Zasady przejęcia spadku (cz. I)

Powołanie do spadku wynika z testamentu albo ustawy.

* Każdy z nas może za życia rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci - poprzez testament.

* Jeśli ktoś nie zostawi testamentu, wszystko to, co zgromadził przez całe życie będzie podzielone na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Jest to tak zwane dziedziczenie ustawowe.

DZIEDZICZENIE USTAWOWE

1. Co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca:

* nie powołał spadkobiercy - czyli nie zostawił testamentu; albo

* żadna z osób, które powołał nie chce lub nie może być spadkobiercą.

2. Dziedziczenie ustawowe części spadku następuje - co do zasady - wtedy, gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku nie chce lub nie może być spadkobiercą.

3. Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób - stosownie do przepisów.

UWAGA
Do spadku nie należą prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą oraz te, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby - niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami, czy też nie.

4. Do długów spadkowych należą również koszty pogrzebu spadkodawcy (pochówek powinien odpowiadać zwyczajom przyjętym w danym środowisku), koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz wykonania zapisów zwykłych i poleceń, jak również inne obowiązki przewidziane w przepisach.

1. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

ZAPAMIĘTAJ
Otwarcie spadku to określenie prawne. Oznacza jego przejście ze spadkodawcy (czyli osoby zmarłej) na spadkobiercę lub spadkobierców. W polskim prawie cywilnym następuje to w chwili śmierci spadkodawcy.

2. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku - czyli w momencie śmierci osoby, po której dziedziczy majątek.

3. Spadkobiercą nie może być osoba: * fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku * prawna (na przykład firma, instytucja, fundacja itd.), która w tym czasie nie istnieje. Ale fundacja ustanowiona przez spadkodawcę w testamencie może być spadkobiercą, jeżeli w ciągu dwóch lat od jego ogłoszenia zostanie wpisana do rejestru.

UWAGA
Dziecko, które było poczęte w chwili otwarcia spadku może być spadkobiercą - jeżeli urodzi się żywe.

Zdarzają się sytuacje, gdy spadkobierca zostaje uznany za niegodnego przejęcia majątku.

KTO JEST NIEGODNY

1. Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego spadku, jeżeli:

* dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;

* podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;

* umyślnie ukrył lub zniszczył jego testament, podrobił lub przerobił albo świadomie skorzystał z testamentu, który podrobił lub przerobił ktoś inny.

2. Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia - jakby nie dożył otwarcia spadku.

UWAGA
Uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma w tym interes. Ma na to czas przez rok od dnia, w którym dowiedział się o przyczynie niegodności - ale nie później niż przed upływem trzech lat od otwarcia spadku.

3. Spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył. A co, jeśli w chwili przebaczenia nie miał on zdolności do czynności prawnych? Jest skuteczne, gdy nastąpiło z tak zwanym dostatecznym rozeznaniem sytuacji.

NABYWAMY SPADEK

ZAPAMIĘTAJ
Jeśli umrze bliska nam osoba i pozostawi określony majątek, nie oznacza to, że od razu go przejmujemy. Musimy załatwić tak zwane stwierdzenie nabycia spadku - w sądzie lub u notariusza.

W zależności od liczby spadkobierców czy okoliczności postępowanie może trwać bardzo krótko lub niestety, ciągnąć się latami. Po jego zakończeniu otrzymamy postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Jest ono podstawą do wielu dalszych czynności prawnych.

U NOTARIUSZA

1. Kiedyś stwierdzenie nabycia spadku można było przeprowadzić jedynie przed sądem. Obecnie wszystkie czynności związane z majątkiem może przeprowadzić także notariusz. To znaczy: * potwierdzić dziedziczenie * określić dział spadku * przyjąć oświadczenie o jego przyjęciu czy odrzuceniu * otworzyć i ogłosić testament - z takim samym skutkiem jak w sądzie.

2. Załatwienie spraw spadkowych u notariusza trwa szybciej. Wystarczy, że umówimy się z nim i w wyznaczonym czasie stawimy z dokumentami. Nie musimy czekać na wyznaczenie terminu sprawy sądowej, a potem na uprawomocnienie decyzji.

Sporządzony przez notariusza akt potwierdzenia dziedziczenia jest równoznaczny z postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Jednak nie zawsze, nie w każdej sytuacji, załatwimy sprawy spadkowe w kancelarii notarialnej. Potwierdzenie dziedziczenia przez notariusza nie może dotyczyć spadków spornych.

