Jak zostać wcześniejszym emerytem (cz. I)

1. Przypomnijmy: reforma emerytalna polega na:

* podniesieniu wieku emerytalnego - docelowo do 67. roku życia zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet. Podniesienie następuje stopniowo od 1 stycznia 2013 roku - co kwartał o miesiąc, czyli co roku o cztery;

* likwidacji wielu szczególnych uprawnień.

2. Powszechny wiek emerytalny kobiet urodzonych pomiędzy 1 stycznia a 31 marca 1953 roku, które w tym roku ukończyły 60 lat wynosi co najmniej 60 lat i miesiąc. Urodzonych pomiędzy 1 kwietnia a 30 czerwca 1953 roku - co najmniej 60 lat i dwa miesiące.

3. Wiek emerytalny mężczyzn urodzonych od 1 stycznia do 31 marca 1948 roku został wydłużony o miesiąc i wynosi co najmniej 65 lat i jeden miesiąc. Urodzonych od 1 kwietnia do 30 czerwca 1948 roku - został wydłużony o dwa miesiące i wynosi co najmniej 65 lat i dwa miesiące.

KILKA MOŻLIWOŚCI

ZAPAMIĘTAJ
Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku - co do zasady - nabywają prawo do emerytury na tak zwanych nowych zasadach. Przewidują one również nowy sposób ustalania wysokości świadczenia. Jednak - przy spełnieniu pewnych dodatkowych warunków - jest możliwość uzyskania wcześniejszej emerytury.

Można nabyć prawo do emerytury:

* pracowniczej;

* z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze;

* z tytułu wykonywania działalności twórczej lub artystycznej;

* kolejowej;

* górniczej;

* w obniżonym wieku z tytułu pracy górniczej;

* nauczycielskiej - bez względu na wiek;

* dla pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki;

* na podstawie artykułu 184 ustawy emerytalnej.

WAŻNE
Wiek przejścia na wcześniejszą emeryturę nie został wydłużony. Tak więc jeśli ktoś może skorzystać z tej możliwości i osiągnie wymagane lata, nie będzie miał dodawanych do nich dodatkowych miesięcy.

1. Wcześniejsza emerytura pracownicza przysługuje również ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 roku a przed 1 stycznia 1969 roku, jeśli:

* warunki spełnili do 31 grudnia 2008 roku; oraz

* nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.

2. Wymóg spełnienia do 31 grudnia 2008 roku warunków przyznania wcześniejszej emerytury pracowniczej przewidzianych dla urodzonych przed 1 stycznia 1949 roku dotyczy:

* osiągnięcia wieku emerytalnego;

* udowodnienia stażu składkowego i nieskładkowego.

WAŻNE
Jeśli warunkiem przyznania emerytury w konkretnym przypadku jest również dodatkowo stwierdzenie całkowitej niezdolności do pracy, to musiała ona powstać do 31 grudnia 2008 roku. Jednak samo stwierdzenie niezdolności orzeczeniem lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS może nastąpić również po tej dacie.

3. Natomiast pozostałe warunki, takie jak pozostawanie przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę w ubezpieczeniu pracowniczym oraz stosunku pracy przez co najmniej sześć miesięcy w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, muszą być spełnione w okresie poprzedzającym zgłoszenie wniosku o emeryturę.

UWAGA
Konieczność spełnienia do końca 2008 roku warunku wieku emerytalnego wymaganego do przyznania emerytury pracowniczej oznacza, że w praktyce spośród osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku a przed 1 stycznia 1969 roku wcześniejszą emeryturę pracowniczą mogą uzyskać wyłącznie kobiety z roczników 1949-1953. Bo tylko one ukończyły wymagany wiek emerytalny dla kobiet (55 lat) do 31 grudnia 2008 roku.

