Muzeum Twierdzy Kostrzyn

Patrząc na te zdjęcia aż trudno uwierzyć, że tak bardzo zniszczone miasto mogło się odrodzić. Kostrzyn nad Odrą tuż po zakończeniu walk w 1945 r. wyglądał jak morze ruin. Niewiele było domów, które nadawały się choćby do remontu. Doskonale obrazują to zdjęcia w rosyjskich archiwów. 30 marca minęło dokładnie 76 lat od zakończenia krwawych i wyniszczających walk o zdobycie kostrzyńskiej twierdzy. Przez wielu miejsce to było nazywane „wrotami do Berlina”. Nic dziwnego, że Niemcy z taką zaciekłością bronili ówczesnego Küstrina. Wokół miasta powstały okopy i transzeje. Wiele wiaduktów w mieście zostało przerobionych na barykady. Powstały punkty oporu. To wszystko miało zatrzymać, albo choćby spowolnić walec Armii Czerwonej, który parł na zachód, w stronę stolicy Niemiec. Rocznicę zakończenia walk o Kostrzyn przypomniało Muzeum Twierdzy Kostrzyn. Historycy szacują, że zniszczeniu uległo około 90 proc. zabudowy całego miasta. Najbardziej ucierpiało Stare Miasto, które po dziś dzień nie zostało odbudowane. Był to ostatni bastion obrony Niemców przed wycofaniem się na drugi brzeg Odry. Rosjanie zaciekle bombardowali starówkę. Gorsza wytrzymałość budynków i zaciekły opór skutkowały tym, że 95 proc. tej części miasta przestała istnieć. Walki o Kostrzyn trwały 59 dni. W tym czasie czerwonoarmiści kilkukrotnie szturmowali twierdzę. Opór Niemców był zaciekły. Kostrzyn zdobywano etapami. W wyniku walk cała miejska infrastruktura przestała istnieć. Zaledwie kilka budynków użyteczności publicznej nadawało się do odbudowy. Rosjanie ocalili też kompleksy koszarowe. Prawdopodobnie dlatego, aby później zaadaptować je na własny użytek. Zniszczono sieć wodociągową, kanalizacyjną, elektryczną i gazową. Przestała istnieć komunikacja miejska. Przed działaniami wojennymi po terenie Kostrzyna jeździły tramwaje elektryczne. W pierwszych miesiącach 1945 r. cały tabor przestał istnieć. Dziś w mieście niemal nie ma śladów, że niegdyś kursowały tu tramwaje. Ślady trakcji możemy zobaczyć na Bramie Berlińskiej i dworcu kolejowym. Ślady po szynach tramwajowych widać na odcinku starej drogi przy ul. Sportowej. Zniszczeniu uległy niemal wszystkie kostrzyńskie mosty. Rosjanie po zdobyciu miasta zmuszeni byli naprędce tworzyć nowe i odbudowywać stare przeprawy, którymi mogliby przerzucić sprzęt i ludzi na drugą stronę Odry i Warty i utrzymać tym samym linie zaopatrzeniowe dla atakującej armii. Z relacji wojskowych i pierwszych cywilnych osadników wynika, że warunki życia w zrujnowanym mieście były koszmarne. Niemal nie nadawało się do zamieszkania. Wszędzie były sterty gruzów, budynki były uszkodzone, zniszczone lub zrównane z ziemią. Wszędzie zalegał wojskowy sprzęt, były tony niewybuchów i setki, jeśli nie tysiące ludzkich zwłok. Po wojnie trzeba jednak było uruchomić ważny węzeł kolejowy, który się tu znajdował. To właśnie kolejarze i ich rodziny jako jedni z pierwszych wzięli na siebie ciężar zamieszkania w zniszczonym Kostrzynie. Ślady wojny są widoczne w Kostrzynie po dziś dzień, choć trzeba mieć czujne oko, aby je wypatrzeć. Niektóre mury wciąż noszą ślady po pociskach i odłamkach. Zrujnowane pozostałe Stare Miasto. Niegdysiejsza, tętniąca życiem starówka nazywana jest dziś Kostrzyńskimi Pompejami. Po kilkupiętrowych kamienicach, zamku, kościele, ratuszu, szkole i wielu innych, monumentalnych niegdyś budowlach, do dziś przetrwały jedynie metrowej wysokości murki. Zdjęcia w galerii pochodzą z Centralnego Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej. Pozyskane zostały poprzez serwis https://pamyat-naroda.ru/ . Za pośrednictwem tej strony udostępniane są archiwalia z czasów II wojny światowej.

