Maszkaron to rzeźba ludzkiej głowy lub jakiegoś stwora. Ten odkryty w najstarszym międzyrzeckim kościele ma twarz człowieka. Był schowany między belkami pod stropem prezbiterium. Odnaleziony został podczas czyszczenia rynien i poddasza. - To sensacyjne odkrycie - zaznacza Ryszard Patorski, muzealnik z Międzyrzecza.
Na wschodniej ścianie gotyckiej fary wiszą dwa maszkarony. Podczas lustracji w 1895 r. główny architekt Prus Julius Kothe doliczył się tam 11 takich płaskorzeźb. Dziewięć jednak zniknęło. Prawdopodobnie odpadły podczas remontu dachu przeprowadzonego w 1984 r. Jedna z nich właśnie się odnalazła.
- Być może odkryjemy pozostałe - mówi ks. Marek Walczak, proboszcz parafii pw. Św. Jana Chrzciciela i jednocześnie dziekan pszczewskiego dekanatu.
Ryszard Patorski: - To nie piaskowiec!
Rzeźba trafiła na badania do muzeum. Po renowacji wróci na ścianę świątyni. Miejscowi historycy usiłują określić jej wiek oraz ustalić, z jakiego materiału została zrobiona. J. Kothe pisze, że maszkarony są z piaskowca. Kwestionuje to jednak R. Patorski. - Na pewno nie jest to ani piaskowiec, ani żaden inny popularny gatunek kamienia - przekonuje.
Materiał przypomina nieco pumeks. Muzealnik przypuszcza, że to sztuczny kamień. Skąd jednak taki wynalazek na ścianie kościoła, który wybudowany został ponad 500 lat temu? Odpowiedzi szukamy w internecie. Na jednym z portali trafiamy na informację o tzw. cemencie portlandzkim, opatentowanym w 1824 r. przez Josepha Aspdina. Przypominał kamień portlandzki, procedury jego produkcji są wciąż ulepszane. R. Patorski drapie się w głowę.
- Rzeźba może wykonana z tego materiału. A to by oznaczało, że mamy do czynienia z dziewiętnastowieczną kopią, która zamontowano na ścianie fary podczas remontu - mówi.
Przedtem odkryli freski
W 1824 r. w czasie pożaru miasta spłonęła dzwonnica stojąca przy kościele. W 1835 r. wybudowano nową, ale już na świątyni. W latach 1856-62 przeprowadzono jej generalny remont. Przemurowano m.in. okna, wybudowano nowe gzymsy i oblicowano ściany. - Być może właśnie wtedy na wschodniej ścianie zamontowano kopie maszkaronów, które wcześniej uległy uszkodzeniu - zastanawia się R. Patorski.
Maszkarony miały zdobić obiekt, ale także odstraszać złe moce. Wiosną podczas renowacji prezbiterium natrafiono na malowidła ścienne z pierwszej połowy XVI w. Przedstawiają scenę ukrzyżowania Jezusa Chrystusa. Nieznany artysta uwiecznił tam postaci Matki Bożej i Jana Ewangelisty. Oraz miedzianego węża, który uzdrawia ludzi.
Przy polichromiach namalowano datę 1545. To dowód na renesansową metrykę prezbiterium i jednocześnie pierwszy ślad prowadzący do fundatora. Kolejnym jest wymalowany tam herb Jastrzębiec. Patorski ustalił, że tym czasie starostą międzyrzeckim był Wawrzyniec Myszkowski, który pieczętował się herbem Jastrzębiec. - To on był fundatorem fresków - przekonuje.
Remont wciąż trwa
Prace konserwatorskie w prezbiterium wciąż trwają. Ostatnio odsłonięto tam malowidło przedstawiające Św. Wacława w zbroi. Teraz trzeba zrekonstruować bezcenne polichromię. Parafia dostała już 40 tys. zł z Urzędu Marszałkowskiego, proboszcz liczy na finansowe wsparcie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Sam napisał wniosek. Zapewnia, że jeśli dostanie dotacje, to renowację prezbiterium uda się zakończyć w ciągu najbliższego roku.
Kościół Św. Jana Chrzciciela to najstarszy zabytek w Międzyrzeczu. Wzniesiony został w latach 1474-79 r. Potem kilka razy był jednak przebudowywany. Pierwszy raz po 1520 r., kiedy miasto zostało spalone przez brandenburskich najemników. Przed odkryciem fresków historycy przypuszczali, że prezbiterium dobudowano w XVII w. Teraz mają pewność, że jest co najmniej o sto lat starsze.
- Kościół ma jeszcze wiele tajemnic. I powoli je odsłania. Aż ciarki mnie przechodzą, kiedy pomyślę, co może się kryć jego podziemiach - mówi R. Patorski.
Maszkarony (wł. mascherone, fr. mascaron) - ozdoba architektoniczna w postaci rzeźby ludzkiej, lub zwierzęcej głowy. Często o groteskowych rysach, fantazyjnej fryzurze. Stosowany jako ozdoba np. kapitelu, albo wspornika. W Polsce najbardziej znane są maszkarony na Sukiennicach w Krakowie, natomikast w Europie na katedrze Notre Dame w Paryżu.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