4. Tak więc kobiety urodzone w latach 1949-1953 mogą nabyć prawo do wcześniejszej emerytury pracowniczej, jeśli:

* ukończyły wiek emerytalny wynoszący 55 lat;

* do 31 grudnia 2008 roku udowodniły 30-letni okres składkowy i nieskładkowy lub - w przypadku, gdy są całkowicie niezdolne do pracy - 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych;

* pozostawały w stosunku pracy ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę - chyba że przez cały okres ubezpieczenia wymagany do uzyskania tego świadczenia podlegały ubezpieczeniu społecznemu lub emerytalnemu i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy;

* w ciągu ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu/emerytalnemu/ rentowym pozostawały w stosunku pracy przynajmniej przez sześć miesięcy - chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę były uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy lub przez cały okres ubezpieczenia wymagany do przyznania wcześniejszej emerytury podlegały ubezpieczeniu społecznemu/emerytalnemu/ rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy;

* nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego albo zgłoszą wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.

Kobiety urodzone w latach 1949-1953 mogą nabyć prawo do wcześniejszej emerytury pracowniczej, jeśli z wnioskiem o przyznanie tego świadczenia wystąpią najpóźniej w dniu poprzedzającym osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego.

SZCZEGÓLNE WARUNKI
SZCZEGÓLNY CHARAKTER

Urodzeni po 31 grudnia 1948 roku a przed 1 stycznia 1969 roku mogą nabyć prawo do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.
Jest to możliwe, jeśli wszystkie warunki wymagane do uzyskania tego świadczenia od osób urodzonych przed 1949 rokiem spełniły do 31 grudnia 2008 roku. Te warunki to:

* okres składkowy i nieskładkowy - wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn;

* wymagany okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - zróżnicowany w zależności od rodzaju wykonywanej pracy i potwierdzony w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy lub świadectwie pracy szczególnych warunkach;

* osiągnięcie wymaganego wieku emerytalnego - zróżnicowanego w zależności od rodzaju pracy w szczególnych warunkach lub charakterze.

Ocena, czy praca wykonywana na danym stanowisku jest pracą w szczególnych warunkach należy do pracodawcy zatrudniającego pracownika. Powinien stwierdzić taką okoliczność w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy lub świadectwie pracy w szczególnych warunkach.

1. W wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku wymienione zostały prace w: górnictwie, energetyce, hutnictwie i przemyśle metalowym, chemii, budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym, przemyśle lekkim, transporcie i łączności, gospodarce komunalnej, rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym, przemyśle poligraficznym, służbie zdrowia i opiece społecznej, zespołach formujących szkło oraz tzw. prace różne.
Wszyscy pracownicy zatrudnieni w szczególnych warunkach przy pracach wymienionych w wykazie A nabywają prawo do wcześniejszej emerytury na jednakowych warunkach. To znaczy po:

* osiągnięciu wieku emerytalnego - wynoszącego 55 lat dla kobiet oraz 60 lat dla mężczyzn;

* udowodnieniu okresu składkowego i nieskładkowego - 20 lat dla kobiet, 25 lat dla mężczyzn;

* udowodnieniu co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wymienionej w wykazie A.

2. Osoby, które pracowały w szczególnych warunkach przy pracach wymienionych w wykazie B muszą udowodnić okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn. Okres ten jest jednakowy dla wszystkich osób. Bez względu na to, do którego działu w wykazie B należy rodzaj wykonywanej pracy. Zróżnicowany jest natomiast wiek wymagany do przyznania omawianej emerytury (50 lub 55 lat dla kobiet i 55 lub 60 lat dla mężczyzn), a także wymiar wymaganego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach (od 10 do 20 lat). Ponadto w stosunku do pracowników lotnictwa (dział I), portów morskich (dział II) oraz hutników (dział III) wymagany jest dodatkowo warunek osiągnięcia wieku emerytalnego w czasie zatrudnienia w szczególnych warunkach, z którego tytułu przechodzą na emeryturę albo w czasie innej pracy, do której wykonywania ich skierowano.
Ponadto jeśli osoby te przystąpiły do OFE zgłaszając wniosek o emeryturę, muszą jednocześnie wnioskować o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w funduszu za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.
Osoby te mogą wystąpić z wnioskiem o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.