Czy najstarszy w Polsce bastion i ważny europejski zabytek runie? To bardzo możliwe. Bastion Król, bo o nim mowa, jest w fatalnym stanie. Stropy rozsadza woda, a monumentalna budowla grozi zawaleniem.

Pasjonaci historii ze stowarzyszenia Perkun po raz kolejny odwiedzili Stare Miasto w Kostrzynie nad Odrą. Tym razem powstał niezwykły film, dzięki któremu możemy zobaczyć, jak starówka wyglądała przed wojną i tuż po jej zakończeniu.

Kilkunastoletni chłopiec tuż po wojnie wszedł do jednej z piwnic w zniszczonym Kostrzynie. Tam zaatakowały go wygłodniałe szczury, które wcześniej jadły zwłoki niemieckich żołnierzy. To relacja jednej z gazet sprzed kilkudziesięciu lat. I choć może byś nieco podkoloryzowana, to nie ulega wątpliwości, że po wojnie na terenie Kostrzyna były miejsca rodem z koszmarów.

W lesie niedaleko Rzepina znaleziono depozyt broni z czasów II wojny światowej. Były tam głównie karabiny niemieckie. Poszukiwacze odnaleźli też jeden karabin francuski oraz popularną radziecką „pepeszę”. Ziemia przez kilkadziesiąt lat strzegła łącznie 12 sztuk broni. O ich odnalezieniu zdecydował... całkowity przypadek.

Niemiecki granatnik przeciwpancerny panzerschreck od zakończenia odnaleziony na terenie Starego Miasta w Kostrzynie. Spoczywał w zawalonej piwnicy do zakończenia II wojny światowej. - To nie lada znalezisko - mówią członkowie stowarzyszenia Perkun, którzy wygrzebali granatnik spod gruzów.

Kostrzyńskie Stare Miasto to wciąż teren, gdzie na każdym kroku napotkać można ślady przeszłości. Również pod ziemią. Wystarczy wbić łychę koparki...

To odkrycie zaskoczyło badaczy. W parku w centrum Kostrzyna nad Odrą znaleziono szczątki żołnierzy radzieckich. Nie powinno ich tam być. W latach 50. przeprowadzono ekshumację. Okazało się jednak, że była ona niedbała. Odnalezione szczątki pochowano na cmentarzu w Międzyrzeczu.

Mimo, że od zakończenia działań wojennych minęło 75 lat, teren kostrzyńskiej starówki cały czas skrywa tajemnice. Tym razem na terenie tzw. Starego Miasta odnaleziono niewybuch.

Teren Starego Miasta w Kostrzynie nad Odrą to miejsce, które po dziś dzień skrywa niezliczone tajemnice. – Więcej na temat historii tego miejsca możemy się dowiedzieć z tego, co ukryte jest pod ziemią, niż z tego, co widzimy na ziemi – mówi Ryszard Skałba, dyrektor Muzeum Twierdzy Kostrzyn. W ciągu ostatnich kilkunastu lat ciekawych odkryć, związanych z historią Starego Miasta i samego Kostrzyna, była cała masa. Zdecydowana większość z nich dotyczy czasów zagłady miasta w 1945 r. Po dziś dzień w gruzowiskach po dawnych kamienicach znajdowana jest broń, elementy żołnierskiego ekwipunku, urządzenia wykorzystywane przez żołnierzy obu walczących stron, a nawet ludzkie szczątki. Nie brakuje oczywiście również pozostałości po dawnych mieszkańcach Kostrzyna. Na terenie kostrzyńskiej twierdzy kilkukrotnie były prowadzone badania archeologiczne. W ich wyniku odkryto m. in. pradawne cmentarzysko, czy pozostałości po dawnym zamku krzyżackim. Badaniami archeologicznymi na terenie starówki od lat kieruje muzealny archeolog Krzysztof Socha. W poszukiwaniach zabytków, szczególnie tych z czasów II wojny światowej, od lat pomagają eksploratorzy ze stowarzyszenia Perkun. Paweł Piątkiewicz i Jarosław Stróżniak regularnie odwiedzają i penetrują niebezpieczne piwnice pod kostrzyńską starówką. Wszystko po to, aby odnaleźć pamiątki po walkach z 1945 r. oraz przedmioty związane z dawnymi mieszkańcami miasta. Sprawdziliśmy, które odkrycia na kostrzyńskim Starym Mieście zasługują na największą uwagę. Ich opisy znajdziesz na kolejnych zdjęciach w tej galerii.

