Wspinaczka po Lubusku. Mamy swoje szczyty i góry, które czekają na zdobywców

Jeśli spojrzymy na mapę fizyczną, nie znajdziemy czerwieni, która oznacza góry i szczyty. Ale w kilku miejscach jest żółto, a nawet kolorek zahaczający o pomarańcz. Te wyspy wśród zieleni zawdzięczamy lodowcowi. Lubuski krajobraz ukształtowany został podczas zlodowaceń plejstocenskich. Część południowa powstała w czasie zlodowacenia środkowopolskiego (Wał Trzebnicki, Bory Dolnośląskie), pozostała natomiast - w trakcie zlodowacenia bałtyckiego (pojezierza: Południowopomorskie i Lubuskie, Wzniesienia Zielonogórskie). Stąd dominującymi formami rzeźby terenu są równiny sandrowe (Gorzowska, Torzymska) i młodoglacjalne wysoczyzny morenowe (pojezierza: Dobiegniewskie, Łagowskie, Sławskie oraz Wzniesienia Gubińskie i Wał Zielonogórski) rozcięte równoleżnikowo biegnącymi pradolinami (zach. odcinek Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, Pradolina Warciańsko-Odrzańska oraz południkowymi obniżeniami (Lubuski Przełom Odry, wsch. część Bruzdy Zbąszyńskiej); w południowej części regionu rozciągają się właśnie wysoczyzny staroglacjalne - Wzniesienia Żarskie, Wzgórza Dalkowskie.

Spróbujmy spojrzeć na nasz region z góry. W materiałach można znaleźć dwie wersje ustaleń na temat najwyższego szczytu regionu. Dziś ten tytuł przyznaje się oficjalnie Górze Gołębiej, zwanej również Górą Żarską. To wzniesienie o wysokości 226,9 m n.p.m. leżące na Wale Trzebnickim, w pasie Wzniesień Żarskich, jakieś 2,5 km na południe od Żar.

Wcześniej ten tytuł przyznawano Górze Bukowiec, najwyższemu wzgórzu Pojezierza Łagowskiego. Niegdyś jego wysokość określano na 227 m n.p.m., ale ostatecznie stanęło na 225,4 m n.p.m.

Najniższy punkt w województwie lubuskim leży w dolinie Odry na pn.-zach. od Kostrzyna (10 m n.p.m.), najwyższy - na obszarze Wzgórz Dalkowskich (225,4 m n.p.m.). Najniżej położoną miejscowością jest Kostrzyn (14 m n.p.m.), najwyżej położone jest miasto Zielona Góra (Wzgórza Piastowskie - 206,0 m n.p.m.).

Z górami kojarzy się oczywiście nazwa południowej stolicy województwa. Od niej wiodą także nazwę Wzniesienia Zielonogórskie, czyli równoleżnikowy pas wzniesień morenowych, a niekiedy kemowych, wytyczających skrajne położenie ostatniego zlodowacenia vistulian. Rozciągają się między doliną dolnej Nysy Łużyckiej a doliną Odry. Ich wysokości dochodzą do 221 m n.p.m. Łagodny klimat i dobre nasłonecznienie, szczególnie na Wale Zielonogórskim, sprzyjają uprawie winorośli, prowadzonej tu od czasów średniowiecza. Zielona Góra leży na północnych stokach Wału Zielonogórskiego, czyli najwyższej części Wzniesień Zielonogórskich. A szukając szczytów…

Najwyższym punktem w Zielonej Górze jest Jagodowe Wzgórze o wysokości 210 m n.p.m. Innym jest Wzgórze Braniborskie (niem. Grünbergshöhe) o wysokości 203 m n.p.m.

Znajduje się ono około 2 km na południowy wschód od centrum miasta. Na jego szczycie w 1860 roku powstała wieża obserwacyjna (Wieża Braniborska), w której mieści się dzisiaj Instytut Astronomii Uniwersytetu Zielonogórskiego wraz z obserwatorium.

Ale i północna stolica się wywyższa. W wielu publikacjach można znaleźć informację, że Gorzów Wlkp., podobnie jak Rzym, położony jest na siedmiu wzgórzach. Udowodniono, ze to raczej miejska legenda, ale rzeczywiście miasto ulokowało się na morenowych pagórach nadwarciańskich. Ich wysokość waha się od 35 do 80 m n.p.m. i są wyraźnie widoczne z jakiegokolwiek wzniesienia.

