Będziemy oddawać butelki po mleku do sklepu? Przetwórcy uprzedzają, że to niebezpieczne w systemie kaucyjnym

Za niespełna 2 lata - od 1 stycznia 2026 r. - opakowania po mleku i jego przetworach mają zostać włączone do systemu kaucyjnego. Zakłada to przedstawiony 30 kwietnia 2024 r. projekt zmian w ustawie kaucyjnej (Projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi). System kaucyjny ma zostać uruchomiony w 2025 roku, a dotychczas przyjęte przepisy Ministerstwo Klimatu i Środowiska postanowiło doprecyzować.

Federacja Konsumentów i Związek Polskich Przetwórców Mleka naświetla problem, jaki może spowodować krok w kierunku włączenia opakowań po mleku.

„Zwracamy uwagę na poważne ryzyka sanitarno – epidemiologiczne, jakie niewątpliwie pojawią się po włączeniu opakowań po mleku i produktach mlecznych do systemu kaucyjnego”.

Na czym będzie polegał problem zdaniem autorów stanowiska w sprawie przygotowywanego systemu kaucyjnego?

„Zagrożenie to jest związane z obecnością resztek żywnościowych pozostałych w opakowaniach, które – w myśl proponowanego podejścia - będą gromadzone przez konsumentów w ich miejscach zamieszkania, celem późniejszego oddania ich do punktów zbiórki. Mycie takich opakowań w warunkach domowych nigdy nie będzie w pełni skuteczne, a dodatkowo zwiększy zużycie wody i detergentów – czyli powstały koszt środowiskowy okaże się większy od ewentualnych zysków ze zbiórki tych opakowań w systemie kaucyjnym”.

Federacja Konsumentów i Związek Polskich Przetwórców Mleka zwraca uwagę, że będzie to kolejny koszt, który poniosą bezpośrednio konsumenci. Przypominają, że gospodarstwa domowe opłacają już funkcjonujący obecnie system segregacji odpadów.

„Ma to duże znaczenie, bo w przypadku pozostałości produktów mlecznych, procesy rozkładu resztek przebiegają dość szybko, szczególnie w porach o wyższych temperaturach. Wiąże się to z powstawaniem uciążliwego zapachu, ale też pleśni.
Wyrażamy obawy związane z tym, że pojemniki do zbiórki opakowań zawierających rozkładające się resztki fermentowanych produktów mlecznych będą sąsiadować z żywnością, sprzedawaną na terenie tej samej placówki handlowej. Szacuje się, że takie rozwiązanie może stać się rzeczywistością w kilkudziesięciu tysiącach mniejszych punktów handlowych”.

Czy autorzy projektu ustawy podeszli do zadania zbyt ambitnie? Wskazują na to przetwórcy i federacja konsumentów.

„W Polsce chcemy przeprowadzić rewolucję poprzez ustawienie poprzeczki wymagań dla konsumentów od razu bardzo wysoko. Obawiamy się, że może to przynieść efekt odwrotny do zamierzonego i zniechęcić społeczeństwo do systemu kaucyjnego, a tym samym uniemożliwić osiągnięcie zakładanych celów zbiórki”.

Przeczytaj też: Zapłacisz kaucję za każdy kubek plastikowy i pudełko na wynos. To początki systemu kaucyjnego w Polsce

Federacja Konsumentów i Związek Polskich Przetwórców Mleka podaje przykład Niemiec, gdzie potrzebnych było wiele lat, zanim konsumenci nauczyli się właściwych zachowań związanych z segregacją i zbiórką opakowań. Początkowo wyłączono z systemu opakowania produktów mleczarskich, te ujęto dopiero na początku 2024 r.

W 16 krajach europejskich z systemem kaucyjnym tylko Niemcy i Chorwacja zdecydowały się na włączenie opakowań po mleku i jego przetworach do systemu.

Zagrożone zdaniem autorów stanowiska może być nie tylko otoczenie w sklepie, ale i inne zebrane odpady. W przypadku gdy opakowania po produktach mleczarskich będą trafiały do sklepowych pojemników, istnieje realne ryzyko zanieczyszczenia innych zbieranych odpadów i utrudnienie recyklingu całości zebranego materiału.

„Aby temu zapobiec, należałoby ustanowić de facto odrębny system dla mleczarstwa – odrębne pojemniki i odrębny odbiór opakowań ze sklepów, a to oznaczałoby koszty i de facto wzrost cen produktów mleczarskich dla konsumentów”.

Po przedstawieniu argumentacji organizacje kończą stanowisko apelem:
(...) apelujemy do Ministerstwa Klimatu i Środowiska, aby jeszcze na etapie konsultacji publicznych i międzyresortowych zmieniło proponowane rozwiązania i całkowicie wyłączyło opakowania po mleku i jego przetworach z systemu kaucyjnego. Obecnie proponowane przesunięcie ich włączenia do systemu o rok do 1 stycznia 2026 roku oceniamy jako zdecydowanie niewystarczające.

Podpisali: Monika Kosińska-Pyter, Prezes Federacji Konsumentów, Elżbieta Szadzińska, Wiceprezes Federacji Konsumentów, Marcin Hydzik, Prezes Zarządu ZPPM.

Jednocześnie obie organizacje już na początku pisma zaznaczają, że popierają wprowadzenie w Polsce systemu kaucyjnego.

„Każde rozwiązanie, które przyczynia się do ochrony środowiska i klimatu oraz każde rozwiązanie, które daje konsumentów realną możliwość aktywnego uczestnictwa w działaniach wpływających na poprawę stanu środowiska, w którym żyjemy”.

W obecnym kształcie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi system kaucyjny obejmuje swoim zakresem następujące rodzaje opakowań:

• butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 litrów, włącznie z ich zakrętkami i wieczkami z tworzyw sztucznych, z wyłączeniem szklanych lub metalowych butelek na napoje, których zakrętki i wieczka są wykonane z tworzyw sztucznych,
• puszki metalowe o pojemności do 1 litra,
• butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra

W sklepach większość produktów mleczarskich znajdziemy w butelkach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (np. mleko, jogurty, kefiry) oraz w puszkach metalowych (mleko skondensowane) - zatem aktualnie są one objęte systemem, wyjaśnia nam Polski Związek Przetwórców Mleka.

Jeżeli producent zdecyduje się na wprowadzenie produktu mleczarskiego w butelce szklanej wielokrotnego użytku, to na mocy aktualnie obowiązującej ustawy również one zostaną objęte systemem kaucyjnym.

Szklane butelki na mleko to dziś rzadkość, jednak kiedyś były podstawą, co pokazują archiwalne zdjęcia.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal Strefa Agro codziennie. Obserwuj Strefę Agro!