla i Valazqueza. Smakoszy kuszą natomiast liczne restauracje oferujące kastylijskie specjały. Wizytówką lokalnej kuchni jest owczy ser queso manchego. Dodaje się go do wielu potraw, M.in. do migas - potrawy z okruszków chleba, kiełbasy chorizo, czosnku. W zależności od regionu popularny przysmak Kastylijczycy wzbogacają np. smażonym jajkiem bądź innymi dodatkami.

Kolejnym znakiem rozpoznawczym kuchni kastylijskiej jest podawana z grzankami zupa czosnkowa. W południowej części regionu - La Manchy, czyli krainie Don Kichota - serwuje się także wiele dań z jagnięciny oraz mięsa koziego. Region słynie także z upraw krokusów, z których pozyskiwany jest cenny szafran, dodawany do wielu dań hiszpańskich. Np. do paelli, ale także do wspomnianej już zupy czosnkowej.

Ostatnim przystankiem podczas zwiedzania Toledo jest most nad rzeką Tag. Wybudowany został w XIV w., jego patronem jest Św. Marcin. Ma cztery przęsła, z obu stron chronią go wieże. Obecnie mogą korzystać z niego piesi, choć wygląda bardzo solidnie. Zmotoryzowani korzystają z innego mostu wybudowanego kilkaset metrów dalej. Po przejściu na drugą stronę podziwiamy panoramę miasta z górującym nad nim Alcazarem oraz malowniczy wąwóz rzeki Tag.