Kultowe miejsca? Chociażby Kozacza Góra ze Schodami donikąd. Ale warto zajrzeć do rezerwatu Gorzowskie Murawy. I przypomnijmy, że pierwsza nazwa Gorzowa brzmiała „Kobyla Góra”, a i w niemieckiej nazwie znajdziemy „górski” element („berg”).

Ale ruszajmy śladem tych wszystkich Bieszczad. Urwiska, wąwozy, uroczyska, niesamowite przewężenia wśród wzgórz. Tak jest w buczynach Łagowskiego Parku Krajobrazowego i na szlakach wokół Lubniewic z niesamowitym wąwozem Żubrowskim. Na trasie tej wędrówki perełki – Łagów, Lubniewice, Ośno Lubuskie, historyczne szlaki jak Świętego Jakuba czy Joannitów. Niezwykle atrakcyjny krajobraz przypominający pogórze znajdziemy również w Gryżyńskim Parku Krajobrazowym, a te przełomy Gryżynki to prawdziwe cudo.

Najbardziej znane – i najwyższe - są bez wątpienia Wzgórza Dalkowskie. Oczywiście to twory morenowei, wytworzone przez lodowiec. Ciągną się od Nowogrodu Bobrzańskiego na zachodzie, do Chobieni na wschodzie. Najwyższym wzniesieniem wzgórz Dalkowskich jest wzniesienie Ustronie – 230 m n.p.m. położone koło Jerzmanowej. Wzgórza Dalkowskie są podobnie jak Kocie Góry koło Trzebnicy, fragmentem Wału Trzebnickiego. Jeśli chcemy poznać piękną stronę tych wzgórz odwiedźmy rezerwat Annabrzeskie Wąwozy.

Bieszczadami często zwane są również Wzniesienia Gubińskie, nazywane przez mieszkańców Górami Śmierci, z najwyższym szczytem 129 m n.p.m.

Skąd to miano? Pod koniec II wojny światowej toczyły się tutaj zażarte walki okupione licznymi ofiarami. Przed II wojną światową istniała tam restauracja (stołował się w niej sam Adolf Hitler). Na wielohektarowych wzgórzach gubińskich w późniejszym okresie powstały sady a przed wojną wodociągowe wieże ciśnień kojarzone z basztami. Dziś warto tutaj się wspiąć dla widoków.

Skoro już jesteśmy na granicy… Koniecznie zajrzyjmy na Łuk Mużakowa. Zajmuje on centralną część Wzniesień Łużyckich i Wału Śląskiego, a w najwyższych punktach osiąga 180 m n.p.m. Wśród innych spiętrzonych moren czołowych, wyróżnia się podkowiastym kształtem. Jego wschodnie ramię ciągnie się od Tuplic przez Trzebiel po Łęknicę. Zachodnie znajduje się po stronie niemieckiej na pograniczu Brandenburgii i Saksonii. Łuk dzieli Nysa Łużycka, która w rejonie Łęknicy i Bad Muskau tworzy malowniczy przełom. To niezwykłe miejsce wykorzystał twórca Parku Mużakowskiego książę Pueckler.

Oj tych wysokich elementów znajdziemy w regionie mnóstwo. Lokalnie wiele razy potkniemy się o słowo „góra” w nazwach topograficznych. Znajdziemy m.in. Bukową Górę, Dębową Górę, Białą Górą, Wodną Górę, Wzgórze Poźrzadelskie, Stara Winna Góra, Wzgórza Pszczółkowskie. Wysoko celują niektóre miejscowości, jak chociażby Smogóry, Podła Góra, Górzyn, Górzykowo i Górzyca… Ostatnie dwie mają do tego wyjątkowe prawo za sprawą położenia na odrzańskich skarpach.

Wideo: Łagów Lubuski. To nie akwedukt? Zatem co...?

Czytaj także: Znaleźliśmy scenerię wymarzoną dla filmu. Horror czy sensacja? Co znajduje się niedaleko Szprotawy? Zobaczcie