Wystawa miała być pierwotnie otwarta podczas obchodów 75 rocznicy zakończenia walk o Kostrzyn w marcu br. Z wiadomych przyczyn impreza ta nie mogła dojść do skutku w zaplanowanym terminie.

Stare Miasto w Kostrzynie nad Odrą to miejsce, gdzie każde wbicie łopaty wiąże się z obecnością nie tylko archeologa, ale też sapera. Muzeum Twierdzy Kostrzyn pokazało na zdjęciach, co jeszcze skrywa ziemia zrujnowanej starówki.

Piękny zamek, kościół, gmachy miejskich instytucji, promenada, skwery, do tego tramwaje i gwar na ulicach – tak przed 1945 r. wyglądało kostrzyńskie Stare Miasto. Do dziś ocalały jedynie mury twierdzy, która miała je bronić.

To była istna zagłada miasta. Przez dwa miesiące w Kostrzynie trwały zacięte walki między zdesperowanymi oddziałami niemieckimi, a żądnymi zwycięstwa czerwonoarmistami. Skutek był opłakany – tysiące ofiar i zniszczone miasto.

Polski ręczny karabin maszynowy został znaleziony w Kostrzynie, w 1945 r. zaciekle bronionym przez Niemców. Teraz poszukiwacze i historycy głowią się, jak polska broń trafiła do miasta.

Kilkadziesiąt niemieckich hełmów wojskowych przez lata leżało pod ziemią w Gorzowie. Zostały odkryte przypadkiem i trafiły do Muzeum Twierdzy Kostrzyn. Część z nich została poddana konserwacji, będzie można je obejrzeć przy okazji 75. rocznicy zakończenia walk o Kostrzyn.

Nie będzie Dni Twierdzy Kostrzyn, ale to nie oznacza, że Stare Miasto nie będzie tętniło życiem. Muzeum Twierdzy Kostrzyn opublikowało kalendarium wydarzeń, które będą organizowane w tym roku. Każdy powinien znaleźć w nim coś dla siebie!

Członkowie stowarzyszenia Perkun znowu penetrują kostrzyńskie piwnice na Starym Mieście. Tym razem znaleźli przedmioty, które przeleżały w podziemiach od 1945 r. Mogę one świadczyć, że w tej konkretnej piwnicy było pomieszczenie sztabu lub punkt łączności.

To nietypowa instalacja. Na Starym Mieście jedna przy drugiej zamontowano ponad 20 studzienek kanalizacyjnych, które zostały zdemontowane w czasie różnych inwestycji na terenie miasta. Pracownicy Muzeum Twierdzy Kostrzyn chcą je ochronić przed zniszczeniem i wyeksponować dla turystów.

Zawalające się piwnice, odpadające cegły, niszczejące ściany kamienic – tak teraz wygląda dawne Stare Miasto w Kostrzynie. I choć starówkę zwiedzają tysiące ludzi, to nie ma pomysłu, jak ją ratować. - To trudne i bardzo kosztowne – mówią eksperci.

Od kilku tygodni dziki upodobały sobie trawiasty teren na bastionie Brandenburgia. Efekt jest taki, że posiana kilka lat temu trawa została zupełnie przeorana przez te zwierzęta. Na wiosnę trzeba będzie wyrównać ziemię i posiać trawę na nowo.

12 pochówków i ponad 100 metalowych przedmiotów znaleźli archeolodzy i pasjonaci historii na prastarym cmentarzysku niedaleko Kostrzyna. Była to kontynuacja zeszłorocznych badań. O istnieniu cmentarzyska nikt nie wiedział, odkryto je przypadkiem.