3. Notariusz nie wyda aktu potwierdzenia dziedziczenia, jeśli:

* jest problem z ustaleniem wszystkich spadkobierców albo wielkości udziałów;

* ktoś próbuje obalić testament albo dowodzi, że któryś ze spadkobierców ustawowych lub wskazanych w testamencie jest niegodny dziedziczenia itd.

4. Chcąc skorzystać z notarialnego poświadczenia dziedziczenia, musimy:

* przedłożyć akt zgonu spadkodawcy;

* przekazać testament - jeśli zmarły go sporządził;

* przedstawić skrócone odpisy aktów urodzenia lub zawarcia małżeństwa spadkobierców ustawowych;

* zawiadomić wszystkich spadkobierców ustawowych i testamentowych, kiedy mają się stawić u notariusza.

UWAGA
Notariusz nie sporządzi potwierdzenia dziedziczenia, jeśli nie stawią się przed nim w określonym czasie wszyscy spadkobiercy.

W SĄDZIE

1. Aby poświadczyć prawo do spadku w sądzie, trzeba złożyć wniosek o stwierdzenie jego nabycia.

2. Wystarczy, że do sądu wpłynie jeden wniosek złożony przez jedną osobę. Może nią być dowolny spadkobierca posiadający zdolność do czynności prawnych. Jego wniosek dotyczy wszystkich spadkobierców.

3. Wnioskodawcą może być każdy, kto ma w tym interes prawny: spadkobiercy, ich następcy prawni czy też wierzyciele spadkodawcy lub spadkobierców.

ZAPAMIĘTAJ
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku wnosimy do sądu rejonowego. Tego właściwego ze względu na miejsce ostatniego zamieszkania spadkodawcy. Do wniosku dołączamy załączniki, czyli odpisy aktów stanu cywilnego.

4. Do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku z ustawy potrzebujemy akt zgonu spadkodawcy. Oprócz tego - w zależności od stopnia pokrewieństwa ze zmarłym - załączamy:

* małżonek - akt zgonu spadkodawcy;

* dziecko niezamężne - swój akt urodzenia;

* dziecko zamężne, które przyjęło nazwisko małżonka - akt małżeństwa;

* rodzeństwo spadkodawcy - akt urodzenia, a jeśli pochodzą z różnych związków, to również akt małżeństwa rodziców.

5. Do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku z testamentu wystarczy dołączyć odpis skrócony aktu zgonu oraz oryginał ostatniej woli spadkodawcy.

6. We wniosku powinniśmy wskazać wszystkich możliwych spadkobierców - zarówno testamentowych, jak i ustawowych (podajmy ich dane i adresy).

ILE TO KOSZTUJE

Opłata od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 50 zł - od każdego zmarłego. Oznacza to, że jeżeli występujemy o spadek po rodzicach, zapłacimy 100 zł (50 zł za stwierdzenie nabycia spadku po matce i 50 zł po ojcu).

PILNUJMY TERMINÓW

1. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku można złożyć zawsze. W tym przypadku przepisy nie mówią nic o terminach. Nie ma więc obaw, że sprawa się przedawni i stracimy spadek.

2. Jednak poświadczenie dziedziczenia lub stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od jego otwarcia - chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu/odrzuceniu.

3. Jeśli wniosek składa się przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, wszyscy spadkobiercy muszą złożyć oświadczenie o jego nabyciu czy też odrzuceniu.

UWAGA
Jeśli chcemy spadek odrzucić lub przyjąć z tak zwanym dobrodziejstwem inwentarza - czyli z ograniczeniem odpowiedzialności za długi - mamy na to tylko sześć miesięcy od chwili, w której dowiedzieliśmy się, że jesteśmy spadkobiercą. Jeśli oświadczenia nie złożymy w tym terminie, to oznacza, że przyjmujemy spadek wprost. Czyli łącznie z odpowiedzialnością za długi spadkowe.

4. Nawet jeśli już parę dni po śmierci spadkodawcy złożymy w sądzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, nie oznacza to wcale, że ze złożeniem oświadczenia możemy czekać do sprawy spadkowej. Jeśli zostanie wyznaczona później - po upływie pół roku od śmierci spadkodawcy - to sąd na takiej sprawie nie będzie już mógł przyjąć naszego oświadczenia.
Wystarczy jednak, że oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza złoży w terminie jeden ze spadkobierców, to będzie ono dotyczyło wszystkich spadkobierców.

Nieruchomości z Twojego regionu