[sc]Mapa skarbów w Zatoniu[/sc]
Pałac w Zatoniu to oczywiście wspaniała historia – bywali tutaj najwięksi artyści, koronowane głowy… Z Zatoniem wiąże się historia, którą opisał w swojej książce „Testament barona” znany dziennikarz i podróżnik Witold Michałowski.[/wytloczenie] Uważa on, że testament bałtyckiego barona Ungerna-Sternberga, chana mongolskiego z 1921 roku, określający miejsce ukrycia skarbów mongolskich w Azji, trafił w 1945 roku z Estonii do Zatonia. Gdzie zaginął bądź został ukryty...
Jednak po kolei. Baron Roman Nicolaus von Ungern--Sternberg to rosyjski generał, dowódca Azjatyckiej Dywizji Konnej na Dalekim Wschodzie. Urodził się w Grazu jako syn estońskiego Niemca Theodora von Ungern-Sternberga oraz Sophii Charlotty von Wimpffen. Wychowanie odebrał w Tallinnie. Dzięki staraniom ojczyma został przyjęty do Akademii Morskiej w Petersburgu, gdzie utrwaliła się tylko jego wcześniejsza reputacja awanturnika i rozrabiaki. Po rewolucji lutowej został wysłany na Daleki Wschód. Trafił na przysłowiowy koniec świata: wybrał stacjonujący przy granicy z Mandżurią 1. Arguński Pułk Kozacki. Po rewolucji październikowej walczył z bolszewikami.
Zasłynął bezlitosnymi mordami bolszewików lub osób podejrzanych o sprzyjanie bolszewikom czy innym frakcjom rewolucyjnym, oraz na Żydach, przez co zyskał tytuł „Krwawego Barona”. Przejął dowodzenie nad armią w rejonie jeziora Bajkał. Szacuje się, iż około 80 tysięcy Mongołów przeciwstawiających się rządom „Krwawego Barona” zostało wymordowanych przez jego oddziały. Od 1920 r. odciął się od Białej Gwardii i ogłosił niezależnym wojownikiem. Jego celem stało się zaprowadzenie monarchii na całym świecie. Głosił hasła antysemickie. Zaczął przygotowywać ekspedycję, której celem miało być przywrócenie dynastii Qing w Chinach. Jego oddziały wkroczyły do Mongolii. 3 lutego 1921 r. zdobył Urgę i przywrócił tam władzę Bogda Chana. Faktycznie sam przejął władzę, ogłaszając się reinkarnacją Czyngis-chana. Mongolia została proklamowana niezawisłą monarchią pod teokratyczną władzą Bodga Chana, zaś jej wyzwoliciel otrzymał tytuł „chana”. W czerwcu 1921 r. na czele 20-tysięcznej armii białych Rosjan i Mongołów zaatakował Rosję, jednak został szybko rozbity. Obalony 6 lipca 1921 r., dowodził ruchem oporu; planował okopanie się w Tybecie. Został pojmany 21 sierpnia. Zginął 15 września 1921 roku, rozstrzelany w Nowosybirsku.

Zasłynął bezlitosnymi mordami bolszewików lub osób podejrzanych o sprzyjanie bolszewikom czy innym frakcjom rewolucyjnym, oraz na Żydach, przez co zyskał tytuł „Krwawego Barona”. Przejął dowodzenie nad armią w rejonie jeziora Bajkał. Szacuje się, iż około 80 tysięcy Mongołów przeciwstawiających się rządom „Krwawego Barona” zostało wymordowanych przez jego oddziały. Od 1920 r. odciął się od Białej Gwardii i ogłosił niezależnym wojownikiem. Jego celem stało się zaprowadzenie monarchii na całym świecie. Głosił hasła antysemickie. Zaczął przygotowywać ekspedycję, której celem miało być przywrócenie dynastii Qing w Chinach. Jego oddziały wkroczyły do Mongolii. 3 lutego 1921 r. zdobył Urgę i przywrócił tam władzę Bogda Chana. Faktycznie sam przejął władzę, ogłaszając się reinkarnacją Czyngis-chana. Mongolia została proklamowana niezawisłą monarchią pod teokratyczną władzą Bodga Chana, zaś jej wyzwoliciel otrzymał tytuł „chana”. W czerwcu 1921 r. na czele 20-tysięcznej armii białych Rosjan i Mongołów zaatakował Rosję, jednak został szybko rozbity. Obalony 6 lipca 1921 r., dowodził ruchem oporu; planował okopanie się w Tybecie. Został pojmany 21 sierpnia. Zginął 15 września 1921 roku, rozstrzelany w Nowosybirsku. Skarb to kasa białej gwardii, nad którą sprawował pieczę, uzupełniona przez lamaickie dobra i kosztowności z buddyjskich klasztorów. Cały ten majątek zniknął ukryty gdzieś w stepach Mongolii. Gdzie? To pokazać miała mapa rzekomo ukryta w Zatoniu...

[sc]Gubińska fara coraz mniej tajemnicza[/sc]
Gubinianie mówili, że pod-ziemne korytarze pod farą przebiegały pod ratuszem i Nysą, prowadząc do dzisiejszego Guben. Dowód? A choćby zapadająca się podłoga w ratuszowej galerii. Miejscowi miłośnicy historii nie potwierdzali nam tej hipotezy. Za prawdopodobne uznali natomiast podziemne przejście pod rzeką, które po wojnie zostało zasypane gruzami.

Tajemnice fary próbowali też odkryć specjaliści z Krakowa, którzy za pomocą mikro-kamery zajrzeli do podziemi. Nie ma wątpliwości, że pod zabytkiem są krypty. Naukowcy zlokalizowali też podziemne fragmenty ścian bazyliki romańskiej. Pod posadzką ujawnili istnienie dwóch wież romańskich. Pokrywa się to z wynikami badań przeprowadzonych tu w latach 70. przez pracowników Politechniki Wrocławskiej. Natomiast nie potwierdziło się istnienie tunelu pod prezbiterium, choć część mieszkańców mocno w to wierzy. Kolejnym etapem było fizyczne odkrycie krypt. [wytloczenie]Przez dwa tygodnie badali je archeolodzy, epigraficy i antropolodzy. [/wytloczenie]

Dzikie plądrowanie pod-ziemi zabytku tuż po wojnie to w dużej mierze efekt legendy. Opowieści o tym, że fara skrywa skarb. Kosztowności, które rzekomo mieli pozostawić mieszkańcy Gubina tuż przed 1945 rokiem, gdy w panice uciekali przed wojskami radzieckimi. Ponoć do krypt kościelnych trafiły, oprócz przedmiotów należących do wiernych, także pieniądze, zabytki sztuki sakralnej i złote wyposażenie liturgiczne. Tego skarbu naukowcy nie odkryli. Inne owszem. Bo kamienne płyty, których wiek niebawem sięgnie 500 lat, są historycznie wręcz bezcenne. Podobnie jak i płyta nagrobna mieszczki z idealnie zachowanymi rzeźbieniami głowy, tułowia czy sukni…